De oorspronkelijke boerderij die het achterste gedeelte van het huis vormde, werd in 1964 afgebroken. Het gedeelte dat er dwars voor stond, werd in 1928 gebouwd en is nu het achterste deel van de nieuwbouw uit 1965.
Oberink had een kruidenierswinkeltje, zoals er in de buurtschappen wel meer waren. ’s Avonds en op zaterdagmiddag ging hij rond om boodschappen af te leveren bij zijn vaste klanten. De winkel heeft bestaan tot ongeveer 1956/1957, toen hij ermee stopte omdat het niet meer rendabel was. Veel geld dat hij nog van klanten tegoed had, heeft hij nooit ontvangen.
Foto ontvangen van J. OberinkSchilderij door Herman Testerink (via J. Oberink)Foto via J. Oberink: ‘Oude huis, met winkel links, opa en oom Johan’Aaltensche Courant, 16 september 1927Aaltensche Courant, 4 mei 1928
Deze naam vinden we zowel in het bevolkingsregister van 1823 en, na een perfect aaneengesloten bewonersgeschiedenis, in het adresboek van 1967. In 1967 werd het adres van deze woning Bijnenweg 1.
Kadastrale kaart uit 1985 met huisnummers uit 1967 (fouten voorbehouden)Fragment kadastraal leggerartikel, perceel O-847 (1976-1986)Arnhemsche Courant, 3 september 1909Aaltensche Courant, 4 september 1909Aaltensche Courant, 18 september 1909Aaltensche Courant, 25 september 1909
Er was een sterke band tussen ‘Ebbersstede’ of ‘Egbertssteede’ in Dale en ‘de Kniepe’ in Dale gelet op de betaling van de kerckenpacht. ‘De Kniepe’ komt niet voor in het verpondingsregister van 1647, was het alleen een stuk (bouw)land zonder huis?
In het verpondingscohier van 1647 staat tussen t’Beecke en Geert Saelmans huis het huis van Ebbert Wevers vermeld. Ook stond er in Dale het huis van Geert Ebbers dat tussen Eppinck en Buesinck werd vermeld. In de Liberale Gifte van 1748 werden alle bewoners van Ebbers genoemd tussen Beekerhuis en Salemansstede. Een ander Ebbers wordt niet vermeld. Dit lijkt de conclusie te rechtvaardigen dat het Ebbers van 1748 en later identiek is aan het huis van Ebbert Wevers. Wellicht werd het huis van Geert Ebbers van 1647 in de jaren daarna afgebroken en werd het land waarop dit huis stond ook wel ‘de Knijpe / Kniepe’ genoemd. Zie ook de betalingen van de kerkenpacht.
Verpondingscohier 1647
Ebbert Wevers huis op 6 gl. Gront en hof 2 sch. lijns, de Kerck, en t’lant is groot 2 sch. voor 2 – 10 -. ponts. Noch heeft hij eijgen 3 sch. gesaeis 6 – 4 – 8. Geert Ebbers huis op 4 dlr. 6 – 0 -. Een maet gront 9 sch. gesaeis 18 – 14 – 8.
Betalingen kerkenpacht
Jan Egberts voor 1674-1677 20 stuiver per jaar.
Geert Egberts in 1677-1680 de kerckenpacht van ‘die Kniepe’ en van Jan Egbertsstee drie daalder per jaar.
Hindrick Egberts in 1681 een jaar kerckenpacht van ‘die Kniepe’ en een daalder van Jan Egberts pacht, samen drie daalder.
Stiene Egberts (Neerhoff?) in 1682 een jaar kerckenpacht van ‘die Kniepe’ en een daalder van Egbertsstee, samen drie daalder.
Jacob Egberts betaalde in 1682-1687 kerckenpacht van 1 daalder en 10 stuiver per jaar.
Tonnis Egberts en Jenneken Egberts (zijn zuster?) pachtten ‘de Knijpe’ van de kerk in Aalten voor zes jaar in 1683 en woonden op Ebbersstede. Ze betaalden van ‘de Knijpe’ jaarlijks ‘twee daller Hollants’ en van Egbertssteede ‘eenen daller’.
Tonnis Egberts betaalde in 1683-1690 de kerckenpacht van ‘die Kniepe’ en een daalder van Jacob Egbertsstee, samen 3 daalders per jaar.
Liberale Gifte 1748
In onderstaand fragment vinden we als bewoners Jan Vriesen, getrouwd met Mette Ebbers.
Bewoners
Eerst bekende bewoner:
Ebbert Wevers (Dale)
Volgende bewoner:
Jan Ebber(t)s (Dale)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Jacob Hillen alias Ebbers (Barlo – Dale < 1701), trouwt op 24-11-1672 in Aalten met Geertjen Ebber(t)s (Dale)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Jan Fresen / Vriesen alias Ebbers (Winterswijk, 09-05-1685), trouwt op 22-11-1711 in Aalten met Mette Ebbers (Aalten, 25-05-1682)
Jan betaalde in 1719 en 1721 de kerkckenpacht van 20 stuivers per jaar.
Volgende bewoners, dochter en Mette en schoonzoon:
G(e/a)rrit te Winkel alias Elferdink alias Ebbers (Winterswijk, 26-01-1718 – Dale, 10-01-1793), trouwt op 14-11-1744 in Winterswijk met Stijne Ebbers (Aalten, 03-10-1717 – Dale, 12-01-1781)
‘Op Gerrit Elferdink is ‘door ’t overlijden van zijne huisvrouw gedevolveert de halfscheid van een huijs en hof, quota van een kamp en van den Saalmanskamp te zaemen het Ebbersplaatsjen genaamd‘ (Collaterale Successie 30-04-1781).
Volgende bewoners, weduwnaar en 2e echtgenote:
G(e/a)rrit te Winkel alias Elferdink alias Ebbers (Winterswijk 26-01-1718 – Dale 10-01-1793), trouwt (2) op 08-07-1781 in Aalten met Hendersken / Hendrina aan de Ronde alias te Ri(j/e)te alias Brusse (Aalten 17-12-1752 – Dale 13-01-1816)
Hendersken hertrouwde en vertrok naar de Glieuwe in Dale.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
Op 8 februari 1945 vond in de Aaltense buurtschap Dale een vergissingsbombardement plaats, waarbij elf mensen om het leven kwamen. Ter nagedachtenis aan deze slachtoffers werd in 1988 een monument onthuld op de hoek van de Aladnaweg en de Grevinkweg.
Minder dan drie maanden voor het einde van de oorlog, op 8 februari 1945, vertrokken Amerikaanse B-26 Marauder-bommenwerpers vanaf hun basis in het Noord-Franse Cambrai. Hun primaire doelwit was de omgeving van Kleve, en als dat niet mogelijk was hadden ze nog een alternatief doel bij Groenlo. Bij Kleve was het te bewolkt en dus vlogen ze door, maar ook in de Achterhoek was het zicht matig. Even na 11.00 uur lieten ze 528 fragmentatiebommen vallen.
Twee uur later keerden de toestellen veilig terug in Cambrai. Hun missie-rapport vermeldde: “Impossible to determine further damage or to locate pattern accurately due to 80% cloud cover“.
Dood en verderf
De dodelijke lading kwam terecht in de omgeving van de Elshoek en het Grevink in Dale, met verschrikkelijke gevolgen. De honderden splinterbommen zaaiden dood en verderf. De scherven vlogen horizontaal over de grond en troffen zowel mensen als dieren. Overal lagen uiteengereten paarden, koeien, schapen, kippen en ganzen. Enkele boerderijen kregen voltreffers te verduren.
Alle dokters, verpleegsters en hulpdiensten werden naar de rampplek gestuurd. In de modder en tussen de puinhopen verleenden zij eerste hulp aan de gewonden. Deze werden op brancards en ladders vervoerd naar Huize Avondvrede aan de Hogestraat. Van daaruit werden de zwaargewonden overgebracht naar het noodhospitaal in Harreveld.
Het bombardement eiste uiteindelijk elf levens en liet meerdere mensen blijvend gehandicapt achter.
De slachtoffers
In de keuken van boerderij ’t Olde Nooitgedacht van de familie Neerhof werd onderduiker Joop de Roon uit Rotterdam dood aangetroffen. Bij boerderij de Glieuwe, waar de familie Hogenkamp woonde, kwamen dochter Anna en de zonen Herman en Jozef om het leven. Boerderij Bekerhuis van de familie Te Grotenhuis werd volledig verwoest. Hier vielen vier slachtoffers: de kinderen Arie en Teun te Grotenhuis en de broers Hendrik en Gerrit Stronks, die er ondergedoken zaten.
Mink van der Harst, afkomstig uit Scheveningen en onderduiker bij de familie Eppink van boerderij ’t Nooitgedacht, werd buiten dodelijk getroffen door granaatsplinters. Ook de boerderij van Brus werd geraakt. Gerrit Brus overleed ter plekke, en zijn vrouw Sientje Brus-Stronks stierf enkele dagen later in het noodhospitaal in Harreveld.
Daarnaast vielen er ook nog bommen in de Haartsestraat. Clarel Smit, die net het huis van Van Lente verliet, raakte hierbij zodanig gewond aan zijn voeten en benen dat hij vier maanden later in het noodhospitaal in Harreveld alsnog overleed.
Het monument
Het monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers bestaat uit vier stenen, afkomstig uit de restanten van het huis van de familie Te Grotenhuis. De heer Te Grotenhuis heeft deze stenen na het bombardement op de bewuste plek opgestapeld. Jarenlang fungeerden de stenen als een onofficieel gedenkteken. In 1988 werden ze, op aandringen van de plaatselijke bevolking, erkend als officieel monument.
Het monument voor de slachtoffers van het vergissingsbombardement in Dale
Op de gedenksteen zijn de namen van de slachtoffers aangebracht:
G.J. BRUS 62 JAAR G.A. BRUS-STRONKS 63 JAAR A.J. TE GROOTENHUIS 12 JAAR A. TE GROOTENHUIS 10 JAAR M. VAN DER HARST 25 JAAR J.M. HOGENKAMP 22 JAAR H.J. HOGENKAMP 15 JAAR J.B.A. HOGENKAMP 6 JAAR J. DE ROON 18 JAAR H.W. STRONKS 33 JAAR G.W. STRONKS 26 JAAR
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
Bronnen
Aalten in oorlogstijd, J.G. ter Horst
Als ik ze maar eens weer kon zien, het bombardement van Dale 8 februari 1945, H. de Beukelaer
Er op of er onder, Aalten, het land der onderduikers en der illegaliteit, G.W. Vaags
Interview met Karel Aversteeg (Louis Veldhuis en Gerrit Nijman)
