Visserspier bij Amsterdam, Sheboygan, circa 1930 (Foto Sheboygan County Historical Research Center)
De pier van Amsterdam in Sheboygan County, Wisconsin, werd rond 1851 aangelegd en was ooit een belangrijk overslagpunt voor hout, landbouwproducten en vis. Met een lengte van circa 300 meter bood hij toegang tot het diepe water van Lake Michigan. Rond de pier ontstond een levendige gemeenschap van Nederlandse immigranten, vissers en handelaren. Na de komst van de spoorlijn in 1872 raakte de pier in verval. Tegenwoordig resteert slechts een park aan het water.
De aanleg van de pier
Wie precies de pier van Amsterdam in 1851 bouwde is onzeker; sommige bronnen noemen de Walvoords, andere Gilbert Smith. De pier reikte 300 meter uit in het Meer van Michigan vanaf wat nu Amsterdam Road heet, en had op het einde een diepte van ruim 6,5 meter — voldoende voor de schepen van die tijd. Aanvankelijk diende de pier voor de export van hout, maar al snel ook voor landbouwproducten en vis. Het dorp telde veel vissers die hun bestaan ontleenden aan het meer.
De Nederlandse immigrant Hendrik Walvoord, een van de beheerders van het bedrijf, en zijn zoon Garrit Jan Walvoord kwamen in 1849 met andere familieleden naar het gebied. De familie Walvoord opende een kruidenierswinkel, waar ze levensmiddelen en algemene handelswaar aanboden in ruil voor lokale producten zoals brandhout, tonnenhout en vis.
Tragedie en tegenslagen
Op 11 juli 1856 vond een tragedie plaats. Volgens verschillende bronnen was Garrit Jan Walvoord die ochtend ofwel onderweg naar een baggerschip dat was ingehuurd om de pier uit te diepen, of hij was brandhout aan het opmeten. Tijdens deze werkzaamheden viel hij van de pier, mogelijk doordat het hout in beweging kwam terwijl hij er overheen skraggelde. Hij werd onder water bedolven toen enkele boomstammen bovenop hem vielen en overleed. Zijn vrouw Anna Maria Engel Nolton en zijn vader zetten de winkel nog een tijd voort.
Maar het noodlot bleef niet uit: in januari 1857 werd de winkel van Walvoord volledig door brand verwoest en werd niet herbouwd. Begin juni 1858 ging ook de stoomzagerij van Thompson, Tinsler en Watser in vlammen op.
Groei en neergang
Ondanks deze tegenslagen lijkt Amsterdam decennialang te hebben gefloreerd. Op het hoogtepunt waren er minstens twee winkels, een smid, een herberg, een kuiperij en een school. In 1872 veranderde alles: de Milwaukee, Lake Shore & Western Railway werd aangelegd, maar deze liep landinwaarts via Cedar Grove. Hierdoor verloor Amsterdam haar transportfunctie. Door het verdwijnen van de houtvoorraden en de komst van het spoor verhuisden veel inwoners naar Cedar Grove. Sommigen bleven, met name de vissers.
Naast de familie Smith begonnen ook andere gezinnen visserijbedrijven. Namen die verbonden zijn met deze bedrijvigheid zijn onder andere: De Witt, De Zoute, Grotenhuis, Huibregtse, Ingelse, Kobes, Kolste, Moennig, Nath, Roerdink, Smies, Stokdijk, Van Der Jagt, Van Drieste, Weiskamp, Westerbeke en Zuurmond.
Redding op het water
Op 18 maart 1906 redde kapitein Delos Smith samen met zijn bemanning op de vissersboot Tessler meer dan 60 mensen van de brandende stoomboot Atlanta. Ze slaagden erin het schip aan land te trekken net ten noorden van Amsterdam. Alleen matroos Michael Hickey overleefde het niet: hij sprong mis tussen beide schepen en verdronk.
De ondergang van de visserij
Naarmate de houtvoorraden slonken, werd de visserij de belangrijkste economische activiteit. In het begin werd er dicht bij de kust gevist met zeilboten en sleepnetten. Later schakelde men over op pound-nets in dieper water, eerst met stoom- en later met benzinemotoren. Witte vis en steur waren aanvankelijk overvloedig aanwezig, maar later werden vooral haring, spiering en forel gevangen. De visstand daalde echter sterk na de komst van de zeeprik in de jaren 1930. Hierdoor stortte de ooit bloeiende visserij langzaam in.
Het Amsterdam van nu
Van het vroegere dorp Amsterdam is vandaag weinig meer over. Op de voormalige locatie bevindt zich nu een klein park met een speelplaats, picknickplaats en een boothelling. Wat ooit een bruisend handels- en vissersdorp was, is nu een stille herinnering aan de Nederlandse pioniersgeschiedenis van Wisconsin.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.