Projectie uit ‘Boerderij- en Veldnamen in Aalten’ op Google luchtfoto, met huisnummers in 1967
Beschrijving
In de negentiende eeuw had dominee Breukelaar er voor gezorgd dat er zondagsscholen kwamen in Aalten. Voor kinderen in de omliggende buurtschappen werd de zondagsschool bij iemand thuis op een boerderij gehouden, zodat de kinderen niet helemaal naar het dorp hoefden te gaan. Allengs ontstond in de buurtschappen de behoefte om hiervoor een lokaal of zondagsschoolhuuske te bouwen. Er verschenen in totaal negen zondagsschooltjes, waarvan er nog slechts enkele bewaard zijn gebleven.
Ook in IJzerlo heeft een zondagsschooltje gestaan. Dit zou bij boerderij Smitshuus / De Timpert moeten zijn, volgens ‘Boerderij- en Veldnamen in Aalten’. Bestaat dit gebouwtje nog?
Vermeldingen
Adresboek 1934
IJzerlo 29 > 102
Zondagschoollokaaltje
Adresboek 1967
Hierin staan nummer 102 noch zondagsschool vermeld.
Bestaat dit gebouwtje nog? Als u meer informatie en/of foto’s heeft van het zondagsschoolgebouw in IJzerlo, reageer dan onderaan deze pagina of stuur ons een bericht!
Dit pand is gebouwd in 1933 in opdracht van Bernard Garretsen, naar een ontwerp van de architect J.J. Post uit Winterswijk. Garretsen opende er zijn drogisterij ‘De Vijzel’. Tegenwoordig is dit het adres van Foto Garretsen.
Hier zaten vroeger o.a. de winkel van Smid Buesink en Garretsen Optiek. Tegenwoordig is dit het adres van Kapsalon Proper Hair.
Op zaterdag 24 februari 1945 waren Gerrit en Bernard Buesink buiten bezig. Ze woonden op de hoek van het kruispunt Bredevoortsestraatweg / Prinsenstraat (toen nog Kruisstraat genoemd). Vader Beusink had er een smederij (Prinsenstraat 1). Even na het middaguur klonk plotseling het luchtalarm. Iedereen probeerde zo snel mogelijk een veilig heenkomen te vinden.
Even later sloeg een bom in bij smid Buesink en de naastgelegen bakkerij Steenbergen. Er was een enorme stofwolk en toen een totale stilte… Het huis kreeg een voltreffer en was totaal verwoest, maar wonder boven wonder hadden Gerrit en Bernard het overleefd.
Wederopbouw
Het pand is een winkel-woonhuis uit de wederopbouwperiode (gevelsteen 1927-1950), prominent gesitueerd op de hoek met de Prinsenstraat. De gevelindeling op de begane grond is gewijzigd en ook de huidige invulling van de hoekoplossing op de begane grond is niet oorspronkelijk. De detaillering van de vensters is vernieuwd. Desondanks is de karakteristieke hoofdvorm van het gebouw bewaard gebleven. De kwaliteiten van het pand worden versterkt door de markante hoekligging.
Tezamen met de buurpanden Bredevoortsestraatweg 25 en 27 (eveneens vernieuwing na oorlogsschade) vormt het gebouw een fraai ensemble en een goed voorbeeld van vernieuwde architectuur na oorlogscalamiteit in de kern van Aalten, uitgevoerd in traditionele architectuur en een materialisering die aansluit bij de historische dorpsstructuur. Daarnaast markeert het het begin van de modernisering van het winkelgebied in Aalten.
De Markt in Bredevoort begint als zijstraat van de Landstraat en loopt dan noordelijk door tot aan ’t Zand.
De Markt is een van de oudste straten van Bredevoort, vanaf het midden zijn er nog twee zijstraatjes, de Muizenstraat en de Boterstraat, (tegenwoordig) beide doodlopend. Vroeger was rondom de Sint Joriskerk een ommuurde kerkhof. Van deze muur is nog een klein restant bewaard gebleven aan de achterkant van de kerk.
De meeste rijksmonumenten in Bredevoort staan aan de Markt, waaronder Markt 1, het Kuupershuusken, Markt 5 en Markt 7 en de Sint-Joriskerk. Daarnaast zijn de nummers 4, 6 en 10 aangewezen als gemeentelijk monument.
Een parallel aan de straat gelegen winkel-woonpand uit 1949, gebouwd in het kader van de Wederopbouw. Het ontwerp is van de Aaltense architect Wim Hebly die eveneens het buurpand nr. 25 tekende en binnen Aalten diverse gebouwen heeft ontworpen. Hoewel de indeling van de voorgevel op de begane grond gewijzigd is en de invullingen van de vensters op de verdieping vernieuwd en gewijzigd zijn, is de hoofdvorm van het pand goed intact gebleven.
Tezamen met de buurpanden Bredevoortsestraatweg 25 en 29 (eveneens vernieuwing na oorlogsschade) vormt het gebouw een fraai ensemble en een goed voorbeeld van vernieuwde architectuur na oorlogscalamiteit in de kern van Aalten, uitgevoerd in traditionele architectuur en een materialisering die aansluit bij de historische dorpsstructuur. Daarnaast markeert het het begin van de modernisering van het winkelgebied in Aalten.
Tot de verwoesting tijdens WO2 stond er een pand dat pas in 1932 was gebouwd voor bakker Steenbergen, ontworpen door architect J.J. Post uit Winterswijk.
Een parallel aan de straat gelegen voormalige bakkerij met bovenwoning uit 1949 naar ontwerp van de Aaltense architect Wim Hebly, die eveneens het ontwerp leverde voor het buurpand nr. 27 en zeer actief was in Aalten en directe omgeving. Hoewel de indeling van de voorgevel op de begane grond gewijzigd is, is de hoofdvorm van het pand goed intact gebleven. De invullingen van de vensters op de verdieping zijn gewijzigd.
Tezamen met de buurpanden Bredevoortsestraatweg 27 en 29 (eveneens vernieuwing na oorlogsschade) vormt het gebouw een fraai ensemble en een goed voorbeeld van vernieuwde architectuur na oorlogscalamiteit in de kern van Aalten, uitgevoerd in traditionele architectuur en een materialisering die aansluit bij de historische dorpsstructuur. Daarnaast markeert het het begin van de modernisering van het winkelgebied in Aalten.
Tegenwoordig is dit het adres van Kenger Meubelen.
Winkel/woonhuis daterend uit 1919, getuige de gevelsteen rechts in de voorgevel. Hoewel het pand door de decennia heen diverse aanpassingen en wijzigingen heeft ondergaan is het oorspronkelijke karakter bewaard gebleven. Het pand dankt haar karakteristieke uitstraling aan de zijn markante hoofdvorm met een terugliggend bouwdeel (oorspronkelijk de woning), subtiele detaillering en fraaie winkelpui. Het pand geeft een goed beeld van de ontwikkeling van de “bewinkeling” van de dorpskern van Aalten en de modernisering van het winkelbestand in het begin van de 20ste eeuw.
Tegenwoordig is dit het adres van Tuunte Fashion. Eerder was hier o.a. Drukkerij Wikkerink gevestigd.
Het gebouw ligt aan de noordelijke zijde van de Bredevoortsestraatweg en dateert in oorsprong uit het laatste kwart van de 19de eeuw. Het werd destijds als bedrijfsgebouw opgericht. In 1926 is het pand door architecten H.J. te Brake en G.J. te Brake uit Aalten verbouwd tot winkel-woonhuis, in opdracht van de heer R. Wagterveld. De voorgevel bleef tijdens deze verbouwing nagenoeg ongewijzigd.
Het gebouw is beeldbepalend binnen dit gedeelte van de Bredevoortsestraatweg door de grote hoofdvorm en zijn markante topgevel met karakteristieke detaillering in sobere neorenaissance stijl. Bovendien geeft het een goed beeld van de ontwikkeling van de “bewinkeling” van de dorpskern.
Kerkorgelfabriek
Op 27 februari 1917 werd in Aalten de v.o.f. Kerkorgelfabriek N.A. van den Berg opgericht, met als vennoten Nicolaas Alexander van den Berg (Zwijndrecht, 1884) en de Aaltense fabrikanten J.W.J. Driessen en Willem te Gussinklo jr.
Men bouwde en leverde kerkorgels door heel Nederland. Maar ook voor eenvoudiger werkzaamheden, zoals het stemmen en repareren van orgels en piano’s kon men bij Van den Berg terecht.
Fusie
In de Aaltensche Courant van 4 oktober 1921 werd aangekondigd dat Van den Berg uit de vennootschap was getreden en dat de Aaltense Kerkorgelfabriek per 1 oktober van dat jaar was gefuseerd met de firma J.J. Elbertse & Co. te Utrecht. De nieuwe onderneming ging verder onder de naam “Vereenigde Kerkorgelfabrieken“, met Aalten als hoofdvestiging.
Na zijn uittreding adverteerde Van den Berg nog enige tijd als zelfstandig orgelmaker. Zijn huisnummer was toen C441, tegenwoordig is dat Patrimoniumstraat 6 te Aalten. Later vertrok hij naar Rotterdam, waar hij in 1931 op 47-jarige leeftijd overleed.
J.J. Elbertse
Orgelmaker Johannes Josephus Elbertse woonde begin 20-jaren aan de Polstraat, nummer 26 in Aalten. In 1910 was hij te Utrecht getrouwd met een Winterswijkse. Wie weet is de samenwerking als volgt ontstaan: als Elbertse en zijn vrouw vanuit Utrecht naar zijn schoonfamilie in Winterswijk reisde, is het zeer aannemelijk dat de reis door Aalten voerde. De kerkorgelfabriek van Nicolaas van den Berg lag dan aan de route. Uiteraard zou dat zijn interesse hebben gewekt en het ligt voor de hand dat hij naar binnen zou gaan en kennis maakte met Van den Berg, uiteindelijk resulterende in een samenwerking en fusie. Op 1 juli 1922 vertrok het gezin Elbertse naar Utrecht.
Blijkens een krantenbericht is de kerkorgelfabriek begin 1926 uit Aalten verdwenen. Tegenwoordig vinden we op het voormalige adres van de orgelfabriek aan de Bredevoortsestraat Jurist Wevers en Royal Cards – Pokémon Kaarten.
Orgels
Enkele kerkorgels die door de Aaltense orgelfabriek zijn gebouwd:
Wasserij De Slinge was een textielwasserij in ’t Dal, de tegenwoordige Willemstraat. Begin 20e eeuw was hier de pijp- en knopenfabriek van Willem te Gussinklo (‘Piepkes Willem’) gevestigd. Deze fabriek verhuisde in 1924 naar Bredevoort en ging daar verder onder de naam Dutch Button Works (DBW).
Op 4 december 1932 werd de chef-gemeenteveldwachter te Aalten, de heer Wijnants, gewaarschuwd dat er een diefstal had plaatsgevonden uit het kantoor van de wasserij. De buit bestond uit een kistje sigaren en enige halve markstukken. De dader werd opgepakt en veroordeeld.
In 1988 werd Wasserij De Slinge overgenomen door de Lamme Groep. Het complex is inmiddels afgebroken en heeft plaats gemaakt voor woningbouw.
Archieven
Adresboek 1934
A177 > Willemstraat 9
Fabriek “De Slinge”
Adresboek 1967
Willemstraat 9
Wasserij “De Slinge”
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
Gerrit Willem Prinsen (Dale, 21-02-1871), kunstdraaier, stoomhoornpijpenfabriek fa. Peters & Gans (pijpen in elkaar zetten) Hendriena Johanna Slats (Miste, 21-12-1874)
In 1904 werd op dit adres een bijzonder Jugendstil-pand gebouwd, met torentje, in opdracht van slager Jacob Spier. Het ontwerp kwam van architect J.J. Post uit Winterswijk.
Rond 1910 vestigde Abraham van Gelder hier zijn slagerij. Abraham trouwde in 1907 met Reintjen de Jong uit Apeldoorn. Zijn winkel was in elk geval vanaf 1920 gevestigd in de Landstraat.
Samen met zijn broer Levie, die een slagerij had aan de Dijkstraat, leverde hij koosjer vlees aan de Joodse bevolking van Aalten. Ook de andere Joodse slagers, die zelf niet koosjer slachtten, betrokken het koosjere vlees van de gebroeders Van Gelder.
Tijdens de Duitse bezetting in de jaren ’40 van de vorige eeuw moesten de Joodse winkels sluiten. Abraham en Reintjen verhuisden toen aanvankelijk naar de Stationsstraat 24. Van daaruit vertrokken ze naar een onderduikadres in de Oosterkerkstraat.
Op 22 augustus 1944 werden ze verraden en gearresteerd. Met de laatste deportatietrein die Nederland verliet op 3 september 1944, werden ze naar Auschwitz gebracht, waar ze op 6 september 1944 werden vermoord.
Uit een foto in ons archief blijkt dat de dubieuze organisatie Nederlandsche Unie rond 1940-1941 in het pand kantoor hield.
Het gebouw werd vermoedelijk rond de jaren 60 van de vorige eeuw afgebroken. Later was op deze locatie meubelzaak Te Hennepe gevestigd. Tegenwoordig is dit het adres van Juwelier-Goudsmid Van Eerden, in het nieuwbouwcomplex Hof van Leerink.
Eigenaren
Kadaster 1832
Aalten I1256 wed. Berend Meijerink 300 m² huis en erf
Graafschapbode, 11 mei 1904Aaltensche Courant, 23 maart 1910Aaltensche Courant, 3 augustus 1937Aaltensche Courant, 6 augustus 1937Aaltensche Courant, 19 oktober 1937De Graafschapper, 8 december 1939Zutphense Courant, 11 september 1951Nieuwe Winterswijksche Courant, 29 mei 1974
Voorheen was hier de firma Velthuis gevestigd met een zaak in woningstoffering. Later verhuisde de ABN AMRO bank van de Markt naar dit pand. Tegenwoordig zit hier sportschool GetFit35 en een geldautomaat van Geldmaat.
Op oude kaarten van Lintelo komen we meermaals de naam Kleppersbrink tegen. Was dit een boerderij? Of is het een veldnaam?
Op de kadastrale kaart van de gemeente Aalten, 1811-1832 staat zelfs een ‘weg van Varsseveld naar Kleppersbrink’ ingetekend. Een projectie van deze kaart op de huidige situatie in Google Maps (afbeelding rechts), toont dat deze weg is verdwenen. Een overblijfsel van deze weg lijkt echter nog wel zichtbaar in een houtwal die een akker, links op de afbeelding, doorkruist (detail).
In het Aardrijkskundig handwoordenboek van Nederland 1874 staat de volgende vermelding: ‘Kleppersbrink, h. – 46 min. w. v. Aalten’. Volgens de lijst van afkortingen voor in het boek staat ‘h.’ voor ‘huis’.
In het kadaster vonden we de vermelding “Kleppersbrink” bij de percelen met huidig adres Halteweg 13 en Halteweg 9.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1928
H-3502 “Kleppersbrink”
Gerrit Jan Willem Rutgers, koffiehuishouder
1950 m² huis, gras- en bouwland
1918
H-3503 “Kleppersbrink”
Berendina Hendrika Gussinklo en cons.
580 m² houtopslag
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
