De Neeth

Beschrijving

Boerderij De Neeth werd in 1899 gekocht door Theodorus Gerrit Jan Lammers uit IJzerlo. Na enkele jaren werd het oude huis gesloopt en verrees iets hogerop het huidige huis, waarin nog wel het oude gebintwerk werd gebruikt. In 1914 komt de nieuwe boerderij met woning gereed. In de tussentijd woonde het gezin Lammers in de Schoppe (schuur) naast de boerderij. Deze Schoppe heeft lang dienstgedaan als stalling voor het vee en opslagruimte voor graan. Vanaf 2000 doet de Schoppe dienst als museum.

Geschiedenis

Veehouder Theo Sonderlo in Barlo kent de verhalen uit zijn familie. Niet ver van zijn boerderij zou ooit een machtig ‘kasteel uit de tijd van Karel de Grote’ hebben gestaan, compleet met een gracht erom. De historie van de plaats is al even raadselachtig als de eeuwenoude boerderijnaam De Neeth.

Sonderlo wijst in de wei de plaats van de vroegere grachten aan, nu een beschermd stuk bodemarchief. „Mijn opa heeft de gracht hier bij huis zelf gedicht”, weet Sonderlo te vertellen. Opa van moederszijde, Th.G.J. Lammers, afkomstig uit IJzerlo. kocht de hoeve in 1899, sloopte deze en bouwde in 1914 iets hogerop de huidige boerderij. Alleen de oude put staat er nog en ook zijn de oude gebinten in 1914 hergebruikt.

De vroegere ADW-archivaris D.W. Kobes schreef in 1969 dat De Neeth één van de oudste boerderijen van Barlo is, waarschijnlijk gesticht als hofboerderij van Karel de Grote. „Heel duidelijk is hier nog waar te nemen de oude grachtenloop”, aldus Kobes. De oudst bekende schriftelijke vermelding van De Neeth zou van 1300 zijn, maar de bron van de overleden streekhistoricus Ter Horst, die dit indertijd wist te melden, is niet meer na te gaan.

Als de naam De Neeth rond 1300 al bestond, waarom komt ze dan niet voor in de lijst van Oostnederlandse plaats- en boerderijnamen tot 1500 van B.H. Slicher van Bath in ‘Mensch en Land in de Middeleeuwen‘? Of het moet zijn dat die naam ooit anders luidde. Sommigen hebben verondersteld dat De Neeth gelijk is aan ‘Grevinchof, vermeld sinds 1254. Maar ADW-archeoloog Jos Lankamp denkt weer dat die Grevinchof eerder in het Grevink aan de Slingebeek in Aalten heeft gestaan.

Lankamp verrichtte in 1984 met de werkgroep bodemonderzoek van ADW grondboringen tussen boerderijen Schutte en De Neeth, noordelijk van de laatste. Daar lag tot de ruilverkaveling van 1984 de oude gracht, die nog tot de jaren ’50 ’s winters een geliefde schaatsbaan was. In 1978 was door de Archeologische Werkgemeenschap Nederland al een proefsleuf dwars door de gracht gegraven. Vondsten werden daarbij niet gedaan. Blijkens het onderzoek was de grachtbedding tien tot twaalf meter breed en hoogstens een meter diep. In de ondergrond zit echter op zo’n 90 cm diepte een veenpakket Het kan dus zijn, aldus Lankamp, dat de gracht is ontstaan door turfgraverij. Maar ook kan het best een natuurlijke uitloper van het nabije moerasgebied ’t Goor zijn geweest.

De kadastrale kaart uit 1863 toont een recht stuk gracht van ongeveer 75 bij 8 meter, een eind van de boerderij af, maar ook een dichtbij gelegen L-vormig water om de boomgaard van De Neeth, dat via een sloot met de gracht in verbinding stond. Dezelfde kaart toont dat er in het gebied ten zuiden van de gracht nogal wat heide lag. Daar moet volgens de Aaltense historiekenner E. Smilda ook de betekenis van de naam worden gezocht. De Neeth zou dan een verbastering zijn van ‘den Heet’, dialect voor de heide. „Ik meen ook de naam ‘den Heethof wel eens te hebben gehoord.”

In het verpondingsboek van Aalten van 1647 komt de hoeve voor. Ze was toen gezamenlijk eigendom van Jonkheer van Coevorden en Jan ten Brincke. In 1748 was ene Berend te Neet een van de vier rotmeesters (buurtmeesters) van Barlo. Wel een teken dat De Neeth in het oude Barlo een centrale rol speelde. Dat verraadt ook het wegennet. Op oude kaarten is te zien dat veel wegen in het gebied bij De Neeth samenkwamen. Toen de verharde Nijhofsweg er nog niet was, was de Derredijk de hoofdweg. Door de hoge es achter de boerderij ligt de Derredijk nog als een fraaie holle weg richting Markerink. Het Nijhofslaantje is nu een ruiterpad. Het werd door de Nijhofbewoners ’t Neeths-laantje genoemd.

Verpondingskohier 1647

De Neet, Jor. Coeverden en Jan ten Brincke.
Huis, hof 1 1/2 sch boulant 16 mdr., 3de gerve 133 – 6 -.
Hoeijgront, 3 daghen maeiens 5 – 0 -.
1 Vercken of 2 Rijxdlr. 5 – 0 -. 4 Hoendren end 5 pont vlass 1 – 10 -.

Liberale Gifte 1748

De Liberale Gifte was een speciale heffing ten bedrage van 2% van het vermogen ter bestrijding van de extra defensiekosten t.g.v. een Franse inval in de Zuidelijke Nederlanden in de periode 1745-1747. Wie minder bezat dan 500 gulden, betaalde niet de heffing, maar was vrij om iets te geven, vandaar de naam.

Kadaster 1832

Aalten A899
J. Wijnveld en cons.
koopman te Aalten
3300 m² huis, schuur en erf

Bewoners

Eerst bekende bewoners:

Derck ter Neeth (Barlo, ca. 1618 – Barlo, < 1666)
Jenneken Bruninck (Barlo)

Derck en Jenneken waren lidmaat voor 1645 en woonden in Barlo (Lidmatenregister). Derck was bouwman op de Neeth in 1650 (Verpondingscohier, origineel register).

Kinderen:

1. Aeltjen ter Neeth (Barlo, ca. 1646), trouwt in 1670 met Tobe Doornink
2. Geesken ter Neeth (Barlo, ca. 1648), trouwt in 1666 met Jan Kleuvers

Volgende bewoners, weduwnaar en 2^e echtgenote:

Derk ter Neeth (Barlo, ca. 1618 – Barlo, < 1666)
Griete Doorninck (Aalten, ca. 1632 – Aalten < 1696)

Griete is waarschijnlijk identiek aan Grete Dorninck die lidmaat wordt met Pasen 1650 wonende in Barlo (Lidmatenregister).

Kinderen:

1. Jenneken ter Neeth (Barlo, ca. 1655), trouwt in 1681 met Tonnis Heinen
2. Jan/Janmetjen ter Neeth (Barlo, ca. 1661), trouwt in 1689 met Coene Bullens (alias Nieuwhof)
3. Lotte ter Neeth (Barlo, ca. 1664), trouwt in 1687 met Lucas Freriks
4. Zeijne ter Neeth, trouwt in 1708 met Hendersken ter Stroet / Bouwmeijster wed. van Dries Morris (Zeijne zal wel genoemd zijn naar grootvader Seijne Drenthel / Doorninck, de vader van Griete Doorninck)

Volgende bewoners:

Herman Wensink alias ter Neet (Lintelo, ca. 1646), trouwt op 29-04-1666 in Aalten met
Grietjen Doornink (Aalten, ca. 1632 – Aalten, 12-01-1696)

Herman is op de Neeth gaan inwonen en alle kinderen hebben bij de doop de naam ‘Ter Neet’ gekregen.

Kinderen:

1. Derck ter Neet (Aalten, ged. 27-02-1667)
2. Hendrick ter Neet (Aalten, ged. 15-11-1668)
3. Lijsbeth ter Neet (Aalten, ged. 05-02-1671), trouwt in 1693 met Hendrick Duenk
4. Jantjen ter Neet (Aalten, ged. 23-03-1673), trouwt in 1697 met Gerrit Jan Gussinklo (alias Scholten), z.v. Hendrik Gussinklo (1636) en Mette Rosier (1645)

Volgende bewoners:

Herman Wensink alias ter Neet (Lintelo, ca. 1646), trouwt op 09-02-1696 in Aalten met
Mette Rosier (Aalten, ca. 1645), ook Mette Eppink Rosijr genoemd

Volgende bewoners, (stief)zoon en schoondochter:

Warner te Gussinklo alias te Neet (Aalten, ged. 24-12-1681), trouwt op 16-12-1705 in Aalten met
Griete Swijtink (Aalten, ged. 03-02-1684)

Warner was een zoon uit het 1e huwelijk van Mette Rosijr alias Eppinck met Henrick ten Gussincklo.

Kinderen:

1. Henric ter Neet alias Ligterink (Aalten, ged. 10-10-1706), trouwt met Gesina Ligterink en in 1746 met Janna Markelink
2. Beerdeken ter Neet (Aalten, ged. 05-08-1708), trouwt in 1728 met Jan Gantvoort
3. Berent ter Neet (Aalten, ged. 15-03-1711), trouwt in 1743 met Mette Luiten
4. Herman ter Neet (Aalten, ged. 09-04-1713 – vóór okt. 1721)
5. Willem ter Neet alias Nijeboer (Aalten, ged. 02-06-1715), trouwt in 1743 met Geertruid te Giffel en in 1746 in Aalten met Hendersken Grotink
6. Mette ter Neet (Aalten, ged. 21-08-1718 – vóór mei 1725)
7. Herman ter Neet (Aalten, ged. 26-10-1721 – vóór nov. 1763), trouwt in 1758 met Derske Johanna Brethouwer
8. Mette ter Neet (Aalten, ged. 27-05-1725 – Aalten, 07-10-1791), trouwt in 1743 met Gerrit Jan Luiten

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Barend ter Neet (Aalten, ged. 15-03-1711), trouwt op 08-12-1743 in Aalten met
Mette Luiten (Aalten, ged. 15-11-1722)

Kinderen:

1. Hermina ter Neet (Aalten, ged. 10-01-1745)
2. Wander ter Neet (Aalten, ged. 15-01-1747)
3. Hendrick ter Neet (Aalten, ged. 16-03-1749)
4. Gesina ter Neet (Aalten, ged. 01-08-1751 – Aalten, 01-09-1806), trouwt in 1772 met Hendrick Winkelhorst
5. Gerrit Jan ter Neet (Aalten, ged. 26-11-1752)
6. Geeske ter Neet (Aalten, ged. 03-02-1754)
7. Antoni ter Neet (Aalten, ged. 30-01-1757 – vóór dec. 1761)
8. Margareta ter Neet (Aalten, ged. 15-05-1758 – Barlo, 02-05-1814), trouwt in 1776 met Derk Jan te Bokkel
9. Antoni ter Neet (Aalten, ged. 06-12-1761), trouwt in 1795 met Aleijda Wanders

Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:

Derk Jan te Bokkel (Aalten, 01-11-1739), trouwt op 10-03-1776 in Aalten met
Margareta (Grietjen) ter Neet (Aalten, ged. 15-05-1758)

Kinderen:

1. Janna Maria te Bokkel (Barlo, 17-05-1777), trouwt in 1800 met Derk Willem Nijhof
2. Barend te Bokkel (Barlo, 11-06-1779 – Barlo, 09-03-1846), trouwt in 1810 met Johanna Hendrika Walvoort
3. Wander te Bokkel (Barlo, 01-03-1782 – Aalten, 04-11-1835), trouwt met Fenneken van Beek
4. Johanna Christina te Bokkel (Barlo, 09-03-1785), trouwt in 1812 met Hendrik Jan Rensink
5. Alida te Bokkel (Barlo, 08-08-1788), trouwt in 1818 met Derk Willem Nijeboer
6. Hendrika te Bokkel (Barlo, 21-05-1791 – Milwaukee (WI), najaar 1846), trouwt in 1818 met Derk Jan Haartman, geëmigreerd in 1846 en in New York aangekomen 17-09-1846
7. Derk Willem te Bokkel (Barlo, 17-04-1796), trouwt in 1839 met Dora Aleida Duenk

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Bevolkingsregister 1823-1850

Barlo 31 – “De Needt”

Barend te Bokkel (Barlo, 11-06-1779)
Johanna Hendrina Walvoort (Aalten, 25-08-1789)

Kinderen:

1. Derk Jan te Bokkel (Barlo, 18-06-1811 – Lintelo, 03-02-1876)
2. Willemina Dora te Bokkel (Barlo, 07-09-1813 – Barlo, 11-08-1814)
3. Wessel te Bokkel (Barlo, 15-07-1815 – Barlo, 16-01-1846), trouwt in 1842 met Janna Willemina Houwers
4. Gesina Grietjen te Bokkel (Aalten, 29-05-1818 – Aalten, 01-02-1845), trouwt in 1841 met Abraham Brethouwer
5. Dela te Bokkel (Aalten, 30-03-1821 – Lintelo, 17-05-1884), trouwt in 1842 met Arent Jan Rensink
6. Berendina Hendrika te Bokkel (Barlo, 13-12-1823), trouwt in 1847 met Garrit Jan te Bokkel
7. Derk Willem te Bokkel (Aalten, 06-06-1826 – Aalten, 24-06-1828)

Volgende bewoners:

Johanna Berendina Hofstee (Aalten, 17-11-1804 – Aalten, 01-04-1863), wed. van Evert Radstaak (Lichtenvoorde, ged. 02-12-1792 – Barlo, 10-06-1847, eerder gehuwd met Johanna Gesina Lieftink)

Kinderen:

1. Johanna Gesina Radstaak (Zieuwent, 16-05-1840 – Aalten, 26-11-1862)
2. Berendina Radstaak (Zieuwent, 27-01-1842), trouwt in 1865 in Aalten met Hendrik Willem Vaags
3. Arend Jan Radstaak (Zieuwent, 01-05-1844)

Bevolkingsregister 1850-1860

Barlo 40

Johanna Berendina Hofstee (Aalten, 17-11-1804 – Aalten, 01-04-1863)

Volgende bewoners:

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823 – Barlo, 16-08-1870), z.v. Evert Radstaak en Johanna Gesina Lieftink, trouwt op 13-10-1854 in Aalten met
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829 – Aalten, 04-09-1899)

Kinderen:

1. Mina Everdina Radstaak (Barlo, 19-01-1856), trouwt in 1874 met Herman Wisselink
2. Gerrit Jan Radstaak (Barlo, 28-08-1857), trouwt in 1891 met Gerritje Ormel
3. Evert Jan Radstaak (Barlo, 07-05-1860 – Barlo, 24-10-1862)
4. Willem Radstaak (Barlo, 21-08-1862 – Barlo, 07-04-1867)
5. Evert Jan Radstaak (Barlo, 05-11-1864), trouwt in 1892 met Johanna Geertruid Ormel
6. Geziena Radstaak (Barlo, 11-12-1866)
7. Willem Radstaak (Barlo, 26-04-1870), trouwt in 1898 met Antjen Lutgers

Bevolkingsregister 1860-1870

Barlo 40

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1870-1880

Barlo 20

Willem Radstaak (Lichtenvoorde, 19-03-1823)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Volgende bewoners, weduwe en 2e echtgenoot:

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1880-1890

Barlo 20

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Bevolkingsregister 1890-1900

Barlo 29

Teunis Wassink (Zelhem, 07-03-1831)
Grada Wisselink (Wisch, 29-09-1829)

Volgende bewoners:

Bevolkingsregister 1900-1910

Barlo 30 > 33

Theodorus Gerrit Jan Lammers (IJzerlo, 05-10-1868)
Johanna Hendrika Bongen (Lintelo, 14-08-1871)

Kinderen uit dit huwelijk:

1. Engelina Everdina Lammers (Barlo, 29-05-1901), trouwt in 1937 met Gerrit Hendrik Johan Westerhof
2. Jan Hendrik Lammers (Barlo, 07-06-1911), trouwt in 1935 met Engelina Grada Obbink

Bevolkingsregister 1910-1920

Barlo 33

Theodorus Gerrit Jan Lammers (IJzerlo, 05-10-1868), hertrouwt op 25-10-1917 met
Aleida Johanna van Eerden (Dale, 20-09-1884)

Kinderen uit dit huwelijk:

1. Johanna Theodora Lammers (Aalten, 04-10-1918), trouwt in 1940 met Johannes Gerhardus Sonderlo
2. Dela Willemina Lammers (Barlo, 19-03-1921)

Na het overlijden van Dorus Lammers zette mevrouw Lammers-van Eerden het bedrijf voort met medewerking van Johan Sonderlo (1914) van Groot Deunk. Uiteindelijk trouwde Johan Sonderlo in 1940 met de dochter van zijn bazin, Johanna Lammers. Samen bouwden zij het melkveebedrijf verder uit.

Adresboek 1934

Barlo 33 > 23

Wed. Th.G.J. Lammers

Volgende bewoners:

Johannes Gerhardus Sonderlo
Johanna Theodora Lammers

Adresboek 1967

“Neeth”

Barlo 23 > Neethweg 1

J.G. Sonderlo