Ambthuiswal 1a-3, Bredevoort
Beschrijving
Het dubbele woonhuis Ambthuiswal 1a en 3 bevindt zich aan de noordzijde van deze straat, die tot de slechting van de wallen in de 19e eeuw direct langs de wal liep. Het is een eenvoudige, tot woonhuis verbouwde voormalige blokvormige cichoreifabriek met anderhalve bouwlaag onder een met gesmoorde pannen gedekt omlopend afgeplat schilddak.
Het pand werd in 1881 gebouwd als Cichorei-en Peekoffiefabriek in opdracht van J.M. Stöcker (1829-1891) en diens zwager J.G. du Pré (1812-1887). Stöcker woonde in de Prinsenstraat. De fabriek werd ontworpen door de Aaltense architect J.B. van Eerden (1852-1935), telg uit een adellijke Achterhoekse familie. Van Eerden trouwde met de oudste dochter van Stöcker, Anna (1859-1935) en zij gingen het huis aan de Prinsenstraat bewonen. Later was Van Eerden directeur van de Coöperatieve Boerenleenbank van bestuurslid van de marktcommissie.
Cichorei
Sinds de 19e eeuw werd van de gemalen en gebrande wortels van cichorei een cafeïnevrije drank gemaakt waarvan de enigszins bittere smaak lijkt op die van koffie. In oorlogs- en crisisjaren, vooral 1940-1945, werd deze surrogaatkoffie bij gebrek aan echte koffie op grote schaal gedronken, waarbij echter de opwekkende werking van de cafeïne ontbrak. Ook werd vaan een beetje ‘peekoffie’ aan echte koffie toegevoegd als smaakversterker.
Gedenksteen
De in de voorgevel opgenomen gedenksteen vermeldt de oprichters van de fabriek, J.G. du Pré en J.M. Stöcker. Tevens zijn in deze gedenksteen de initialen J.C.S., J.C.L.S. en J.G?.S. opgenomen. Dit betreft waarschijnlijk de initialen van de kinderen van Stöcker. Van de op de onderste regel opgenomen datum lijken naast het jaartal nog een cijfer ‘2’ en de letters, ‘d’, ‘P’, ‘z’ en ‘M’ herkenbaar.
Verbouwing
In 1914 waren in Oost-Gelderland nog maar twee, goed gemechaniseerde cichoreifabrieken over: Weduwe Stöcker in Bredevoort en de firma Schaars te Borculo. Wanneer de fabriek in Bredevoort werd opgeheven is niet bekend.
De cichoreifabriek in Bredevoort werd waarschijnlijk in het tweede kwart van de 20e eeuw ingrijpend verbouwd tot de huidige opzet met twee afzonderlijke woningen. Daarbij werd de voorgevel verhoogd of vervangen en voorzien van nieuwe vensters. Ook aan verschillende gevelopeningen hebben wijzigingen plaatsgevonden. In het interieur bleven de (gewijzigde) constructie en mogelijk enkele restanten van een oude indeling bewaard.
Eigenaren
Kadaster 1832
Bredevoort B4
de Gemeente Bredevoord
9030 m² tuin
Bewoners
Bevolkingsregister 1900-1910
Bredevoort 30 > 31
Bevolkingsregister 1910-1920
Bredevoort 31 > 6
Adresboek 1934
Bredevoort 6/1 > Ambthuiswal 1
J.G. Wensink
Bredevoort 6 > Ambthuiswal 3
W.H. ten Bruin
Adresboek 1967
Ambthuiswal 1
Ambthuiswal 3
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
Kenmerken
| Kadastraal nr. | B-1823/1825 |
| Functie | Fabriek, Woningen |
| Bouwjaar | 1881 |
| Monument | Gemeentelijk monument |
Bronnen
- ‘Aalten zoals het was, zoals het is’, E.M. Smilda & G.J. Timmer
- Adresboek Aalten (1934 & 1967)
- Delpher
- HisGIS
- Kadastrale kaart
- ‘Ne göpse vertelsels ovver Aalten en Bredevoort, P. Schut
- ‘Wortels in de Achterhoek’, Henk Harmsen
