OWM Achterhoek

Beschrijving

Op de hoek van Plein Zuid en de Industriestraat staat sinds 2022 het nieuwe pand van de Onderlinge Waarborgmaatschappij (OWM) Achterhoek. Daarvoor stond er een villa met aanbouw die dienst deed als kantoor voor o.a. Magis Marktonderzoek en de stichting ‘Vrij Zijn’.

De villa was eind 19e eeuw gebouwd en kreeg in 1934 als adres Dijkstraat 64. Later werd het Plein Zuid 16. Hier woonde ooit Jan Berend te Paske en zijn gezin. Zijn houthandel/-zagerij zat ernaast, aan de Industriestraat. Rond 1920 liet hij een nieuw huis bouwen aan de overkant (van Plein Zuid), met de toepasselijke naam ‘De Overkant‘.

Geschiedenis OWM

Op 1 oktober 1851 sloten 13 Aaltense boeren hun eerste brandverzekering af bij de kort daarvoor opgerichte “Aaltense Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij”. Niemand gebruikte echter de lange officiële naam. Iedereen sprak over de “Onderling Brandkaste“, een naam die méér dan 100 jaar lang in de volksmond bleef bestaan. Zo gek was die naam “Brandkaste” trouwens niet. Immers de doelstelling van de oprichters was: elkaar financieel helpen wanneer één der aangesloten leden zijn bezittingen door brand was kwijtgeraakt. Iedere deelnemer betaalde een bijdrage, afhankelijk van de grootte van zijn boerderij en dat geld werd in een brandkast bewaard.

Brak er brand uit, dan had men (letterlijk) geld in kas om het slachtoffer schadeloos te stellen. Later ging men het geld beleggen bij een bank en daarnaast verstrekte men geld in de vorm van hypotheken aan leden-boeren. Op deze wijze bracht het geld, wat niet nodig was voor schadebetaling, rente op wat weer voor schadebetalingen gebruikt kon worden.

Die “Onderlinge Brandkaste” fungeerde eigenlijk als een vorm van georganiseerde burenhulp. Voor de oprichting, toen nog weinig boeren verzekerd waren, ging men in de omgeving collecteren om voldoende geld bij elkaar te krijgen om de getroffen buurman te helpen.

Maar de armoede onder de boeren sloeg in het midden van de vorige eeuw hard toe. Eén van de gevolgen was, dat een deel van de boeren ging emigreren naar Amerika. De achterblijvers gingen zich organiseren om samen het hoofd te kunnen bieden aan de moeilijke tijden. En zo ontstond dus ook de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij.

Vanaf het prille begin is er een goede samenwerking geweest met de plaatselijke vrijwillige Brandweer. Er lagen (en liggen) ook erg veel draagvlakken. De brandweer rukt uit om de brand zo spoedig mogelijk te blussen en daardoor schade te voorkomen of in elk geval te beperken. Ontstaat toch schade, dan is er de Onderlinge Waarborg Maatschappij “Aalten”, zoals de naam sinds 1972 luidt, om de schade te vergoeden.

In de loop der jaren zijn er ook een aantal zaken samen geregeld. Daarvan zijn in de oude notulenboeken mooie voorbeelden te vinden. Zo had de brandweer op de buurtschappen in droge perioden vaak gebrek aan bluswater en juist tijdens droogte was de kans op brand het grootst. De boeren in de omgeving werden opgeroepen samen diepe putten te graven.

Om de medewerking van die boeren aan te moedigen gaf de Onderlinge voor elke door de commandant van de brandweer goedgekeurde put een bijdrage van f. 50,-. En dat was véél geld in die tijd! Bij vervanging van een oude brandspuit bleek dat de gemeente onvoldoende geld in kas had om de nieuwe spuit te betalen. De Onderlinge sprong bij met een gift van f. 2.500,-

In de loop der jaren is het werkterrein van de Onderlinge sterk gewijzigd. Men is niet langer een echt agrarische verzekeringsinstelling. Het aantal boeren is sterk afgenomen, maar de overgebleven bedrijven zijn enorm veel groter dan destijds. Thans is het aantal leden uit de burgerij, de middenstand en het overige bedrijfsleven vele malen groter dan het aantal boeren. Maar, dat verandert niets aan de goede samenwerking met de plaatselijke vrijwillige brandweer. Ook bij de niet-agrariërs breekt brand uit! De brandweer is er snel bij om de schade te beperken, de Onderlinge volgt direct om de ontstane schade te vergoeden. Beide werken ze in het belang van de gemeenschap, van U allen. We spreken de wens uit, dat dit nog lang zo mag blijven!

Nadat de OWM zo’n veertig jaar was gevestigd aan de Driessenshof, verhuisde men eind 2022 naar het huidige pand aan de Industriestraat.

Archieven

Bevolkingsregister 1890-1900

Aalten 39/2

Jan Berend te Paske (Barlo, 11-10-1865), koopman
Hanna Gezina Luiten (Aalten, 09-01-1875)

Bevolkingsregister 1900-1910

Aalten A54 > A53

Jan Berend te Paske (Barlo, 11-10-1865), houthandelaar
Hanna Gezina Luiten (Aalten, 09-01-1875)

Bevolkingsregister 1910-1920

Aalten A53 > A41

Jan Berend te Paske (Barlo, 11-10-1865), houthandelaar
Hanna Gezina Luiten (Aalten, 09-01-1875)

Adresboek 1934

Adresboek 1967