De Graafschapper, 15 mei 1945
Een dezer dagen bracht voor de fam. Houwers, „Neerhof” te Dale een eigenaardige verrassing. Zij kregen n.l. een brief van een Franschman, die daar ongeveer drie weken zijn toevlucht zocht en vond, maar toen helaas door wreede S.S.-mannen werd weggesleept, evenals de Apeldoornsche onderduiker Henk, die ook het slachtoffer werd. Een derde voortvluchtige zag kans nog te ontsnappen.
Ongeveer midden Juli van het vorige jaar arriveerde onze Remy bij Houwers. „Goed volk”, was zijn eerste vraag. Onmiddellijk merkte men aan de eigenaardige uitspraak, dat het een buitenlander was. Veel tijd voor praten was er niet, en daarom werd hij vlug naar den zolder getransporteerd, waar hij den tijd verkortte met aardappels schillen en boontjes doppen. De grootste moeite leverde het verschil in spraak op, zoodat hij zich alleen maar aan de dochter, een onderwijzeres, verstaanbaar kon maken. Maar dan kwamen er soms ook spannende verhalen los.
Hij was, zoo vertelde hij, een Fransch onderofficier, dis o.a. op Madagascar, in Afrika en in Fransch Achter-Indië gevochten had. In 1940 was hij helaas één van de eerste krijgsgevangenen die er gemaakt werden. Er was echter ook geen soldaat in het heele kamp, die vlijtiger was dan Remy. Spoedig had hij het vertrouwen van zijn bewakers gewonnen. Dientengevolge verplaatste men hem naar een fabriek in Krefeld. Door een voorgewende ziekte moest hij abnormaal vaak naar de W.C. Hierdoor kreeg hij de kans om plannen te maken voor zijn ontvluchting. Dit had hij al drie keer eerder geprobeerd, maar altijd hadden ze hem, nog voor hij in Frankrijk was, weer gegrepen.
Bron
In zijn werkplaats maakte hij een kompas van een oud conservenmesje. Een scheermesje, dat met een mes magnetisch gemaakt was, werd op een vriigezellenknoop bevestigd. Op de Noordpool van de magneet een beetje radium gedaan en zoo kon hij zich, ook ’s nachts, oriënteeren. De sigaretten werden bewaard en ingeruild voor een burgerpak. Hij trof zijn laatste voorbereidingen, deed zijn „ziekte” nog eenmaal „de eer” aan en ontvluchtte toen door het W.C.-raampje. Na een reis van 4 dagen, waarbij hij overdag onder de doornen een hazenslaap hield en ’s nachts, door zijn kompas geholpen, naar het Noorden vluchtte, passeerde hij veilig de grens. Tegen den morgen bereikte hij Houwers, waar hij zoo onthaald werd, dat hij besloot hier te blijven.
Drie weken bleef hij op ,,’t Neerhof” en toen werd hij voor de vijfde maal gegrepen en meegevoerd naar Arnhem. Hierna, zoo schrijft hij in zijn brief, werd hij opgesloten in een kamp bij Bocholt. In September werd hij echter verplaatst en kwam hij in Münster terecht. Maar hier werd het al spoedig te warm voor de Duitschers, omdat „het stel idioten”, zooals Hitler zich in zijn rede eens uitdrukte, al maar in hun richting optrok. Zij zagen zich dus genoodzaakt weg te trekken en nu werd hun doel: Bremen. Maar onderweg, zoo schrijft Remy, had ik geen zin hen nog verder te volgen, met andere woorden: Voor de vijfde keer zag onze vriend kans te ontsnappen. En dit keer had hij meer geluk, want een week na zijn laatste vlucht kwamen de Amerikanen hem verlossen en brachten hem veilig terug in zijn geboorteplaats; Palalda, in de Pyreneeën.
De brief was den 18en April 1945 geschreven en bereikte 9 Mei het doel van zijn bestemming. Wij wenschen de fam. Houwers, die zooveel voor dezen jongeman deed, van harte geluk met dezen brief en we hopen dat ook de andere onderduiker Henk, die eerst naar Amersfoort gebracht werd en daarna in Duitschland terecht kwam, spoedig weer, met al de anderen die daar nog zijn, op vaderlandschen bodem mag terugkeeren.
Nationaal Onderduikmuseum
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Aalten een toevluchtsoord voor een groot aantal onderduikers. Om de herinnering aan dit deel van de geschiedenis vast te leggen en levend te houden is in Aalten het Nationaal Onderduikmuseum opgericht. Het museum richt zich op het tonen en documenteren van de verhalen van onderduikers en de mensen die hen hielpen. Het laat zien hoe gewone mensen in buitengewone omstandigheden moed en medemenselijkheid kunnen tonen.
Het museum is deels gevestigd in een pand met een bijzondere geschiedenis: Markt 12. Dit was destijds het woonhuis van een gezin met kinderen. Op zolder werden onderduikers verstopt en de kelder was een schuilplaats voor buurtbewoners, terwijl de woonkamer door de bezetter was gevorderd als ‘Ortskommandatur’.
Meer informatie: nationaalonderduikmuseum.nl
