De Neeth

Beschrijving

De Neeth is een historische boerderij in de Aaltense buurtschap Barlo, waarvan de geschiedenis ver teruggaat. De vroegere ADW-archivaris D.W. Kobes schreef in 1969 dat De Neeth één van de oudste boerderijen van Barlo is, waarschijnlijk gesticht als hofboerderij van Karel de Grote. Volgens Kobes was de oude grachtenloop nog steeds duidelijk zichtbaar.

Oorsprong van de naam

De oorsprong van de naam ‘De Neeth’ is onduidelijk. Volgens de overleden streekhistoricus Ter Horst dateert de oudst bekende schriftelijke vermelding van De Neeth uit circa 1300, maar de bron van die vermelding is onbekend. In de lijst van Oostnederlandse plaats- en boerderijnamen tot 1500 van B.H. Slicher van Bath in ‘Mensch en Land in de Middeleeuwen‘ komt de naam niet voor. Dit zou kunnen betekenen dat de boerderij vroeger een andere naam had.

De Aaltense historicus E. Smilda suggereerde dat de naam ‘De Neeth’ mogelijk een verbastering is van ‘den Heet,’ dialect voor heide, verwijzend naar de vele heide die in de buurt te zien was op een kadastrale kaart uit 1863. Hij meende ook de naam ‘den Heethof’ wel eens te hebben gehoord.

Centrale rol

In het verpondingsboek van Aalten uit 1647 wordt De Neeth genoemd als gezamenlijk eigendom van Jonkheer van Coevorden en Jan ten Brincke. In 1748 was een zekere Berend te Neet rotmeester in Barlo, een teken dat De Neeth een centrale rol speelde in de buurtschap. Op oude kaarten is te zien dat veel wegen samenkwamen in het gebied bij De Neeth, wat eveneens wijst op een prominente positie.

Voordat de verharde Nijhofsweg bestond, was de Derredijk de hoofdweg. Deze weg loopt nog steeds, als een fraaie holle weg door de hoge es achter De Neeth, richting Markerink. Het huidige Nijhofslaantje, nu een ruiterpad, werd door de bewoners van boerderij Nijhof vroeger het ‘Neeths-laantje’ genoemd.

Nieuwbouw

In 1899 werd De Neeth gekocht door Theodorus Gerrit Jan Lammers uit IJzerlo. Enkele jaren later werd het oude huis gesloopt en verrees iets hogerop het huidige huis, waarbij het oude gebintwerk werd hergebruikt. In 1914 werd de nieuwe boerderij voltooid. Tijdens de bouw woonde de familie Lammers in de schoppe (schuur) naast de boerderij. Deze schoppe heeft lang dienstgedaan als stal voor het vee en als opslagruimte voor graan. Sinds 2000 is de schoppe in gebruik als museum.

Gracht

Op een kadastrale kaart uit 1863 is een rechte gracht van ongeveer 75 bij 8 meter te zien, op enige afstand van de boerderij. Daarnaast is er een dichterbij gelegen, L-vormig water om de boomgaard van De Neeth zichtbaar, dat via een sloot met de gracht in verbinding stond.

In 1984 verrichtte de werkgroep bodemonderzoek van de Oudheidkundige Werkgemeenschap ADW grondboringen tussen de boerderijen Schutte en De Neeth. Tot aan de ruilverkaveling van 1984 lag daar de oude gracht, die tot in de jaren ’50 ’s winters als schaatsbaan werd gebruikt. Theo Sonderlo, kleinzoon van Theo Lammers, vertelde in 1997 dat zijn opa de gracht heeft gedempt. De plaats van de vroegere gracht in de wei is nu een beschermd stuk bodemarchief.

Een proefsleuf, die in 1978 door de Archeologische Werkgemeenschap Nederland dwars door de gracht werd gegraven, leverde geen vondsten op. Uit het onderzoek bleek dat de gracht 10 tot 12 meter breed was en hoogstens een meter diep. Op ongeveer 90 cm diepte ligt een veenlaag, wat erop zou kunnen wijzen dat de gracht door turfwinning is ontstaan. Er is echter ook een theorie dat de gracht een natuurlijke uitloper was van het nabijgelegen moerasgebied ’t Goor.

Archieven

Verpondingskohier 1647

De Neet, Jor. Coeverden en Jan ten Brincke.
Huis, hof 1 1/2 sch boulant 16 mdr., 3de gerve 133 – 6 -.
Hoeijgront, 3 daghen maeiens 5 – 0 -.
1 Vercken of 2 Rijxdlr. 5 – 0 -. 4 Hoendren end 5 pont vlass 1 – 10 -.

Liberale Gifte 1748

De Liberale Gifte was een speciale heffing ten bedrage van 2% van het vermogen ter bestrijding van de extra defensiekosten t.g.v. een Franse inval in de Zuidelijke Nederlanden in de periode 1745-1747. Wie minder bezat dan 500 gulden, betaalde niet de heffing, maar was vrij om iets te geven, vandaar de naam.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	A-899	Jan Wijnveld en cons., koopman	3300 m² huis, schuur en erf
1846	A-899	Berendina Hulshof en cons, borstelmaakster	3300 m² huis, schuur en erf
1852	A-899	Johanna Hendrica Evers, rentenierster	3300 m² huis, schuur en erf (½)
1858	A-899	Hendrica Aleida Margaretha Wijnveldt	3300 m² huis, schuur en erf (½)
1881	A-2280	Hendrica Aleida Margaretha Wijnveldt	1570 m² huis, schuur en erf (½)
1910	A-2527	Theodorus Gerrit Jan Lammers, landbouwer	1900 m² huis, schuur en erf (1911: slooping)
1911	A-3016	Theodorus Gerrit Jan Lammers, landbouwer	27.035 m² huis, schuur en weiland (1915: herbouw)

Bewoners

Eerst bekende bewoners:

Derck ter Neeth (Barlo, ca. 1618 – Barlo, < 1666)
Jenneken Bruninck (Barlo)

Derck en Jenneken waren lidmaat voor 1645 en woonden in Barlo (Lidmatenregister). Derck was bouwman op de Neeth in 1650 (Verpondingscohier, origineel register).

Kinderen:

1. Aeltjen ter Neeth (Barlo, ca. 1646), trouwt in 1670 met Tobe Doornink
2. Geesken ter Neeth (Barlo, ca. 1648), trouwt in 1666 met Jan Kleuvers

Volgende bewoners, weduwnaar en 2^e echtgenote:

Derk ter Neeth (Barlo, ca. 1618 – Barlo, < 1666)
Griete Doorninck (Aalten, ca. 1632 – Aalten < 1696)

Griete is waarschijnlijk identiek aan Grete Dorninck die lidmaat wordt met Pasen 1650 wonende in Barlo (Lidmatenregister).

Kinderen:

1. Jenneken ter Neeth (Barlo, ca. 1655), trouwt in 1681 met Tonnis Heinen
2. Jan/Janmetjen ter Neeth (Barlo, ca. 1661), trouwt in 1689 met Coene Bullens (alias Nieuwhof)
3. Lotte ter Neeth (Barlo, ca. 1664), trouwt in 1687 met Lucas Freriks
4. Zeijne ter Neeth, trouwt in 1708 met Hendersken ter Stroet / Bouwmeijster wed. van Dries Morris (Zeijne zal wel genoemd zijn naar grootvader Seijne Drenthel / Doorninck, de vader van Griete Doorninck)

Volgende bewoners:

Herman Wensink alias ter Neet (Lintelo, ca. 1646), trouwt op 29-04-1666 in Aalten met
Grietjen Doornink (Aalten, ca. 1632 – Aalten, 12-01-1696)

Herman is op de Neeth gaan inwonen en alle kinderen hebben bij de doop de naam ‘Ter Neet’ gekregen.

Kinderen:

1. Derck ter Neet (Aalten, ged. 27-02-1667)
2. Hendrick ter Neet (Aalten, ged. 15-11-1668)
3. Lijsbeth ter Neet (Aalten, ged. 05-02-1671), trouwt in 1693 met Hendrick Duenk
4. Jantjen ter Neet (Aalten, ged. 23-03-1673), trouwt in 1697 met Gerrit Jan Gussinklo (alias Scholten), z.v. Hendrik Gussinklo (1636) en Mette Rosier (1645)

Volgende bewoners:

Herman Wensink alias ter Neet (Lintelo, ca. 1646), trouwt op 09-02-1696 in Aalten met
Mette Rosier (Aalten, ca. 1645), ook Mette Eppink Rosijr genoemd

Volgende bewoners, (stief)zoon en schoondochter:

Warner te Gussinklo alias te Neet (Aalten, ged. 24-12-1681), trouwt op 16-12-1705 in Aalten met
Griete Swijtink (Aalten, ged. 03-02-1684)

Warner was een zoon uit het 1e huwelijk van Mette Rosijr alias Eppinck met Henrick ten Gussincklo.

Kinderen:

1. Henric ter Neet alias Ligterink (Aalten, ged. 10-10-1706), trouwt met Gesina Ligterink en in 1746 met Janna Markelink
2. Beerdeken ter Neet (Aalten, ged. 05-08-1708), trouwt in 1728 met Jan Gantvoort
3. Berent ter Neet (Aalten, ged. 15-03-1711), trouwt in 1743 met Mette Luiten
4. Herman ter Neet (Aalten, ged. 09-04-1713 – vóór okt. 1721)
5. Willem ter Neet alias Nijeboer (Aalten, ged. 02-06-1715), trouwt in 1743 met Geertruid te Giffel en in 1746 in Aalten met Hendersken Grotink
6. Mette ter Neet (Aalten, ged. 21-08-1718 – vóór mei 1725)
7. Herman ter Neet (Aalten, ged. 26-10-1721 – vóór nov. 1763), trouwt in 1758 met Derske Johanna Brethouwer
8. Mette ter Neet (Aalten, ged. 27-05-1725 – Aalten, 07-10-1791), trouwt in 1743 met Gerrit Jan Luiten

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Barend ter Neet (Aalten, ged. 15-03-1711), trouwt op 08-12-1743 in Aalten met
Mette Luiten (Aalten, ged. 15-11-1722)

Kinderen:

1. Hermina ter Neet (Aalten, ged. 10-01-1745)
2. Wander ter Neet (Aalten, ged. 15-01-1747)
3. Hendrick ter Neet (Aalten, ged. 16-03-1749)
4. Gesina ter Neet (Aalten, ged. 01-08-1751 – Aalten, 01-09-1806), trouwt in 1772 met Hendrick Winkelhorst
5. Gerrit Jan ter Neet (Aalten, ged. 26-11-1752)
6. Geeske ter Neet (Aalten, ged. 03-02-1754)
7. Antoni ter Neet (Aalten, ged. 30-01-1757 – vóór dec. 1761)
8. Margareta ter Neet (Aalten, ged. 15-05-1758 – Barlo, 02-05-1814), trouwt in 1776 met Derk Jan te Bokkel
9. Antoni ter Neet (Aalten, ged. 06-12-1761), trouwt in 1795 met Aleijda Wanders

Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:

Derk Jan te Bokkel (Aalten, 01-11-1739), trouwt op 10-03-1776 in Aalten met
Margareta (Grietjen) ter Neet (Aalten, ged. 15-05-1758)

Kinderen:

1. Janna Maria te Bokkel (Barlo, 17-05-1777), trouwt in 1800 met Derk Willem Nijhof
2. Barend te Bokkel (Barlo, 11-06-1779 – Barlo, 09-03-1846), trouwt in 1810 met Johanna Hendrika Walvoort
3. Wander te Bokkel (Barlo, 01-03-1782 – Aalten, 04-11-1835), trouwt met Fenneken van Beek
4. Johanna Christina te Bokkel (Barlo, 09-03-1785), trouwt in 1812 met Hendrik Jan Rensink
5. Alida te Bokkel (Barlo, 08-08-1788), trouwt in 1818 met Derk Willem Nijeboer
6. Hendrika te Bokkel (Barlo, 21-05-1791 – Milwaukee (WI), najaar 1846), trouwt in 1818 met Derk Jan Haartman, geëmigreerd in 1846 en in New York aangekomen 17-09-1846
7. Derk Willem te Bokkel (Barlo, 17-04-1796), trouwt in 1839 met Dora Aleida Duenk

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Bevolkingsregister 1823-1850

“De Needt”

Barlo 31

Barend te Bokkel (Barlo, 11-06-1779)
Johanna Hendrina Walvoort (Aalten, 25-08-1789)

Kinderen:

1. Derk Jan te Bokkel (Barlo, 18-06-1811 – Lintelo, 03-02-1876)
2. Willemina Dora te Bokkel (Barlo, 07-09-1813 – Barlo, 11-08-1814)
3. Wessel te Bokkel (Barlo, 15-07-1815 – Barlo, 16-01-1846), trouwt in 1842 met Janna Willemina Houwers
4. Gesina Grietjen te Bokkel (Aalten, 29-05-1818 – Aalten, 01-02-1845), trouwt in 1841 met Abraham Brethouwer
5. Dela te Bokkel (Aalten, 30-03-1821 – Lintelo, 17-05-1884), trouwt in 1842 met Arent Jan Rensink
6. Berendina Hendrika te Bokkel (Barlo, 13-12-1823), trouwt in 1847 met Garrit Jan te Bokkel
7. Derk Willem te Bokkel (Aalten, 06-06-1826 – Aalten, 24-06-1828)

Volgende bewoners:

Johanna Berendina Hofstee (Aalten, 17-11-1804 – Aalten, 01-04-1863), wed. van Evert Radstaak (Lichtenvoorde, ged. 02-12-1792 – Barlo, 10-06-1847, eerder gehuwd met Johanna Gesina Lieftink)

Kinderen:

1. Johanna Gesina Radstaak (Zieuwent, 16-05-1840 – Aalten, 26-11-1862)
2. Berendina Radstaak (Zieuwent, 27-01-1842), trouwt in 1865 in Aalten met Hendrik Willem Vaags
3. Arend Jan Radstaak (Zieuwent, 01-05-1844)

Bevolkingsregister 1850-1860

Barlo 40

Johanna Berendina Hofstee (Aalten, 17-11-1804 – Aalten, 01-04-1863)

Volgende bewoners:

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823 – Barlo, 16-08-1870), z.v. Evert Radstaak en Johanna Gesina Lieftink, trouwt op 13-10-1854 in Aalten met
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829 – Aalten, 04-09-1899)

Kinderen:

1. Mina Everdina Radstaak (Barlo, 19-01-1856), trouwt in 1874 met Herman Wisselink
2. Gerrit Jan Radstaak (Barlo, 28-08-1857), trouwt in 1891 met Gerritje Ormel
3. Evert Jan Radstaak (Barlo, 07-05-1860 – Barlo, 24-10-1862)
4. Willem Radstaak (Barlo, 21-08-1862 – Barlo, 07-04-1867)
5. Evert Jan Radstaak (Barlo, 05-11-1864), trouwt in 1892 met Johanna Geertruid Ormel
6. Geziena Radstaak (Barlo, 11-12-1866)
7. Willem Radstaak (Barlo, 26-04-1870), trouwt in 1898 met Antjen Lutgers

Bevolkingsregister 1860-1870

Barlo 40

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1870-1880

Barlo 20

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Volgende bewoners, weduwe en 2e echtgenoot:

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1880-1890

Barlo 20

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1890-1900

Barlo 29

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Volgende bewoners:

Bevolkingsregister 1900-1910

Barlo 30 > 33

Theodorus Gerrit Jan Lammers (IJzerlo, 05-10-1868)
Johanna Hendrika Bongen (Lintelo, 14-08-1871)

Kinderen uit dit huwelijk:

1. Engelina Everdina Lammers (Barlo, 29-05-1901), trouwt in 1937 met Gerrit Hendrik Johan Westerhof
2. Jan Hendrik Lammers (Barlo, 07-06-1911), trouwt in 1935 met Engelina Grada Obbink

Bevolkingsregister 1910-1920

Barlo 33

Theodorus Gerrit Jan Lammers (IJzerlo, 05-10-1868), hertrouwt op 25-10-1917 met
Aleida Johanna van Eerden (Dale, 20-09-1884)

Kinderen uit dit huwelijk:

1. Johanna Theodora Lammers (Aalten, 04-10-1918), trouwt in 1940 met Johannes Gerhardus Sonderlo
2. Dela Willemina Lammers (Barlo, 19-03-1921)

Na het overlijden van Dorus Lammers zette mevrouw Lammers-van Eerden het bedrijf voort met medewerking van Johan Sonderlo (1914) van Groot Deunk. Uiteindelijk trouwde Johan Sonderlo in 1940 met de dochter van zijn bazin, Johanna Lammers. Samen bouwden zij het melkveebedrijf verder uit.

Adresboek 1934

Barlo 33 > 23

Wed. Th.G.J. Lammers

Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:

Johannes Gerhardus Sonderlo
Johanna Theodora Lammers

Adresboek 1967

“Neeth”

Barlo 23 > Neethweg 1

J.G. Sonderlo