De christelijke lagere school in IJzerlo begon in 1904 met 55 leerlingen en telde op haar hoogtepunt, in de jaren vijftig van de vorige eeuw, 140 leerlingen. In 1978 werd de huidige school geopend. Het gebouw kreeg de naam ‘t Warmelinck, naar de boerderij die vroeger op die plek stond.
In 1996 was het aantal leerlingen gedaald tot 59. Daarmee zat de school onder het door de gemeente geëiste minimum van 65. Het voortbestaan van de school kwam onder druk. Maar in 2004 waren er alweer 106 leerlingen. Deze toewas is toe te schrijven aan de vele jonge gezinnen die in het ouderlijk huis zijn gaan wonen. Daarnaast was er in IJzerlo de laatste jaren nieuwbouw en is het voedingsgebied van de school groter geworden.
Nadat de lagere- en de kleuterschool in 1985 samengingen in de basisschool, kwamen in 1990 de kleuters bij ’t Warmelinck in. De kleuterschool was in 1960 opgericht en zat vanaf 1969 tot 1990 in een eigen gebouw.
Adresgeschiedenis
Adresboek 1934
IJzerlo 63 > 61
Chr. Nat. School
Adresboek 1967
IJzerlo 61 > Kruisdijk 17
Schoolgebouw
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Op 24 december 1833 hield de gemeente een aanbesteding voor “den opbouw van eene geheel nieuwe school, voor de buurtschap Lintelo“. Van 1834 tot 1878 was Ernst Frederik Avenarius er de schoolmeester. In 1861 had de school 131 leerlingen en Avenarius gaf in zijn eentje les aan al die leerlingen. Zijn jaarsalaris bedroeg toen 400 gulden per jaar.
In 1878 werd de heer D.R. Bouhuijs benoemd tot hoofdonderwijzer, na zijn overlijden opgevolgd door H. Wensink. Van 1904 tot 1911 was G.J. Meinen hoofd van de openbare school. Hij was ook de eerste penningmeester van het in 1906 opgerichte Lintelo’s Belang.
In 1921 werd het gebouw vervangen door een nieuw schoolgebouw. In de jaren 50 van de vorige eeuw telde de school nog maar enkele leerlingen en werd opgeheven. Daarna is het pand verbouwd tot een dubbele woning.
Adresgeschiedenis
Adresboek 1934
Lintelo 145
Op. lag. School
Adresboek 1967
Lintelo 145 > Gendringseweg 22
S. Nieuwboer
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Christelijke Nationale School in Lintelo, opgericht in 1901, heet tegenwoordig Basisschool De Klimop. Door de jaren heen is het gebouw verschillende keren verbouwd. Eerst de woning met aansluitend twee lokalen aan de Haltewegzijde, later nog twee lokalen aan de Schooldijkzijde.
Tot de jaren tachtig bleef de school zoals veel ouderen hem nog kennen. In de jaren tachtig en negentig volgden vrij kort op elkaar twee ingrijpende verbouwingen. In schooljaar 2002-2003 zijn er plannen ontworpen om te komen tot een zogeheten Brede School. Dit houdt in dat de plaatselijke peuterspeelzaal en kinderopvang geïntegreerd zijn in het schoolgebouw. De opening van de verbouwde school heeft in maart 2006 plaatsgevonden. Er is een modern schoolgebouw ontstaan, aangepast aan de eisen van deze tijd.
In augustus 2007 is de school verbouwd en in juni 2008 zijn het gebouw Wilhelmina en de school zowel letterlijk als figuurlijk aan elkaar verbonden en gevormd tot een zogeheten Kulturhus. Op deze manier hoopt de school een grote bijdrage te kunnen leveren aan de leefbaarheid van de buurtschap.
Adres
Adresboek 1934
Lintelo 151 > 166
Bijz. lag. School
Adresboek 1967
Lintelo 166 > Schooldijk 21
Bijzondere lagere school
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Openbare Lagere School (OLS) Barlo-Dale is een voormalige school op de hoek van de Barloseweg en Het Villeken. Bovenstaande tekening door J. Straaijer toont de openbare school Barlo-Dale, waarschijnlijk in de beginperiode.
Voor kinderen uit de buurtschappen was het volgen van onderwijs niet eenvoudig, door de bereikbaarheid van de scholen. De weg van en naar school was lang en – zeker in de winter – slecht begaanbaar, waardoor de kinderen vaak thuisbleven. Daarom stichtte men in de buurtschappen wel kamerschooltjes. In 1667 wordt al melding gemaakt van een kamerschool in Barlo op boerderij Bullens. Een hele tijd later meldt men in de gemeenteraadsnotulen van 31 maart 1860 dat er een openbare school is in Barlo. Deze openbare school was gevestigd aan de Barloseweg 5.
Na de opening van de Christelijk Nationale School in Barlo in 1906 vermeldt een gemeenteverslag in 1907 het aantal leerlingen van beide scholen in Barlo:
“Zo heeft de openbare school 36 jongens en 20 meisjes en de Christelijk Nationale school onder leiding van meester Bos 37 jongens en 41 meisjes.”
Vanwege een sterk teruglopend leerlingenaantal werd de openbare school op 1 april 1922 opgeheven.
Het gebouw werd datzelfde jaar nog verkocht aan de hoogste bieder, Willem Piek, die er een smederij vestigde. In het gebouw waar zoveel jaren aan kinderen de beginselen van rekenen, schrijven en lezen zijn bijgebracht, klinken vanaf die dag niet langer de heldere kinderstemmetjes, maar hoort men de nijvere klop van de smidshamer.
De Christelijk Nationale School Barlo werd geopend op 31 oktober 1906. De school was tot stand gekomen vanwege onvrede met het godsdienstonderwijs op de openbare lagere school. In 1967 verhuisde men naar de nieuwe school, die we tegenwoordig nog steeds vinden aan de Markerinkdijk 18, als CBS Barlo.
Op bovenstaande foto kijk je tegen het handwerklokaal aan en de toiletten. Helemaal links is nog net een stukje zichtbaar van de woning van schoolmeester Weenink die lang schoolhoofd was. Aan de voorzijde van de school waren drie lokalen met zes klassen.
Oprichting
Op 2 februari 1906 hielden de vrienden van het christelijk onderwijs in Barlo de eerste vergadering. Men stelde voor om te komen tot “het stichten eener vereeniging tot stichting en instandhouding van een school met den Bijbel te Barlo”. Op 16 februari 1906 vond een ledenvergadering plaats. Na een flinke discussie gingen de 62 leden akkoord met de plaats waar de school moest komen. Om het project financieel rond te krijgen besloot men om met een lijst rond te gaan. De beste gevers stonden bovenaan.
Op 2 maart verschenen de voorzitter, secretaris en penningmeester in Lichtenvoorde bij de notaris, samen met Sweenen, die bereid was een stuk grond ter grootte van “vier schepelgezaai” te verkopen voor de nieuw te bouwen school. Op maandag 11 juni 1906 vond, na een drukke periode van voorbereiding, de eerstesteenlegging plaats: “Maandag 11 juni was het voor de vrienden van het christelijk onderwijs in Barlo een aangename dag. Dien dag werd de eerste steen gelegd van de nieuwe christelijke school (…) Hoogst voldaan keerden allen huiswaarts“.
Opening
Op woensdag 31 oktober was dan eindelijk de grote dag aangebroken. Men hing voor het eerst de vlag uit, maar helaas hing men hem verkeerd om, als ‘blauw, wit, rood’. De vlag werd snel omgedraaid en de feestelijkheden konden doorgang vinden.
Voor (veel) meer geschiedenis en verhalen over deze school verwijzen we je door naar het boek ‘Buurtschap Barlo Buitengewoon‘.
Adresgeschiedenis
Adresboek 1934
Barlo 69 > 84
“School”
Adresboek 1967
Barlo 84 > Markerinkdijk 13
“School”
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De voormalige Openbare Lagere School (OLS) in IJzerlo, gebouwd in 1914, heeft een rijke geschiedenis. Dit Rijksmonument heeft door de jaren heen verschillende functies gehad, waaronder die van overslagstation en paardenstalling. Tegenwoordig dient het karakteristieke gebouw als woning.
Lagere school
Het schoolgebouw had twee ruime lokalen, een gang met aparte toiletten voor jongens en meisjes, en een kolenhok. Begin jaren dertig opende in IJzerlo een gereformeerde lagere school. De meeste kinderen stapten over naar deze school, waardoor de OLS overbodig werd.
Overslagstation
In 1937 verkocht de gemeente het voormalige schoolgebouw aan de Coöperatieve Landbouwvereniging (CLV) te Aalten. Om het pand als overslagstation te kunnen gebruiken, werden twee ramen in de voorgevel aangepast en een laadperron toegevoegd. Dit perron werd later weer verwijderd.
Paardenverblijf
Begin jaren zeventig werd het pand verkocht aan buurman Gerrit Jan Doeleman, die het gebruikte als paardenverblijf. In het ene lokaal waren paardenboxen gemaakt en in het andere lokaal was een zandbak waar de paarden hun rondje liepen. De sporen van de paarden zijn nog te zien aan de ramen van het woonlokaal, waar ze de raamkozijnen hebben aangevreten.
Van atelier tot woning
Midden jaren negentig werd het gebouw verkocht aan een kunstenaar, die er zijn atelier van maakte. In 1999 kochten de huidige bewoners het pand. Hoewel de voormalige school in slechte staat verkeerde, waren de originele lokalen en de gang nog intact. In 2001 werd het gebouw aangewezen als Rijksmonument. Na veel inspanning kreeg het pand in 2005 een woonbestemming.
Een drie jaar durende verbouwing volgde, in samenwerking met architect Rinke ter Haar. De schoollokalen bleven grotendeels intact, inclusief de hoge plafonds en grote ramen. Voor isolatie en comfort werd een extra binnengevel geplaatst en vloerverwarming aangelegd. Tijdens de verbouwing kwamen historische elementen aan het licht, zoals gemetselde muurtjes onder de vloer, die de houten vloerdelen ondersteunden, en de plek waar ooit een centrale kachel stond.
Aan de buitengevel werd het schildje met de tekst “O.L.S. IJzerlo 1914” in ere hersteld. De lange gang met de originele terrazzovloer, de toiletten en de kapstokken herinneren aan vervlogen tijden. Dat geldt ook voor de oude schoolbel die tegenwoordig wordt gebruikt om de gezinsleden te laten weten dat het etenstijd is.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1916
F-1769
de Mark van Aalten
1.360 m² school & erf
1936
F-3183
de Gemeente Aalten
2.549 m² voormalige school, huis, erf, tuin
1939
F-3323
Coöp. Landbouw Vereeniging, Aalten
1.309 m² pakhuis, erf
1974
F-3323
Gerrit Jan Doeleman, leraar
1.309 m² pakhuis, erf
1985
S-428
Gerrit Jan Doeleman, leraar
1.140 m² stal, erf
Archieven
Adresboek 1934
IJzerlo 6 > 14
Schoolgebouw
Adresboek 1967
IJzerlo 14 > Dinxperlosestraatweg 125
Pakhuis Coöp. Landbouw Ver.
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Aaltensche Courant, 11 juli 1914Fragment kadastrale kaart, 1916 (perceel F-1769)Oude klassenfoto van de OLS in IJzerlo, met o.a. meester Van Aken in het midden en juffrouw Kappers linksbovenDe tot woning omgebouwde school werd in 2018 belicht in het tv-programma BinnensteBuiten (klik om de reportage te bekijken)
Bovenstaande tekening is gemaakt door de in 2018 overleden Aaltense tekenaar Willy Walvoort. Hij schreef erbij: “De dorpsschool in 1824. Boven: de ingang was op de kerkheuvel. Onder: aan de Landstraat de nachtwacht, gevangenis en brandweer.”
In 1937 beschreef G.H. Rots in een serie artikelen hoe het er in vroeger tijden in Aalten aan toeging. Zo schreef hij over de school:
“In het dorp Aalten gingen de kinderen allen naar één school. Splitsing kende men niet. De kinderen van alle godsdienstige richtingen zaten naast elkaar op de schoolbanken. De school was gevestigd in een gebouw aan de Landstraat naast de Herv. Kerk. Beneden was de wacht en op de verdieping was de school. Meester Stegeman zwaaide er den scepter. Met nog 2 hulponderwijzers werd aan de Aaltensche jeugd onderwijs gegeven. Met zes kinderen in een bank, had men ’s winters zoo’n 60 à 70 leerlingen per onderwijzer. Elken morgen werden de lokaaldeuren opengezet, en deed het hoofd der school een gebed.
De orde in de klas werd gehouden met de roede, want wie niet wilde luisteren, werd met een eindje hout bewerkt. En meester Stegeman had de schrik er in. Maar hij was een werkzaam man en spaarde zich geen moeite om het onderwijs zoo goed mogelijk te doen zijn. De avondschool was nog een goede gelegenheid om kinderen, die al vroegtijdig van school moesten, nog een beetje kennis bij te brengen. Dan had meester een kleinere klas en was het onderwijs geven gemoedelijker.”
Het benedendeel van het gebouw lag op het niveau van de Landstraat en was grotendeels ingegraven in de kerkheuvel. Hierin waren het wachtlokaal van de nachtwacht, het lokaal voor de brandspuiten, een kelder en de prison (het arrestantenlokaal) gevestigd. Boven was het schoollokaal van ca. 9×15 meter, met acht grote ramen, waarvan er vier konden worden opengeschoven voor de ventilatie. De ingang bevond zich in de oostgevel, aan de kant waar nu het gebouw Elim staat en was bereikbaar over een pad direct langs het kerkhof. De twee toiletten waren ook buiten tegen de oostgevel aangebracht.
Het pand kwam in 1886 te koop, vermoedelijk vanwege de ingebruikname van de nieuwe Openbare Lagere School aan de Herenstraat.
Tegenwoordig heeft de voormalige school een woonbestemming en vinden we op de benedenverdieping van dit pand Kapsalon Ter Maat.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1832
I-1265
de Gemeente van Aalten
123 m² huis & erf
1882
I-3736
de Gemeente Aalten en de Hervormde Kerk
170 m² school
1887
I-4187
Gerrit Willem Vaags, winkelier
233 m² huis & erf
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Julianaschool in Aalten was de streekschool voor Christelijk Buitengewoon Lager Onderwijs (BLO). Het was een voorziening voor moeilijk lerende kinderen, een initiatief dat brede steun ondervond uit Aalten en omliggende gemeenten.
Het initiatief tot de oprichting van de Julianaschool kwam van ds. Gerritsma, ds. Plug, dr. Jenny en de heren Swijtink en Westerveld. De schoolvereniging werd opgericht op 14 april 1937. Na 2½ jaar van voorbereiding werd de Julianaschool op 3 november 1939 geopend.
De school was gehuisvest in een markant, groen, houten gebouw, ontworpen door de Aaltense architect Willem Hebly.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw tijdelijk omgedoopt tot ‘Prins Bernard Kazerne’ en de uitvalbasis van het Dutch National Battalion.
Archieven
Adresboek 1967
Wilhelminastraat 22
B.L.O.-School (Julianaschool)
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Voormalige basisschool de Wilhelminaschool, plaatselijk welbekend als ‘School met den Bijbel’, hetgeen met grote letters op de gevel staat. De school werd in 1884 gevestigd in de Hogestraat in Aalten, wat later gebouw ‘Irene’ werd, en verhuisde rond 1935 naar de Stationsstraat. Vele generaties Aaltenaren zijn hier naar school geweest.
Deze school werd gebouwd in 1956 en afgebroken in 1988. De school werd destijds gebouwd volgens de laatste richtlijnen die voortkwamen uit de nieuwe ‘Wet op het Kleuteronderwijs’ uit 1956. In de beginjaren van deze kleuterschool kwamen er delegaties uit het hele land kijken naar deze moderne school.
In 1990 werden op de leeggekomen plek huizen gebouwd.
Adresboek 1967
Oosterkerkstraat 22
Beatrix Kleuterschool
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De St. Jozefschool is een katholieke basisschool in Aalten. Op de plek van de huidige ‘Sint Jozef’ wordt al sinds 1884 onderwijs gegeven. In 1975 werd het oorspronkelijke pand afgebroken om plaats te maken voor een nieuw schoolgebouw. In 1997 fuseerde de St. Jozefschool met de St. Ludgerschool. Samen gingen ze verder in het pand van de St. Jozef. In 2001 en 2010 onderging de school ingrijpende verbouwingen, wat heeft geleid tot het huidige gebouw.
Adresgeschiedenis
Bevolkingsregister 1910-1920
Aalten A19 > A5
Adresboek 1934
Aalten A5 > Dijkstraat 6
R.K. School
Adresboek 1967
Dijkstraat 6
R.-K. School
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Op de Haart waren vroeger twee scholen, de Openbare Lagere (later Ned. Hervormde) School op de ‘Voor-Haart’ en de Christelijke Nationale School op de ‘Achter-Haart’. De Openbare / NH School stond aan de Haartseweg 17, centraal in de buurtschap (Voor-Haart).
Opgericht als openbare lagere school (OLS), werd deze in 1924 ‘omgedoopt’ tot een Nederlands Hervormde school. In 1978 gingen beide scholen op de Haart samen en werd de nieuwe school ’t Möllenveld geopend.
Jongerencentrum
Het schoolgebouw op de Achter-Haart werd afgebroken, maar de voormalige Hervormde school kennen veel Aaltenaren tegenwoordig beter als Jongerencentrum Atlantic.
Toentertijd ontstaan uit twee ‘kippenhokken’ met de illustere namen Reflection en Jofel, zag Jongerencentrum Atlantic op 10 februari 1979 het levenslicht. De naam werd, zo democratisch mogelijk, gekozen door middel van een prijsvraag.
Adresgeschiedenis
Adresboek 1934
Haart 67 > 61
N.H. School
Adresboek 1967
Haart 61 > Haartseweg 17
Ned. Herv. School
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Ten Hietbrinks Bewaarschool was een kleuterschool in de Prinsenstraat in Aalten. De school werd vernoemd naar de familie Ten Hietbrink, die nauw betrokken was bij het ontstaan en het bestuur. Later kerkte hier de Ned. Protestantenbond. Tegenwoordig zit op dit adres het Euregionaal Historisch Documentatiecentrum.
De bewaarschool werd geopend op 6 januari 1887, toen in Nederland de eerste vormen van kleuteronderwijs steeds meer ingang vonden. Voor die tijd werden kinderen vaak pas vanaf hun zesde toegelaten tot de lagere school.
Het schooltje beschikte over een groot lokaal met houten vloer, een zandbak achter het gebouw en eenvoudige speelmaterialen, zoals autobanden. Achter de school stond een schuur die ook bij de speelruimte hoorde.
Oorlogsjaren
In de jaren van de Duitse bezetting (1940–1945) troffen de maatregelen tegen Joodse inwoners ook de Ten Hietbrinks Bewaarschool. Tot 1941 zaten er Joodse kinderen op de school, maar vanaf 1 september 1941 moesten zij verplicht verwijderd worden, in lijn met de anti-Joodse verordeningen.
Schoolleven
Herinneringen van oud-leerlingen geven een beeld van het schoolleven in de jaren ’40 en ’50:
Het hoofd van de school was mejuffrouw Stokreef; daarnaast wordt ook juffrouw Annie genoemd.
Er heerste een strenge discipline, door oud-leerlingen omschreven als “potjes-discipline”.
Naast het leren en spelen werden er ook schoolreisjes georganiseerd, bijvoorbeeld in 1946 naar het Loohuisbos.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1832
I-1059 I-1060
Hermanus Hietbrink, arbeider
148 m² huis & erf 17 m² huis
1882
I-3714
Gerrit Jan ten Hietbrink, koopman
185 m² huis & erf
1888
I-4203
De Departementale Bewaarschool van het Departement tot Nut van ’t Algemeen
Gebouw Nederlandse Protestantenbond, AaltenFragment kadastrale kaart, 1888 (perceel I-4203)Arnhemsche Courant, 8 december 1883Graafschapbode, 8 januari 1887Aaltensche Courant, 8 december 1939
De School voor Nijverheidsonderwijs aan de Haartsestraat in Aalten werd in 1928 geopend als de eerste Nederlandse landbouwhuishoudschool met de toevoeging ‘christelijk’ in de naam. Het gebouw stond op de plek waar nu de Hema is gevestigd. De school begon met twee leerjaren en ontwikkelde zich snel.
Onderwijs en schoolleven
Het was destijds gebruikelijk dat meisjes naar de huishoudschool gingen. Zij werden voorbereid op hun toekomst als huisvrouw. Iedere leerling droeg een voorgeschreven uniform: een lichtgroene katoenen jurk met korte mouw, witte manchetten en kraag, aangevuld met een witte schort en kookmuts.
Het lesprogramma omvatte voortgezet lager onderwijs, huishoudelijk werk, koken, naaien en verstellen, wassen en strijken, kinderverzorging, natuur- en scheikunde. Ook werd telefoonles gegeven, waarbij leerlingen werd geleerd hoe ze iemand per telefoon konden bereiken buiten de regio. Dat ging in die tijd via een telefoniste op het postkantoor.
Praktijklessen namen een belangrijke plaats in. Er werd gekookt op elektrische fornuizen, gasfornuizen of een kolenfornuis. De tafels moesten netjes gedekt worden voordat de door de leerlingen bereide maaltijden werden opgediend en gegeten. Voor netheid en smaak werden cijfers gegeven.
De was moest keurig volgens een bepaalde methode opgehangen worden. Het strijken gebeurde met kleine ijzeren strijkbouten die verhit werden op het fornuis of de kachel. Ook waren er een paar elektrische strijkijzers. In de schooltuin werden groenten en fruit verbouwd, die later door de leerlingen werden geoogst en verwerkt.
Er was ook ruimte voor ontspanning: Toen een nieuwe schooldirectrice haar intrede deed, werd een welkomstfeest georganiseerd in het toenmalige Feestgebouw. Alle leerlingen verschenen als echtpaar in Achterhoekse kledij, compleet met knipmuts of pet. Verschillende meisjes hadden liedjes en sketches ingestudeerd.
Ook vormden de meisjes bij een bepaalde gelegenheid een orkest, waarbij de muziekinstrumenten bestonden uit huishoudelijke voorwerpen zoals stoffer en blik, bezems, pannen en pannendeksels. Op het podium van de Sociëteit brachten ze, getooid in boerendracht, hun boerendansen ten tonele die ze tijdens de gymlessen hadden ingestudeerd.
Oorlogsjaren
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest het onderwijzend personeel improviseren. Leerlingen brachten ingrediënten van huis mee voor de kooklessen — zoals aardappels, melk of een geslachte kip, vaak afkomstig van boerenbedrijven waar deze nog aanwezig waren. Oude kledingstukken werden tijdens de naailessen op trapnaaimachines vermaakt tot nieuwe. Leerlingen brachten vuil ondergoed van huis mee om te wassen in een teil, met een wasbord en borstel.
In september 1944 werd de school door de Duitsers gevorderd en kwamen de lessen stil te liggen. Het gebouw bood geen bescherming bij luchtalarm, waardoor onderwijs te gevaarlijk werd.
Na de oorlog en verhuizing
Na de bevrijding werden de leerlingen in staat gesteld alsnog hun diploma te behalen. Van het Amerikaanse Rode Kruis had iedere leerling een schooltas, een etuitje met naaibenodigdheden en een schaar gekregen.
In de jaren na de oorlog breidde het onderwijsaanbod zich verder uit. Er werden veel cursussen georganiseerd voor plattelands- en andere vrouwen, en er kwamen middelbare beroepsopleidingen bij.
Omdat het schoolgebouw aan de Haartsestraat te klein werd, verhuisde de huishoudschool in 1956 naar een nieuw pand aan de Oranjelaan. Aansluitend werd het oude gebouw tot 1960 gebruikt door de net opgerichte HBS. Daarna deed het tot 1977 dienst als dependance van de Technische School. In 1982 verrees op deze locatie een filiaal van de HEMA.
De Hogere Burgerschool (HBS) aan de Slingelaan in Aalten werd geopend in 1959. De school verving het tijdelijke onderkomen aan de Haartsestraat en bood voortaan plaats aan christelijk middelbaar onderwijs in de eigen gemeente.
De HBS in Aalten bestond sinds 1955, toen de eerste leerlingen hun intrek namen in het gebouw van de voormalige Huishoudschool aan de Haartsestraat. Voor die tijd waren christelijke HBS-leerlingen aangewezen op Arnhem of Zutphen.
Bouw aan de Slingelaan
De bouwkosten van de nieuwe school bedroegen circa ƒ 1.500.000. Een bijzonderheid was destijds dat de school op ruim 400 betonnen palen kwam te staan. De bodem van het terrein was nogal drassig omdat de Slingebeek er had gestroomd.
Architectuur en ontwerp
Het gebouw werd ontworpen in de zogenaamde shake-handsstijl: een zakelijke, sobere bouwstijl waarin moderne materialen als beton, natuursteen en glas gecombineerd werden met traditionele gele baksteen.
De architecten waren Hendrik Geels (1903–1978) uit Arnhem en Willem Hebly (1908–1996) uit Aalten. Hebly had eerder in Aalten de Technische School aan de Ludgerstraat en de Landbouwschool aan de Lijsterbeslaan ontworpen.
Het ontwerp omvatte een middendeel van drie verdiepingen, twee bijna haaks geplaatste vleugels van twee verdiepingen en een half verdiept aangelegde zeshoekige kantine. Het geheel verrees op een ruim perceel, met fietsenstallingen langs de erfgrens.
Binnen werd veel schoonmetselwerk gebruikt en veel vloeren zijn van leisteen. Het betonskelet is deels zichtbaar en geverfd. De lokalen hebben stalen tuimelramen in houten kozijnen. Tussen de klaslokalen en de gangen zijn glazen vitrines geplaatst. Ook werden kunstwerken in mozaïek en reliëf toegevoegd, waaronder werk van tekenleraar Harry Dercksen.
Uitbreidingen volgden in 1971–1972, 1995–1996 en 2001–2002, steeds met respect voor het oorspronkelijke ontwerp.
Fusies en onderwijsvernieuwing
In 1967 fuseerde de HBS met de MULO tot de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA). Een jaar later, in 1968, trad de Mammoetwet in werking. Daarmee verdween de term HBS en werd deze vervangen door HAVO en VWO.
Schoolgebouwen uit de wederopbouwperiode in shake-handsstijl worden steeds zeldzamer. Het gebouw aan de Slingelaan is bijzonder omdat het in hoge mate authentiek is gebleven: latere verbouwingen hebben het oorspronkelijke ontwerp nauwelijks aangetast. Bovendien heeft het gebouw altijd zijn onderwijsfunctie behouden.
In 2025 adviseerde het Gelders Genootschap om het schoolgebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument. Op 18 september 2025 sprak ook de Commissie Omgevingskwaliteit van de gemeente Aalten zich positief uit. Het is nu aan de gemeenteraad om een definitief besluit te nemen.
Archieven
Adresboek 1967
Slingelaan 28
Chr. H.B.S.
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Christelijke MULO in Aalten ging in 1916 van start in het zogenoemde Tackshuis en kreeg in 1918 een nieuw gebouw aan de Stationsstraat, bekend als de Breukelaarschool. De school ging in 1967 op in de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA) en ging uiteindelijk op in Schaersvoorde. Daarna kreeg het gebouw een woonbestemming.
De eerste lessen van de MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs) vonden plaats in het zogenoemde Tackshuis aan de Gasthuisstraat (nu Haartsestraat).
Het eerste hoofd van de school was Adriaan Jacobus van Oosten, van 1916 tot 1921. Toen hij met zijn gezin in Aalten arriveerde, waren er noch een schoolgebouw noch een woning beschikbaar. Het gezin werd tijdelijk ondergebracht in het doodgravershuisje bij de begraafplaats aan de Varsseveldsestraat en verhuisde kort daarna naar de bovenverdieping van het Tackshuis.
Men begon het eerste jaar met zes klassen en 36 leerlingen. Dit aantal overtrof alle verwachtingen.
Nieuwbouw aan de Stationsstraat
Al snel bleek een nieuw gebouw noodzakelijk. Aan de Stationsstraat werd voor circa 1400 gulden een terrein aangekocht van de heren Smits Sr. en Bulten, in het gebied dat men destijds ‘Het Rot‘ noemde. Hier verrees een nieuw schoolgebouw, met de voorzijde aan de Piet Heinstraat.
De school kreeg de naam Breukelaarschool, naar ds. Johannes Breukelaar, grondlegger van het christelijk onderwijs in Aalten en zoon van ds. Derk Breukelaar. In juni 1918 verrichtte ds. Breukelaar zelf de officiële opening.
Uitbreidingen en veranderingen
In 1933 werd het schoolgebouw aan de straatzijde uitgebreid met twee lokalen en een hal. Later werd het gebouw nogmaals geheel getransformeerd en gemoderniseerd. Daarbij werd de hoofdbouw aan de straatzijde voorzien van een verdieping.
Fusies en onderwijsvernieuwing
In 1967 fuseerde de MULO met de HBS tot de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA). Een jaar later, in 1968, trad de Mammoetwet in werking. Daarmee verdween de term MULO en werd deze vervangen door MAVO.
In 1993 fuseerde de CSA met de andere middelbare scholen in Aalten – de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave en de Technische School – tot het Christelijk College Schaersvoorde. Rond 2006 verhuisde de school naar een nieuw gebouw aan de Landbouwstraat.
Herbestemming
Rond de eeuwwisseling voldeed het gebouw niet meer aan de geldende eisen. Samen met de voormalige LTS en huishoudschool werd besloten tot de bouw van een nieuwe VMBO-school aan de Landbouwstraat.
Na de oplevering van de nieuwe school – “locatie Stationsplein” – omstreeks 2006, is de hoofdbouw van het pand aan de Piet Heinstraat omgebouwd tot vier appartementen. Het oorspronkelijke deel aan de achterzijde is daarbij afgebroken en vervangen door een nieuwe achterbouw. Op het achterterrein verrees een klein woonplein dat de naam Breukelaarplein kreeg, als herinnering aan de grondlegger van het christelijk MULO-onderwijs in Aalten.
Archieven
Adresboek 1934
Aalten A97 > Piet Heinstraat 4
Chr. Ulo-school
Adresboek 1967
Piet Heinstraat 4
Chr. U.L.O. School
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Graafschapper, 26 september 1916De Breukelaarschool kort na de opening in 1918, met het personeel.De ‘Chr. Mulo-school’, na de eerste uitbreiding in 1933.Nieuwe Aaltensche Courant, 1 december 1933
De Christelijke Technische School aan de Polstraat in Aalten werd in 1955 officieel geopend. Het markante gebouw, ontworpen door de Aaltense architect Wim Hebly, bood Lager Technisch Onderwijs (LTS). In 2007 werd het gesloopt; op het terrein verrees in 2023/2024 een complex met 56 sociale huurwoningen.
Op 8 december 1948 vond de eerste algemene vergadering plaats van de Stichting voor Christelijk Nijverheidsonderwijs te Aalten. In september 1950 kreeg men toestemming om een technische school te beginnen.
De eerste lessen werden gegeven in de voormalige gasfabriek aan de Bredevoortsestraatweg, waar de afdelingen timmeren en machinebankwerken werden gehuisvest. Het leerlingenaantal bedroeg toen 55. Theorielessen vonden plaats in lokalen van de Christelijke MULO en de Nederlands Hervormde School.
Naar een eigen schoolgebouw
Op 19 december 1950 stelde de gemeente Aalten 4.000 m² grond aan de Polstraat beschikbaar. In 1951 werden de theorielessen ondergebracht in gebouw Irene. In 1952 keurde het ministerie van Onderwijs het schetsplan voor een nieuw schoolgebouw goed, ontworpen door Wim Hebly. De aanbesteding volgde in 1953.
De bouw startte op 5 november 1953 en omvatte onder meer twee praktijklokalen, een bouwloods, twee theorielokalen, een tekenlokaal, een hulpgymnastieklokaal annex kantine, en ruimten voor directie, leraren en administratie. De officiële opening vond plaats op 10 juni 1955.
Glas-in-loodraam
Een bijzonder element van de school waren de glas-in-loodramen, vervaardigd in 1955 door de Amsterdamse glazenier Jan Ooms (1915–1975), in nauwe samenwerking met architect Hebly. Ooms stond bekend om het gebruik van krachtige kleuren en moderne technieken.
Bij de sloop van de school in 2007 werden de ramen behouden. Na restauratie kregen ze een nieuwe plek in de centrale hal van het Christelijk College Schaersvoorde in Aalten.
Uitbreidingen
In 1956 startten de voorbereidingen voor uitbreiding van de school, toen de opleiding werd verlengd van twee naar drie jaar. Hiervoor werd een nieuw lokalenplan opgesteld. In de daaropvolgende jaren werden meer praktijk- en theorielokalen toegevoegd.
Fusie en sloop
In 1993 fuseerde de Technische School met de andere middelbare scholen in Aalten – de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA) en de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave – tot het Christelijk College Schaersvoorde. Rond 2006 verhuisde de school naar een nieuw gebouw aan de Landbouwstraat, nabij het station. Het oude complex aan de Polstraat werd in 2007 gesloopt.
Het terrein bleef lange tijd braak liggen, tot er in 2023/2024 een nieuwbouwproject met 56 sociale huurwoningen verrees.
Archieven
Adresboek 1967
Polstraat 25
Chr. Techn. School
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Christelijke Lagere Land- en Tuinbouwschool in Aalten werd op 5 september 1962 geopend. De school was ontworpen door de Aaltense architect Wim Hebly. Het was destijds het paradepaardje van het Ministerie van Landbouw. De school werd vanuit Den Haag met buitenlandse gasten bezocht.
In 1989 fuseerde de landbouwschool met de huishoudschool tot de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave, welke in 1993 op zijn beurt is opgegaan in het Christelijk College Schaersvoorde.
Het gebouw is eind jaren negentig afgebroken om plaats te maken voor woningbouw.
Archieven
Adresboek 1967
Lijsterbeslaan 3
Chr. Lagere Landbouwschool
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Huishoudschool aan de Oranjelaan in Aalten was decennialang een opleidingsschool voor meisjes in huishoudelijke taken. Het gebouw werd in 1956 gerealiseerd en in de zomer van 1958 officieel in gebruik genomen.
De huishoudschool in Aalten bestond al sinds 1928, maar kreeg in 1958 een nieuw onderkomen aan de Oranjelaan 7. Het oude gebouw aan de Haartsestraat, waar de school eerder was gevestigd, kwam hierdoor vrij en werd vervolgens tijdelijk gebruikt door de Hogere Burgerschool (HBS).
Onderwijs en schoolleven
De school stond officieel bekend als de Christelijke Landbouwhuishoudschool en werd in de volksmond ook wel de Oranjeschool genoemd.
De nieuwbouw bood aanzienlijk meer licht en ruimte dan de voorganger. Grote ramen met houten roeden zorgden voor veel lichtinval in de lokalen. Er waren praktijkruimtes ingericht voor koken, wassen en strijken, voorzien van moderne apparatuur voor die tijd, waaronder zowel elektrische als gasfornuizen.
Leerlingen kregen onderwijs in uiteenlopende huishoudelijke taken, zoals koken, wassen en strijken. Ook werden anatomielessen gegeven, onder meer door dokter Knol. Er lag veel nadruk op netheid en discipline. Bij juffrouw Jonker stond een zogenoemd “strafbankje” voor haar kamer. Als ze haar deur opendeed moest je uitleggen waarom je daar zat.
In de loop der jaren veranderde het onderwijsaanbod en waren er opleidingen voor INAS (Inrichtingsassistente), KVJV (Kinder en Jeugd Verzorging), LEAO (Lager Economisch en Administratief Onderwijs), MDGO (Middelbaar Dienstverlenings- en Gezondheidszorg Onderwijs) en AW (Algemene Vorming).
Architectuur
Het schoolgebouw uit 1956 werd gekenmerkt door de hoge ramen en de functionele inrichting die aansloot bij het praktijkgerichte karakter van het onderwijs. De lichte uitstraling van de lokalen was typerend voor de bouwstijl van die tijd.
Fusies en opvolging
In de loop van de tijd veranderde de huishoudschool mee met de ontwikkelingen in het onderwijs. In 1989 fuseerde de school met de Landbouwschool tot de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave. Deze ging in 1993 samen met de andere Aaltense middelbare scholen op in het Christelijk College Schaersvoorde.
Herbestemming
Na het verdwijnen van de onderwijsfunctie kreeg het gebouw een nieuwe bestemming. In de eenentwintigste eeuw werd het complex verbouwd tot een wooncomplex met acht appartementen. In het hoofdgebouw zijn vijf woningen gesitueerd; in de beide aanbouwen links en rechts werden drie gelijkvloerse woningen gerealiseerd. Daarbij bleven de karakteristieke gevels met de hoge ramen grotendeels behouden.
Archieven
Adresboek 1967
Oranjelaan 7
Chr. Landb. Huishoud School
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De Openbare Lagere School aan de Herenstraat in Aalten werd opgericht in 1884. De nieuwe school verving daarmee de aloude dorpsschool aan de Landstraat. Hoofden der school waren door de tijd heen de heren Stegeman, Veenstra, Bennink, de Lange, van Rugge, Brunt, Siebrands, van Zeijl en Leferink.
In de jaren zestig werden er ook drie avonden per week lessen gegeven van de Handelsavondschool.
In oktober 1974 moest de school tijdelijk haar deuren sluiten vanwege een vlooienplaag. De oorzaak was een nestje katten dat onder de school verbleef.
Sluiting
In 1976 werd een nieuwe openbare basisschool in Aalten in gebruik genomen aan de Wehmerstraat. Deze kreeg later de naam ‘Openbare Basisschool De Slinger‘.
Bij het afscheid van de oude school zong de schooljeugd in een lawaaioptocht op de melodie van ‘Yellow Submarine’ de volgende regels: “waar we heen gaan naar de nieuwe school, aan de Wehmerstraat, waar die prachtig staat. Negentig jaar is onze school aan de Herenstraat in een vervallen staat enz.“
In 1977 werd de oude school aan de Herenstraat afgebroken en ontstond op deze plek een ruime parkeerplaats, tegenwoordig ’t Hoge Blik genaamd.
Tubantia, 22 januari 1958
Nieuwe Winterswijksche Courant, 6 augustus 1969
De Telegraaf, 14 oktober 1974
Fouten voorbehouden. Heb je correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Fragment kadastrale kaart, 1886 (perceel I-4052)Arnhemsche Courant, 24 oktober 1899
Beheer toestemming
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
