Auteur: Oud Aalten

Rusthuis Avondvrede
Hogestraat 84, Aalten
Rusthuis Avondvrede aan de Hogestraat werd in 1885 geopend als ‘Oude Mannen- en Vrouwenhuis’ van de hervormde gemeente in Aalten. Het gebouw kende in de loop der tijd verschillende functies: bejaardentehuis, tijdelijk ziekenhuis en later gezinsvervangend tehuis. Tegenwoordig is het pand in gebruik als woonlocatie van zorgaanbieder Estinea.

Het tehuis werd in oktober 1885 geopend en was deels ingericht als boerderij. Bewoners die daartoe in staat waren, werkten op de bijbehorende landerijen om in hun onderhoud te voorzien. Tot 1904 beheerde de hervormde gemeente ook een Gasthuis / Armenhuis aan de toenmalige Gasthuisstraat (nu Haartsestraat). De bewoners daarvan verhuisden in dat jaar naar het rusthuis aan de Hogestraat.

Ziekenhuis

In 1904 werd de Nederlands Hervormde Vereniging voor Ziekenverpleging opgericht. Deze vereniging nam enkele jaren later het initiatief om een ziekenhuis onder te brengen in het rusthuis. Het ziekenhuis werd in de loop van 1909 geopend. Het was bestemd voor patiënten met niet-besmettelijke ziekten, met name acute aandoeningen. De verplegingskosten varieerden van f 0,80 tot f 1,50 per dag.

In het eerste jaar werden er twaalf patiënten opgenomen, waarvan er vier overleden, samen 166 verpleegdagen. In 1910 waren er acht patiënten met 222 verpleegdagen, in 1911 zeven patiënten met 343 verpleegdagen. Het aantal patiënten nam in de volgende jaren af en het aantal verpleegdagen werd aanzienlijk minder. In 1912 slechts 59 verpleegdagen. Het jaar 1915 telde nog 134 verpleegdagen en 1916 slechts 35 met twee patiënten. Van de tijd daarna ontbreken de gegevens.

Begin jaren dertig werden opnieuw plannen gemaakt om een ziekenhuis in het rusthuis onder te brengen, maar de crisisjaren maakten verdere uitvoering moeilijk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde het gebouw een periode als noodziekenhuis.

Van Avondvrede naar ’t Hoge Veld

In 1935 werd het gebouw verbouwd en gemoderniseerd en kreeg het de naam ‘Avondvrede’. In 1967 richtten de hervormde gemeenten van Aalten, Bredevoort en Lichtenvoorde gezamenlijk de Hervormde Stichting Bejaardencentrum Aalten op, later omgedoopt tot Stichting Bejaardencentrum ’t Hoge Veld. De laatste bewoners van Avondvrede verhuisden in 1970 naar het nieuwgebouwde bejaardencentrum ’t Hoge Veld in Aalten.

Cederhof

Na het vertrek van de oudjes kreeg het pand een nieuwe bestemming. Op 2 november 1970 werd het officieel geopend als gezinsvervangend tehuis onder de naam Cederhof, de eerste woonvoorziening in Aalten voor mensen met een verstandelijke beperking. Het gebouw wordt tegenwoordig gebruikt als woonlocatie van zorgaanbieder Estinea.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar Perceel Eigenaar Omschrijving

Bewoners

Bevolkingsregister 1880-1890

“Rusthuis Avondvrede”

Aalten 138a

Willem de Wijn (Alkmaar, 18-03-1851), Rusthuis-vader
Janke van den Brink (Ameland, 20-03-1844), Rusthuis-moeder

Bevolkingsregister 1890-1900

Aalten 132

Roelof Klompenhouwer (Aalten, 28-09-1842)
Dora Willemina Tolkamp (Haart, 25-12-1845)

Bevolkingsregister 1900-1910

“Rusthuis Avondvrede”

Aalten 155 > A200

Roelof Klompenhouwer (Aalten, 28-09-1842), landbouwer
Dora Willemina Tolkamp (Haart, 25-12-1845)

Volgende bewoners:

Hendrik Memelink (Vorden, 27-09-1855), landbouwer
Jesperina Margaretha Colstee (Bredevoort, 16-10-1848)

Bevolkingsregister 1910-1920

Aalten A200 > B204

Hendrik Memelink (Vorden, 27-09-1855), landbouwer
Jesperina Margaretha Colstee (Bredevoort, 16-10-1848)

Volgende bewoners:

Aalten B204

Hendrik te Kolste (Aalten, 02-02-1888), fabr.arbeider
Leide Goorhuis (Aalten, 21-03-1889)

Adresboek 1934

Aalten B204 > Hoogestraat 84

H. te Kolste (beheerder ‘Avondvrede’)

Adresboek 1967

Hogestraat 84

Huize “Avondvrede”
Mej. W. Draadjer, directrice
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-1208
Functie Tehuis
Bouwjaar 1885
Monument nee

Bronnen

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1934 & 1967)

Delpher

ECAL

Kadastrale kaart

Wiewaswie

Advertentie voor ‘Huize Avondvrede’, door Piet te Lintum

Aaltensche Courant, 11 juli 1916

De Graafschapper, 8 december 1937

Bewoners Huize Avondvrede, 1967
26 augustus 2021
Gebouw Irene
Hogestraat 74, Aalten
Gebouw Irene was een voormalige hervormde ‘School met den Bijbel’ en later verenigingsgebouw aan de Hogestraat in Aalten. Het werd gebouwd in 1884 en afgebroken omstreeks 1980.

Verenigingsgebouw Irene was een begrip in Aalten en vele oudere inwoners koesteren er nog warme herinneringen aan. Het gebouw dateerde uit 1884 en was oorspronkelijk opgericht als hervormde school, op initiatief van Ds. Gangel. Toen de school omstreeks 1935 verhuisde naar de nieuwe Wilhelminaschool in de Stationsstraat, kwam het gebouw beschikbaar voor de ‘Vereeniging tot Stichting en Instandhouding voor Chr. Belangen Irene’ te Aalten.

Tivoli

In de oorlogsjaren moest de naam ‘Irene’ op last van de Duitse bezetter worden veranderd. Er mocht niets naar het Koninklijk Huis worden vernoemd. Het gebouw werd tijdelijk ‘Tivoli’ genoemd. In het gebouw werden na de oorlog uitvoeringen gegeven van christelijke muziek-, toneel- en gymnastiekverenigingen. Eind 1945 werden in gebouw Irene de Aaltense NSB’ers, na een optocht door Aalten, opgesloten.

Sloop

Gebouw Irene werd gesloopt rond 1980, nadat activiteitencentrum De Pol in gebruik werd genomen. Het terrein achter het gebouw werd, vanwege het aanzienlijke hoogteverschil met de oostelijk gelegen Beeklaan en de noordelijk gelegen Varsseveldsestraatweg, het ‘gat van Irene’ genoemd. Tegenwoordig staan hier woningen en appartementen.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar Perceel Eigenaar Omschrijving
1911 I-5425

Adresgeschiedenis

Bevolkingsregister 1900-1910

Aalten 160 > A205

Bevolkingsregister 1910-1920

Aalten A205 > B209

Adresboek 1934

Aalten B209 > Hoogestraat 74

“Irene”

Adresboek 1967

Hogestraat 74

Gebouw „Irene”
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-2177
Functie (Kleuter)school,
Verenigingsgebouw
Bouwjaar 1884
Sloop ca. 1980

Bronnen

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1934 & 1967)

Delpher

ECAL

Kadaster

Kadastrale kaart

Appartementen in ‘het Gat van Irene’ (foto: Google Streetview)

Fragment kadastrale kaart, 1911 (perceel I-5425)

Opregte Haarlemsche Courant, 10 januari 1884

Graafschapbode, 30 september 1938
26 augustus 2021
HBS / CSA / Schaersvoorde
Slingelaan 28, Aalten
De Hogere Burgerschool (HBS) aan de Slingelaan in Aalten werd geopend in 1959. De school verving het tijdelijke onderkomen aan de Haartsestraat en bood voortaan plaats aan christelijk middelbaar onderwijs in de eigen gemeente.

De HBS in Aalten bestond sinds 1955, toen de eerste leerlingen hun intrek namen in het gebouw van de voormalige Huishoudschool aan de Haartsestraat. Voor die tijd waren christelijke HBS-leerlingen aangewezen op Arnhem of Zutphen.

Bouw aan de Slingelaan

De bouwkosten van de nieuwe school bedroegen circa ƒ 1.500.000. Een bijzonderheid was destijds dat de school op ruim 400 betonnen palen kwam te staan. De bodem van het terrein was nogal drassig omdat de Slingebeek er had gestroomd.

Architectuur en ontwerp

Het gebouw werd ontworpen in de zogenaamde shake-handsstijl: een zakelijke, sobere bouwstijl waarin moderne materialen als beton, natuursteen en glas gecombineerd werden met traditionele gele baksteen.

De architecten waren Hendrik Geels (1903–1978) uit Arnhem en Willem Hebly (1908–1996) uit Aalten. Hebly had eerder in Aalten de Technische School aan de Ludgerstraat en de Landbouwschool aan de Lijsterbeslaan ontworpen.

Het ontwerp omvatte een middendeel van drie verdiepingen, twee bijna haaks geplaatste vleugels van twee verdiepingen en een half verdiept aangelegde zeshoekige kantine. Het geheel verrees op een ruim perceel, met fietsenstallingen langs de erfgrens.

Binnen werd veel schoonmetselwerk gebruikt en veel vloeren zijn van leisteen. Het betonskelet is deels zichtbaar en geverfd. De lokalen hebben stalen tuimelramen in houten kozijnen. Tussen de klaslokalen en de gangen zijn glazen vitrines geplaatst. Ook werden kunstwerken in mozaïek en reliëf toegevoegd, waaronder werk van tekenleraar Harry Dercksen.

Uitbreidingen volgden in 1971–1972, 1995–1996 en 2001–2002, steeds met respect voor het oorspronkelijke ontwerp.

Fusies en onderwijsvernieuwing

In 1967 fuseerde de HBS met de MULO tot de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA). Een jaar later, in 1968, trad de Mammoetwet in werking. Daarmee verdween de term HBS en werd deze vervangen door HAVO en VWO.

In 1993 fuseerde de CSA met de andere middelbare scholen in Aalten – de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave en de Technische School – tot het Christelijk College Schaersvoorde.

Monumentale status

Schoolgebouwen uit de wederopbouwperiode in shake-handsstijl worden steeds zeldzamer. Het gebouw aan de Slingelaan is bijzonder omdat het in hoge mate authentiek is gebleven: latere verbouwingen hebben het oorspronkelijke ontwerp nauwelijks aangetast. Bovendien heeft het gebouw altijd zijn onderwijsfunctie behouden.

In 2025 adviseerde het Gelders Genootschap om het schoolgebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument. Op 18 september 2025 sprak ook de Commissie Omgevingskwaliteit van de gemeente Aalten zich positief uit. Het is nu aan de gemeenteraad om een definitief besluit te nemen.

Archieven

Adresboek 1967

Slingelaan 28

Chr. H.B.S.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-367
Functie Middelbare school
Bouwjaar 1959
Architect H. Geels / W. Hebly
Monument nee

Bronnen

Achterhoek Nieuws

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1967)

Delpher

Kadastrale kaart

Bouw HBS aan de Slingelaan in volle gang

Dagblad Tubantia, 19 november 1960

Reliëf door Harry Dercksen (foto: Roy Oostendorp, Gelders Genootschap)
26 augustus 2021
MULO / MAVO
Piet Heinstraat 4, Aalten (herbestemd)
De Christelijke MULO in Aalten ging in 1916 van start in het zogenoemde Tackshuis en kreeg in 1918 een nieuw gebouw aan de Stationsstraat, bekend als de Breukelaarschool. De school ging in 1967 op in de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA) en ging uiteindelijk op in Schaersvoorde. Daarna kreeg het gebouw een woonbestemming.

De eerste lessen van de MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs) vonden plaats in het zogenoemde Tackshuis aan de Gasthuisstraat (nu Haartsestraat).

Het eerste hoofd van de school was Adriaan Jacobus van Oosten, van 1916 tot 1921. Toen hij met zijn gezin in Aalten arriveerde, waren er noch een schoolgebouw noch een woning beschikbaar. Het gezin werd tijdelijk ondergebracht in het doodgravershuisje bij de begraafplaats aan de Varsseveldsestraat en verhuisde kort daarna naar de bovenverdieping van het Tackshuis.

Men begon het eerste jaar met zes klassen en 36 leerlingen. Dit aantal overtrof alle verwachtingen.

Nieuwbouw aan de Stationsstraat

Al snel bleek een nieuw gebouw noodzakelijk. Aan de Stationsstraat werd voor circa 1400 gulden een terrein aangekocht van de heren Smits Sr. en Bulten, in het gebied dat men destijds ‘Het Rot‘ noemde. Hier verrees een nieuw schoolgebouw, met de voorzijde aan de Piet Heinstraat.

De school kreeg de naam Breukelaarschool, naar ds. Johannes Breukelaar, grondlegger van het christelijk onderwijs in Aalten en zoon van ds. Derk Breukelaar. In juni 1918 verrichtte ds. Breukelaar zelf de officiële opening.

Uitbreidingen en veranderingen

In 1933 werd het schoolgebouw aan de straatzijde uitgebreid met twee lokalen en een hal. Later werd het gebouw nogmaals geheel getransformeerd en gemoderniseerd. Daarbij werd de hoofdbouw aan de straatzijde voorzien van een verdieping.

Fusies en onderwijsvernieuwing

In 1967 fuseerde de MULO met de HBS tot de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA). Een jaar later, in 1968, trad de Mammoetwet in werking. Daarmee verdween de term MULO en werd deze vervangen door MAVO.

In 1993 fuseerde de CSA met de andere middelbare scholen in Aalten – de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave en de Technische School – tot het Christelijk College Schaersvoorde. Rond 2006 verhuisde de school naar een nieuw gebouw aan de Landbouwstraat.

Herbestemming

Rond de eeuwwisseling voldeed het gebouw niet meer aan de geldende eisen. Samen met de voormalige LTS en huishoudschool werd besloten tot de bouw van een nieuwe VMBO-school aan de Landbouwstraat.

Na de oplevering van de nieuwe school – “locatie Stationsplein” – omstreeks 2006, is de hoofdbouw van het pand aan de Piet Heinstraat omgebouwd tot vier appartementen. Het oorspronkelijke deel aan de achterzijde is daarbij afgebroken en vervangen door een nieuwe achterbouw. Op het achterterrein verrees een klein woonplein dat de naam Breukelaarplein kreeg, als herinnering aan de grondlegger van het christelijk MULO-onderwijs in Aalten.

Archieven

Adresboek 1934

Aalten A97 > Piet Heinstraat 4

Chr. Ulo-school

Adresboek 1967

Piet Heinstraat 4

Chr. U.L.O. School
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-2882
Functie Middelbare school,
Woningen
Bouwjaar 1918
Verbouw 2005
Monument nee

Bronnen

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1934 & 1967)

Cultuurhistorische en stedenbouwkundige waardering bebouwing Aalten II maart 2011 II

Kadastrale kaart

Nieuwe Aaltensche Courant, 1 december 1933 (Delpher)

Nieuwe Aaltensche Courant, 7 juni 1918 (Delpher)

De Graafschapper, 26 september 1916

De Breukelaarschool kort na de opening in 1918, met het personeel.

De ‘Chr. Mulo-school’, na de eerste uitbreiding in 1933.

Nieuwe Aaltensche Courant, 1 december 1933
26 augustus 2021
Technische School (LTS)
Polstraat 25, Aalten (verdwenen)
De Christelijke Technische School aan de Polstraat in Aalten werd in 1955 officieel geopend. Het markante gebouw, ontworpen door de Aaltense architect Wim Hebly, bood Lager Technisch Onderwijs (LTS). In 2007 werd het gesloopt; op het terrein verrees in 2023/2024 een complex met 56 sociale huurwoningen.

Op 8 december 1948 vond de eerste algemene vergadering plaats van de Stichting voor Christelijk Nijverheidsonderwijs te Aalten. In september 1950 kreeg men toestemming om een technische school te beginnen.

De eerste lessen werden gegeven in de voormalige gasfabriek aan de Bredevoortsestraatweg, waar de afdelingen timmeren en machinebankwerken werden gehuisvest. Het leerlingenaantal bedroeg toen 55. Theorielessen vonden plaats in lokalen van de Christelijke MULO en de Nederlands Hervormde School.

Naar een eigen schoolgebouw

Op 19 december 1950 stelde de gemeente Aalten 4.000 m² grond aan de Polstraat beschikbaar. In 1951 werden de theorielessen ondergebracht in gebouw Irene. In 1952 keurde het ministerie van Onderwijs het schetsplan voor een nieuw schoolgebouw goed, ontworpen door Wim Hebly. De aanbesteding volgde in 1953.

De bouw startte op 5 november 1953 en omvatte onder meer twee praktijklokalen, een bouwloods, twee theorielokalen, een tekenlokaal, een hulpgymnastieklokaal annex kantine, en ruimten voor directie, leraren en administratie. De officiële opening vond plaats op 10 juni 1955.

Glas-in-loodraam

Een bijzonder element van de school waren de glas-in-loodramen, vervaardigd in 1955 door de Amsterdamse glazenier Jan Ooms (1915–1975), in nauwe samenwerking met architect Hebly. Ooms stond bekend om het gebruik van krachtige kleuren en moderne technieken.

Bij de sloop van de school in 2007 werden de ramen behouden. Na restauratie kregen ze een nieuwe plek in de centrale hal van het Christelijk College Schaersvoorde in Aalten.

Uitbreidingen

In 1956 startten de voorbereidingen voor uitbreiding van de school, toen de opleiding werd verlengd van twee naar drie jaar. Hiervoor werd een nieuw lokalenplan opgesteld. In de daaropvolgende jaren werden meer praktijk- en theorielokalen toegevoegd.

Fusie en sloop

In 1993 fuseerde de Technische School met de andere middelbare scholen in Aalten – de Christelijke Scholengemeenschap Aalten (CSA) en de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave – tot het Christelijk College Schaersvoorde. Rond 2006 verhuisde de school naar een nieuw gebouw aan de Landbouwstraat, nabij het station. Het oude complex aan de Polstraat werd in 2007 gesloopt.

Het terrein bleef lange tijd braak liggen, tot er in 2023/2024 een nieuwbouwproject met 56 sociale huurwoningen verrees.

Archieven

Adresboek 1967

Polstraat 25

Chr. Techn. School
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. D-5431
Functie Middelbare school
Bouwjaar 1955
Architect W. Hebly
Sloop 2007

Bronnen

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1967)

Delpher

Kadastrale kaart

De Woonplaats

Impressie nieuwbouw 2023 (bron: De Woonplaats)
26 augustus 2021
Landbouwschool
Lijsterbeslaan 3, Aalten (verdwenen)
De Christelijke Lagere Land- en Tuinbouwschool in Aalten werd op 5 september 1962 geopend. De school was ontworpen door de Aaltense architect Wim Hebly. Het was destijds het paradepaardje van het Ministerie van Landbouw. De school werd vanuit Den Haag met buitenlandse gasten bezocht.

In 1989 fuseerde de landbouwschool met de huishoudschool tot de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave, welke in 1993 op zijn beurt is opgegaan in het Christelijk College Schaersvoorde.

Het gebouw is eind jaren negentig afgebroken om plaats te maken voor woningbouw.

Archieven

Adresboek 1967

Lijsterbeslaan 3

Chr. Lagere Landbouwschool
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Functie Middelbare school
Bouwjaar 1962
Architect W. Hebly
Sloop < 2000

Bronnen

Adresboek Aalten (1967)

Delpher

Nieuwe Winterswijksche Courant, 7 februari 1973
26 augustus 2021
Huishoudschool
Oranjelaan 7, Aalten (herbestemd)
De Huishoudschool aan de Oranjelaan in Aalten was decennialang een opleidingsschool voor meisjes in huishoudelijke taken. Het gebouw werd in 1956 gerealiseerd en in de zomer van 1958 officieel in gebruik genomen.

De huishoudschool in Aalten bestond al sinds 1928, maar kreeg in 1958 een nieuw onderkomen aan de Oranjelaan 7. Het oude gebouw aan de Haartsestraat, waar de school eerder was gevestigd, kwam hierdoor vrij en werd vervolgens tijdelijk gebruikt door de Hogere Burgerschool (HBS).

Onderwijs en schoolleven

De school stond officieel bekend als de Christelijke Landbouwhuishoudschool en werd in de volksmond ook wel de Oranjeschool genoemd.

De nieuwbouw bood aanzienlijk meer licht en ruimte dan de voorganger. Grote ramen met houten roeden zorgden voor veel lichtinval in de lokalen. Er waren praktijkruimtes ingericht voor koken, wassen en strijken, voorzien van moderne apparatuur voor die tijd, waaronder zowel elektrische als gasfornuizen.

Leerlingen kregen onderwijs in uiteenlopende huishoudelijke taken, zoals koken, wassen en strijken. Ook werden anatomielessen gegeven, onder meer door dokter Knol. Er lag veel nadruk op netheid en discipline. Bij juffrouw Jonker stond een zogenoemd “strafbankje” voor haar kamer. Als ze haar deur opendeed moest je uitleggen waarom je daar zat.

In de loop der jaren veranderde het onderwijsaanbod en waren er opleidingen voor INAS (Inrichtingsassistente), KVJV (Kinder en Jeugd Verzorging), LEAO (Lager Economisch en Administratief Onderwijs), MDGO (Middelbaar Dienstverlenings- en Gezondheidszorg Onderwijs) en AW (Algemene Vorming).

Architectuur

Het schoolgebouw uit 1956 werd gekenmerkt door de hoge ramen en de functionele inrichting die aansloot bij het praktijkgerichte karakter van het onderwijs. De lichte uitstraling van de lokalen was typerend voor de bouwstijl van die tijd.

Fusies en opvolging

In de loop van de tijd veranderde de huishoudschool mee met de ontwikkelingen in het onderwijs. In 1989 fuseerde de school met de Landbouwschool tot de Christelijke Scholengemeenschap Langenhave. Deze ging in 1993 samen met de andere Aaltense middelbare scholen op in het Christelijk College Schaersvoorde.

Herbestemming

Na het verdwijnen van de onderwijsfunctie kreeg het gebouw een nieuwe bestemming. In de eenentwintigste eeuw werd het complex verbouwd tot een wooncomplex met acht appartementen. In het hoofdgebouw zijn vijf woningen gesitueerd; in de beide aanbouwen links en rechts werden drie gelijkvloerse woningen gerealiseerd. Daarbij bleven de karakteristieke gevels met de hoge ramen grotendeels behouden.

Archieven

Adresboek 1967

Oranjelaan 7

Chr. Landb. Huishoud School
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-12841/12849
Functie Middelbare school,
Woningen
Bouwjaar 1956
Monument nee

Bronnen

Aalten Vooruit

Adresboek Aalten (1967)

De Gelderlander

Delpher

Kadastrale kaart

Nieuwbouw-woningen.nl

Dagblad Tubantia, 5 februari 1955

Zutphens Dagblad, 18 mei 1957
26 augustus 2021
Sint-Joriskerk
Markt 3, Bredevoort
De Sint-Joriskerk is een laatgotische kerk in Bredevoort, waarvan de fundamenten dateren uit 1316. De kerk is gewijd aan Sint Joris, de schutspatroon van de borgmannen van Bredevoort. Kenmerkend is de torenversiering: Sint Joris met de draak, in plaats van een traditionele weerhaan. Aan de oostzijde van de kerk bevindt zich nog een zogenaamd melaatsenraampje. In vroeger tijden gebruikten gelovigen met een besmettelijke ziekte dit raam om de mis te volgen.

Vroege geschiedenis

De oudste fundamenten van de kerk stammen uit 1316, en mogelijk diende het gebouw in haar vroegste jaren als kapel op het kasteel van Bredevoort. Tijdens het Beleg van Bredevoort in 1597 door Prins Maurits is de oude (en grotere) kerk volledig afgebrand en zijn de gewelven ingestort. Het jaar erop richtten de Bredevoorters een verzoek aan de classis Zutphen om weer een nieuwe kerk te bouwen: “Die van Bredeforts soln met request an desen quartier verzoekcken assistentie tott reaparatie hearder Kapellene”. In 1599 begon men met de herbouw in gotische stijl.

Uitbreidingen

Na de herbouw onderging de kerk diverse uitbreidingen. In 1600, na nog een brand, werd een toren toegevoegd. In 1639 werd de kapel vergroot en aan de noordzijde uitgebroken. Met dezelfde stenen werd de muur enkele meters verder weer opgetrokken. Later volgden uitbreidingen in de vorm van de boeren- en orgelzolder. Deze uitbouw met zolder is duidelijk te zien. In de balken van de boerenzolder zijn spreuken uit de Bijbel aangebracht, zoals “Salich zijn se die rein van herte zin want sij zullen Godt zien”.

Kruittorenramp van 1646

Op 12 juli 1646 sloeg de bliksem in de kruittoren van het kasteel. De ontploffing die volgde verwoestte een groot deel van de stad. Veertig mensen kwamen om. Het kasteel was in een ruïne veranderd en ook de kerk liep aanzienlijke schade op. Elf slachtoffers, waaronder de drost van Bredevoort en zijn vrouw en acht van hun kinderen, werden in het koor (het oostelijk gedeelte van de kerk) begraven.

De kerk werd herbouwd, kleiner dan zijn voorganger. In 1672 schonk kapitein Satink een rococo-preekstoel met daarop zijn familiewapen, evenals een koperen lezenaar met het wapen van het Heilige Roomse Rijk.

Renovaties

De kerk heeft door de eeuwen heen verschillende renovaties ondergaan. In de Franse tijd werden onder andere een houten gewelf en een vloer van Bentheimer steen toegevoegd. Ook kreeg de kerk toen nieuwe banken en werd de vloer opgehoogd. In 1832 werden de kerkbanken wit geschilderd.

In 1849 werd het plankenplafond vervangen door een kalkplafond. In 1858 werd een catechisatielokaal toegevoegd, waarvoor koning Willem III 200 gulden schonk. De muren van de kerk werden in 1868 opnieuw bepleisterd, en tijdens de restauratie van 1949 werd deze pleisterlaag weer verwijderd. In 1869 werd de toren gerepareerd. In 1882 verving men vijf glas-in-loodramen door gietijzeren exemplaren. Drie jaar later werden ook twee gietijzeren exemplaren geplaatst op de boerenzolder.

In 1889 werd het catechisatielokaal uitgebreid met een aanbouw. Bij een grondige renovatie in 1896 kreeg de voorgevel nieuwe deuren, een rosetraam, twee gevelraampjes, en een ijzeren kruis op de gevel. De herinneringssteen is tegenwoordig aan de binnenzijde van de muur geplaatst van de orgelzolder. In 1920 onderging de torenspits een vernieuwing.

Restauraties na de oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog was de kerk in slechte staat. Na een grootschalige restauratie nam men de kerk in 1967 weer in gebruik. Tijdens een restauratie in 2006 werden de verzakte grafzerken en de natuurstenen vloer hersteld. Daarbij ontdekte men dat een aantal zerken, waarschijnlijk tijdens de Franse Tijd, op de kop waren gelegd. Die liggen inmiddels weer naar behoren. Tijdens de werkzaamheden deed men verschillende historische vondsten, waaronder munten, menselijke resten en gebrandschilderd glas. Verder vond men een steen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Uit onderzoek bleek dat twee van de zerken die op de kop lagen van de Bredevoortse drost Wilhelm van Haersolte en zijn gezin waren. Zij kwamen om het leven samen met bijna al hun kinderen tijdens de kruittorenramp van 1646. Alleen zoon Anthony had de ramp overleefd. In 2010 doneerden nazaten van hem een bedrag van 3.000 euro aan de restauratiecommissie.

Klokken en uurwerk

De Sint-Joriskerk herbergt drie klokken. De oudste, een monumentale klepklok uit 1454, werd in 1596 geleend van het klooster Schaer. Na de vernietiging van het klooster, tijdens de belegering van 1597, is deze klok altijd blijven hangen. Wilhelm van Haersolte tot Elsen schonk de brandklok, gegoten in 1644. De luidklok dateert van 1731 en wordt volgens oude traditie dagelijks om 8.00 uur, 12.00 uur en 21.00 geluid. De stadspoorten werden vroeger om 8.00 uur geopend en om 21.00 uur gesloten. Etenstijd was om 12.00 uur.

In 1942 kreeg de kerk een nieuw uurwerk. Het oude uurwerk uit 1666 is binnenkort weer te bezichtigen in de Sint-Joriskerk. In 1980 werd het kleine carillon van drie klokjes herplaatst.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar Perceel Eigenaar Omschrijving
1832 B-80 de Hervormde Kerk Bredevoord 280 m² kerk
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. B-1199
Functie Kerk
Bouwjaar 14e/17e eeuw
Monument Rijksmonument

Bronnen

‘Breevoort can ick vergeten niet’, H.A. Hauer (blz. 85-102), Uitgeverij De Graafschap, 1956

De Graafschapbode, 12 augustus 1938

HisGIS

Kadastrale kaart

kerk-en-orgel.nl

Kerkvenster Aalten-Bredevoort

De groote kerk te Bredevoort, 1687, door Jacobus Stellingwerff (bron: Gelders Archief)

De Sint-Joriskerk in de 19e eeuw, toen nog bepleisterd, door P.A. Schipperus (bron: Gelders Archief)

De Markt in Bredevoort met de Sint Joriskerk, ca. 1912

Boerenzolder
26 augustus 2021
Chr. Gereformeerde Kerk
Berkenhovestraat 9, Aalten
De Christelijk Gereformeerde Kerk aan de Berkenhovenstraat in Aalten is een bakstenen zaalkerkje, gebouwd in 1924 naar ontwerp van de Bredevoortse architect B.H. Kolenbrander. Het gebouw verving een kleiner kerkje uit 1897, dat dichter aan de straat stond.

Hoewel de kerk bescheiden van omvang is en wat terugligt op het perceel, valt zij op door haar verfijnde details, zoals de sierlijk vormgegeven bovenlichten, de uitgemetselde hoekpenanten en de boogfries in de voorgevel. Samen met de naastgelegen voormalige pastoriewoning vormt het kerkje een karakteristiek ensemble in de straat. Ondanks latere aanpassingen – een moderne aanbouw en het verdwijnen van het oorspronkelijke catechisatielokaal – heeft het gebouw zijn authentieke uitstraling grotendeels behouden.

Geschiedenis

De Christelijk Gereformeerde Gemeente in Aalten werd geïnstitueerd op 26 augustus 1897 als voortzetting van de “Christelijke Gereformeerde Gemeente”. Aanvankelijk werden de diensten bij gemeenteleden thuis gehouden, maar al snel verrees een eenvoudig kerkje op de Kattenberg, met plaats voor circa 90 personen.

In 1900 kreeg de kerk haar eerste orgel, een gebruikt huisorgel dat in Doesburg werd gekocht voor 225 gulden. In 1924 volgde de bouw van de huidige kerk aan de Berkenhovenstraat.

Oorlogsjaren

Op 30 januari 1944 hielden Duitse SS’ers een razzia in Aalten. Twee kerken werden daarbij binnengevallen: de Westerkerk en de Christelijk Gereformeerde Kerk. De bezetters waren erop uit jonge mannen en onderduikers op te pakken die zich onttrokken aan de arbeidsinzet of niet terugkeerden van verlof.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar Perceel Eigenaar Omschrijving
m²

Huisnummering

1900 1910 1934 1967
248 B294 B299 Berkenhovestraat 9
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-12529
Functie Kerk
Bouwjaar 1924
Monument nee

Bronnen

Adresboek Aalten (1934 & 1967)

Cultuurhistorische en stedenbouwkundige waardering bebouwing Aalten II maart 2011 II

GereformeerdeKerken.info

Kadastrale kaart

Nationaal Onderduikmuseum

orgelsinaalten.nl
26 augustus 2021
RK Helenakerk
Dijkstraat 11, Aalten
De rooms-katholieke Helenakerk in Aalten werd gebouwd in 1951 op de fundamenten van haar verwoeste voorganger uit 1895. De huidige kerk staat aan de zuidzijde van het centrum, langs de Boven-Slinge. Sinds 2022 is het gebouw niet langer in gebruik voor de eredienst en in particuliere handen.

Sinds 1859 stond de RK kerk van Aalten aan het begin van de Dijkstraat, tussen de huidige huisnummers 2 en 4. Op 10 mei 1893 werd deze kerk door brand verwoest. De naastgelegen school, waaraan een loods werd gebouwd, werd ingericht voor kerk, en men moest omzien naar middelen om een nieuwe kerk te bouwen.

Bouw RK kerk op huidige locatie (1895–1950)

Men koos nu voor een ruimer terrein aan de overzijde van de Dijkstraat, dat werd aangekocht van de heer H. Driessen en de Hervormde Diaconie. Architect Alfred Tepe ontwierp de nieuwe kerk. Aannemers H.W. Koelman en P. Lelivelt realiseerden de bouw voor f 34.675.

De kerktoren kreeg vier geledingen: onderin de entree, daarboven een groot spitsboogvenster met polifora, een uurwerk en spitsboogfriezen. De toren werd bekroond met een naaldspits. Rechts naast de kerktoren werd een kleinere traptoren aangebracht. Het schip werd opgezet als pseudobasiliek met rondboogvensters en glas-in-loodramen in de zijgevels. De klokken, geleverd door Gebr. Edelbraak uit Gescher, kostten f 1061,25.

De plechtige inwijding van de kerk vond plaats op 9 september 1895, verricht door Mgr. van de Wetering, aartsbisschop van Utrecht. De feestrede werd uitgesproken door de weleerwaarde heer Antoon Driessen. In 1920 verrees tevens een nieuwe pastorie; tot dan toe gebruikte men de oude, die bij de brand gespaard was gebleven.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog sloegen twee bommen in nabij de kerk, waarbij de kerk, op de toren na, werd verwoest.

Herbouw RK kerk (1952–heden)

In 1950 besloot men de zwaar beschadigde kerk te slopen en op de oude fundering een nieuwe, grotere kerk te bouwen. Architect Jan van Dongen uit Apeldoorn ontwierp het nieuwe gebouw, waarbij de bestaande toren werd ingepast. Aannemer was de firma Kemp uit Silvolde, de bouwkosten bedroegen f 290.000,-. Ook Aaltense bouwvakkers werkten mee aan de voltooiing. De inzegening vond plaats op 3 februari 1952 door Mgr. Huurneman.

Door teruglopend kerkbezoek werd de RK Helenakerk uiteindelijk aan de eredienst onttrokken. De laatste eucharistieviering vond plaats op 12 juni 2022. De parochie HH Paulus en Ludger Oost Achterhoek verkocht de kerk en de naastgelegen pastorie. Voor eucharistievieringen kunnen parochianen sindsdien terecht in Groenlo of Lichtenvoorde. Voor gebedsvieringen is men welkom in de Oude Helenakerk op de Markt, eigendom van de protestantse gemeente Aalten.

In de tuin van de RK Helenakerk stond een beeld van de heilige Helena. In 2002 werd dit beeld verplaatst naar de tuin van de Oude Helenakerk, aan de kant van de Landstraat, hemelsbreed ongeveer 250 meter noordwaarts.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-13193
Functie Kerk
Architect Alfred Tepe
Bouwjaar 1951
Monument Gemeentelijk
monument

Bronnen

achterhoek.nl

Delpher

Kadastrale kaart

‘Uit Aalten’s verleden’, door G.H. Rots, Aaltensche Courant, 21 januari 1938 (Delpher)

RK kerk, Dijkstraat (1895-1950)

RK kerk, Dijkstraat (1895-1950)
25 augustus 2021
Zuiderkerk
Ludgerstraat 64, Aalten
De Zuiderkerk in Aalten is een voormalige gereformeerde kerk, tegenwoordig in gebruik bij de Protestantse Gemeente Aalten. Het moderne, rechthoekige gebouw met een plat dak en een vrijstaande klokkentoren werd in 1965 in gebruik genomen.

Al vóór de Tweede Wereldoorlog besloot de Gereformeerde Kerk in Aalten een bouwfonds te vormen voor een derde kerkgebouw. Na de oorlog werden de plannen uitgewerkt. Twee plaatselijke architecten dienden ontwerpen in, waarvan uiteindelijk het plan van architect W. van der Zee werd gekozen.

De bouw van de nieuwe kerk zou ongeveer vijf ton gaan kosten. De gereformeerde Stichting Steun Kerkbouw (SSK) gaf een renteloze lening van ƒ 193.800 én een lening van ƒ 150.000 tegen 2%. De rijkssubsidie bedroeg bijna ƒ 178.000. De aanbesteding vond plaats op 21 december 1962.

De eerste steen werd gelegd door het oudste gemeentelid, W. Kemink uit IJzerlo. De kale bouw kostte ruim ƒ 400.000, terwijl de inrichting – waaronder verwarming, banken, kansel, orgel, stoelen, meubilair, tuin en parkeerterrein – nog eens bijna ƒ 300.000 bedroeg. Op 12 januari 1965 droeg de bouwcommissie de kerk officieel over aan de kerkenraad.

Ontwerp en interieur

De Zuiderkerk is een strak rechthoekig gebouw in de sobere stijl van de jaren zestig. Smalle ramen direct onder de dakrand zorgen rondom voor daglicht. Aan één zijde bevinden zich hoge, langwerpige vensters met daarvóór rijen lampen in strengen van vijf.

Kunstwerken

Naast de kansel werd een graffito van Harrie Dercksen aangebracht, met de voorstelling van de visvangst bij Tiberias na Jezus’ opstanding.

Op de achterwand van de kerkzaal kwam een schildering, uitgevoerd door gemeenteleden naar een ontwerp van Jan Haen, waarin heilsfeiten symbolisch zijn weergegeven.

Aan de buitenzijde van de orgeluitbouw werd eveneens in 1965 een muurschildering aangebracht, opnieuw naar ontwerp van Jan Haen, met het thema Mozes bij de brandende braamstruik.

Orgel

In 1962 kreeg de firma Ahrend & Brunzema opdracht tot de bouw van een nieuw orgel, met Cor Edskes als adviseur. Vanwege de ongunstige akoestiek van het gebouw moest het oorspronkelijke ontwerp tijdens de bouw ingrijpend worden aangepast. Het instrument werd op 27 januari 1968 opgeleverd. Tot dat moment werden de kerkdiensten muzikaal begeleid door trompettist C. Meijer.

Huidige status

De Zuiderkerk wordt nog steeds gebruikt door de Protestantse Gemeente Aalten, naast de Oude Helenakerk. Er vinden wekelijks kerkdiensten plaats.

Hoewel de kerk geen officiële monumentenstatus heeft, wordt zij in erfgoedonderzoeken wel genoemd als een voorbeeld van goed bewaard gebleven naoorlogse kerkbouw in de Achterhoek.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-13373
Functie Kerk
Bouwjaar 1962
Monument nee

Bronnen

GereformeerdeKerken.info

Kadastrale kaart

Protestantse Gemeente Aalten

Reliwiki

Wikipedia

Het interieur van de Zuiderkerk, nog zonder orgel
25 augustus 2021
Oosterkerk
Oosterkerkstraat 1, Aalten
De Oosterkerk is een voormalige Gereformeerde Kerk in Aalten. Het verving in 1913 de eerste ‘Afgescheiden Kerk’ uit 1844 en werd in de loop der jaren meerdere keren uitgebreid. Het gebouw bevat een bijzonder gedenkraam uit 1946, geschonken als dank voor de hulp die Aalten tijdens de Tweede Wereldoorlog bood. Tegenwoordig heeft het gebouw een nieuwe bestemming als woonzorglocatie.

In 1834 scheidde een groep gelovigen zich af van de Nederlands Hervormde Kerk en stichtte de Gereformeerde Kerk. Ook in Aalten ontstond een afgescheiden gemeente. Aanvankelijk kwamen de gereformeerden samen in particuliere woningen. In 1844 bouwden zij hun eigen kerk, de Afgescheiden Kerk, op de plek waar nu de Oosterkerk staat. De eerste predikant was ds. Breukelaar.

Bouw en architectuur

Nadat de eerste Oosterkerk te klein was geworden, verrees in 1913 de huidige kerk, naar ontwerp van architect Ane Nauta uit Holwerd. De aannemer was D.J. te Mebel. De bouwkosten, inclusief de afbraak van de oude kerk, bedroegen circa 30.000 gulden. De kerk werd ook wel Kerk A genoemd, terwijl de Westerkerk bekendstond als Kerk B.

In 1931 volgde een uitbreiding omdat het aantal zitplaatsen nog steeds te klein bleek. Nauta liet zich in zijn ontwerp inspireren door de neorenaissance, met invloeden van Hendrik Petrus Berlage.

De kerk heeft een T-plattegrond. De voorgevel met tuitgevel kreeg een entree met een eigen tuitgevel en een raamwerk erboven. Er zijn diverse rondboogvensters en in het midden een trifora met gebrandschilderd glas. Aan beide zijden van de voorgevel staan torens, waarvan de linker de grootste is; beide zijn bekroond met een naaldspits. In alle gevels zijn glas-in-loodramen toegepast.

Gedenkraam

In 1946 kreeg de Oosterkerk een acht meter hoog gedenkraam, geschonken door een comité uit de Gereformeerde Kerk van Kralingen, namens de kerken en Joodse gemeenschap van Rotterdam. Het raam was een blijk van dank aan de bevolking van Aalten voor de opvang en hulp aan onderduikers, Joodse medeburgers, hongerlijders én de vele Rotterdamse kinderen die hier tijdens de oorlog werden opgevangen.

Herbestemming

Op zondag 27 juni 2021 vond de laatste kerkdienst in de Oosterkerk plaats. Het gebouw kreeg daarna een nieuwe bestemming als Oosterkerkhuis, met twintig studio’s voor bewoners met dementie. In de koopovereenkomst is vastgelegd dat het bijzondere gedenkraam en het orgel behouden zullen blijven.

Website Oosterkerkhuis
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-13397
Functie Kerk, Verzorgingshuis
Bouwjaar 1913
Monument Rijksmonument

Bronnen

‘Uit Aalten’s verleden’, door G.H. Rots, Aaltensche Courant, 14 januari 1938 (Delpher)

Kadastrale kaart

Wikipedia

De ‘Afgescheiden Kerk’, of Oude Oosterkerk

Gedenkraam Oosterkerk te Aalten
25 augustus 2021

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1911	I-5425

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	B-80	de Hervormde Kerk Bredevoord	280 m² kerk

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
			m²

1900	1910	1934	1967
248	B294	B299	Berkenhovestraat 9

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	C-1192	de Gemeente Aalten	185.610 m² heide
1876	C-2960	Harmen Jan Essink	540 m² huis, erf
1901	C-2960	Gerrit Jan Heijink, timmerman	540 m² huis, erf
1902	C-2960	Arend Jan Beernink, landbouwer	540 m² huis, erf
1944	C-4692	Johan Beernink, landbouwer	18.790 m² 2 huizen, schuur, bld., wld.
1968	C-5254	Willemina Geertruida Nijman, landbouwster	15.920 m² 2 huizen, schuur, bouw-, grasland

Bewoners

Bevolkingsregister 1890-1900

Dale 92

Jan Gerhard Jansen (Heelweg, 23-03-1841)
Gerritjen ter Horst (Heelweg, 14-01-1852)

Bevolkingsregister 1900-1910

Dale 98 > 120

Jan Gerhard Jansen (Heelweg, 23-03-1841)
Gerritjen ter Horst (Heelweg, 14-01-1852)

Volgende bewoners:

Jan Berend Oberink (Aalten, 05-09-1879)
Gesina Huinink (Dale, 08-09-1881)

Bevolkingsregister 1910-1920

Dale 120 > 132

Adresboek 1934

Dale 132 > 150

J.W. Walvoort

Adresboek 1967

Dale 150 > Bredevoortsestraatweg 131

Mevr. A.G. Hoefman-Oberink

Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr.	P-878
Functie	Woonhuis
Bouwjaar	2004
Monument	nee

Bronnen

25 augustus 2021

Oude Algemene Begraafplaats Aalten
Varsseveldsestraatweg 21, Aalten
Foto: R. Neerhof, 2021

Beschrijving

In 1827 bepaalde Koning Willem I bij wet, dat vanaf 1829 begraafplaatsen buiten de bebouwde kom moesten worden ingericht. In Aalten werd hiervoor een terrein aangewezen aan de Varsseveldsestraatweg, destijds bekend als Melkersweg. Later werd de begraafplaats naar het westen uitgebreid. Het oudste deel wordt gekenmerkt door tamelijk lege grasvelden met verspreid geplaatste oude grafmonumenten en een baarhuisje. Het westelijke deel heeft een meer gestructureerde, orthogonale aanleg.

Begin 20e eeuw raakte de Oude Begraafplaats steeds meer omsloten door de oprukkende bebouwing van het dorp. Dit leidde tot de behoefte aan een nieuwe begraafplaats. In 1923 werd begraafplaats Berkenhove aan de Romienendiek in gebruik genomen.

Hoewel de Oude Begraafplaats inmiddels de functie van stiltepark heeft gekregen, wordt deze nog steeds sporadisch gebruikt voor het bijzetten van overledenen in bestaande graven.

Er is een kaart beschikbaar met een overzicht van alle graven en begravenen uit circa 1921, klik op onderstaande miniatuur voor een grote, leesbare versie (pdf):

Oude Algemene Begraafplaats Aalten, 1921

Gedenkzuil

In het kader van 70 jaar bevrijding werd in 2015 op de Oude Begraafplaats een gedenkzuil geplaatst ter herdenking aan alle Aaltense soldaten die in mei 1940 op en rond de Grebbeberg hebben gevochten. Zeven Aaltense militairen verloren daarbij het leven. Hun namen en foto’s zijn op de gedenkzuil vereeuwigd.

R.K. begraafplaats

Toen de begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg werd aangelegd, stond de Aaltense katholieke gemeenschap erop dat er voor hen een apart vak werd aangewezen en ingewijd. De gemeente kocht hiervoor een stuk grond aan de overkant van de straat, op de hoek met de Molenstraat.

Deze kleine katholieke begraafplaats raakte echter al na dertig jaar vol. In 1868 werd een nieuwe R.K. begraafplaats aan de Piet Heinstraat in gebruik genomen. Het voormalige katholieke begraafplaatsje aan de Varsseveldsestraatweg kreeg later de functie van plantsoen. De graven van ten minste 50 Aaltense katholieken zijn echter nooit geruimd.

In 2015 is het terrein op initiatief van buurtbewoners heringericht, zodat de historische betekenis van deze plek beter tot zijn recht komt. Op de locatie is een informatiepaneel geplaatst dat de geschiedenis van de begraafplaats belicht.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar Perceel Eigenaar Omschrijving
1832 I-1409
I-1436 de Gemeente van Aalten 4430 m² (protestants) kerkhof
720 m² (RK) kerkhof
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-466
Functie Begraafplaats
Monument Gemeentelijk
monument

Bekijk de graven op Findagrave.

Bronnen

Delpher

ECAL

HisGIS

Kadastrale kaart

Topotijdreis

Oude Algemene Begraafplaats, 1964

Poort Oude Begraafplaats, ca. 1965

Oude Protestantse en R.K. begraafplaats in Aalten
24 augustus 2021
RK Begraafplaats Aalten
Piet Heinstraat, Aalten
Beschrijving

Eind jaren 60 van de 19e eeuw raakte de kleine rooms-katholieke begraafplaats op de hoek van de Varsseveldsestraatweg en de Molenstraat vol. Hierdoor ontstond de behoefte aan een nieuwe begraafplaats voor de katholieke gemeenschap in Aalten.

In 1868 schonk Anton Driessen, textielfabrikant te Aalten, een stuk grond aan de huidige Piet Heinstraat aan de kerk om in te richten als begraafplaats. Naast de grond schonk hij ook een ijzeren Calvariekruis en een ijzeren poort, die er tegenwoordig nog steeds staan. Anton bepaalde bovendien dat zijn familie aaneengesloten naast het kruis zou worden begraven. Het baarhuisje op de begraafplaats dateert uit 1888.

Ruimtegebrek en sluiting

Een eeuw later raakte ook deze begraafplaats vol, en ruimte om uit te breiden was er niet. Vanaf 1960 werden katholieke overledenen daarom begraven op het nieuwe rooms-katholieke gedeelte van begraafplaats Berkenhove.

Begin jaren 70 werd de begraafplaats aan de Piet Heinstraat officieel gesloten. Het terrein werd voor een symbolisch bedrag van één gulden overgedragen aan de gemeente Aalten.

Bijzondere graven

Op de begraafplaats rusten diverse prominente katholieke Oud-Aaltenaren, waaronder verschillende leden van de textielfamilie Driessen. Deze familie is onlosmakelijk verbonden met de textielgeschiedenis van Aalten en was van grote invloed op de emancipatie van het rooms-katholieke volksdeel in de gemeente.

Ook bevindt zich hier het graf van pastoor Van Rooijen, die op 23 januari 1945 omkwam bij een bombardement op de Dijkstraat. Daarnaast zijn er graven van de zusters van het voormalige klooster Sint Elisabeth aan de Dijkstraat. Zij verzorgden het lager onderwijs aan de Sint Jozefschool en verpleegden zieken van alle geloven.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-711
Functie Begraafplaats
Aanleg 1868
Monument Gemeentelijk
monument

Bekijk de graven, voor zover bekend, op Findagrave.

Bronnen

Aalten Vooruit, 16 april 2022

Achterhoek Nieuws, 29 augustus 2023

Delpher

Kadastrale kaart

Tubantia, 3 oktober 1960
24 augustus 2021
Treinstation Aalten
Stationsstraat 38-40, Aalten
Station Aalten (afkorting: ATN) is een spoorwegstation van het type GOLS groot, aan de spoorlijn Arnhem-Winterswijk. De bouw begon in 1884 in opdracht van de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorwegmaatschappij (GOLS) en werd geopend op 15 juli 1885.

Dit type station had een rechthoekige plattegrond, met een puntgevel aan de straat- en perronzijde. Op de begane grond was een plaatskaartenbureau, goederenbergplaats, vestibule met loket en wachtkamer. Op de bovenverdieping was een woning voor de stationschef.

In 1919 werd station Aalten verbouwd; de linkervleugel werd verdubbeld, tegen het rechterdeel werd een lage vleugel geplaatst en het middendeel kreeg een extra verdieping. Sindsdien bleef het gebouw ongewijzigd.

Na 2006 kwam het gebouw in particuliere handen; het werd door NS middels een veiling bij openbare inschrijving verkocht. Het stationsgebouw is aangewezen als gemeentelijk monument en staat momenteel (augustus 2021) te koop.

Foto’s

Tekening GOLSM station Aalten, 1884

Ca. 1900-1910

1938

1947

1969

1974

1977

1978

1989

2023

Het emplacement in oostelijke richting, 1976 (foto: W. Vos)

Het emplacement in westelijke richting, 1976 (foto: W. Vos)
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. K-2471
Functie Treinstation
Bouwjaar 1884
Monument Gemeentelijk
monument

Bronnen

Adresboek Aalten (1934 & 1967)

Delpher

ECAL

Kadastrale kaart

klassiekebeveiliging.com

Wikipedia

Zutphensche Courant, 28 januari 1884
Bewoners

Bevolkingsregister 1890-1900

Aalten 40

Jan Maria Marcus Jung (Rotterdam, 05-06-1851), stationschef
Anna Pouliena Mariea Wolffram (Delft, 24-08-1857)

Bevolkingsregister 1900-1910

Aalten 58 > A48

Jan Maria Marcus Jung (Rotterdam, 05-06-1851), stationschef
Anna Pouliena Mariea Wolffram (Delft, 24-08-1857)

Volgende bewoners:

Nicolaas van der Ben (Den Helder, 08-04-1868), stationschef
Niesje Kuiper (Den Helder, 28-11-1877)

Volgende bewoners:

Johannes Jacobus Petrus van den Berg (Heerenveen, 05-03-1871), stationschef
Johanna Cornelia Augusta van Rossum (Tilburg, 29-04-1876)

Volgende bewoners:

Bevolkingsregister 1910-1920

Aalten A48

Henricus Bernardus Donkers (Rotterdam, 02-03-1868), stationschef
Isabella Franciska Helena Larmené (Waalre, 09-12-1868)

Volgende bewoners:

Aalten A48

Louis Josephus van Emmerik (Velsen, 01-01-1873), stationschef
Everdina Maria Reuser (Tiel, 14-02-1877)

Volgende bewoners:

Aalten A48 > A33

Willem Dalmeijer (Texel, 05-09-1874), stationschef
Wietske Doeksen (Terschelling, 30-12-1880)

Volgende bewoners:

Bevolkingsregister 1920-1930

Aalten A33

Johannes Wijmans (Utrecht, 23-02-1891), stationschef
Elisabeth Jacoba Kok (Haarlem, 30-09-1893)

Adresboek 1934

Aalten A33 > Stationsstraat 34

Station N.S.
J. Wijmans

Adresboek 1967

Stationsstraat 38

M.W. Kruissen

Station Aalten, 1920. Staand v.l.n.r.: Meierman, (Johan Hendrik) Prins, (Antonius) Lamers, Snaphaan, Grevink, Reugenbrink, Beukelaar, Aalderinks, Hilbelink. Zittend v.l.n.r.: Esmeijer, van Petersen, Chef Dalmeijer, Vreeman, Beerink, van den Broek, Bleumink.
24 augustus 2021
Tramstation Aalten
Tramstraat, Aalten (verdwenen)
Beschrijving

Tramstation Aalten heeft dienst gedaan van 1910 tot 1953. Het stond aan de Tramstraat, ongeveer op de plek waar tegenwoordig de brandweerkazerne staat.

In 1910 vond de opening plaats van de tramlijn, Lichtenvoorde – Bredevoort – Aalten – Bocholt.

In 1934 had het Tramstation als adres Polstraat 5. In 1937 werden de rails vanaf Bocholt naar de grens opgebroken, het gedeelte Station Aalten – grens in 1942. Tot 1953 wist het goederenvervoer per tram zich te handhaven, daarna werden de tramlijnen definitief opgebroken.

Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.

Kenmerken

Kadastraal nr. I-13299
Functie Tramstation
Bouwjaar 1910
Sloop onbekend
(na 1953)

Bronnen

Adresboek Aalten (1934)

Delpher

Kadastrale kaart

Wikipedia
Tramstraat met tramstation, Aalten

GTW-station Aalten, ca. 1940
24 augustus 2021

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	I-1409 I-1436	de Gemeente van Aalten	4430 m² (protestants) kerkhof 720 m² (RK) kerkhof

Het pand aan de Haartsestraat 10 in Aalten kent een veelzijdige geschiedenis. Het werd in 1860 gebouwd als woonhuis, fungeerde korte tijd als middelbare school en was van 1922 tot 1986 in gebruik als postkantoor. Daarna kreeg het gebouw andere functies, waaronder kantoorruimte voor diverse bedrijven.

Van woonhuis tot school

Het pand aan de Haartsestraat, destijds Gasthuisstraat geheten, werd oorspronkelijk gebouwd als woonhuis. In de loop der jaren woonden hier onder meer notaris Roelvink, notaris Maitland, arts Maurits Jagerink en burgemeester W.C. Tack, die er woonde tot zijn dood in 1915. Nadat het enige tijd werd verhuurd, kreeg het pand een nieuwe bestemming. Van 1916 tot 1918 diende het tijdelijk als onderkomen voor de Christelijke MULO, totdat deze school verhuisde naar een nieuw gebouw aan de Piet Heinstraat.

Postkantoor

In 1922 werd het pand verbouwd tot postkantoor, en werd het vorige kantoor aan de hoek Kerkstraat-Peperstraat verlaten. Het ontwerp voor de verbouwing en uitbreiding, waaronder een lage aanbouw aan de linkerzijde, was van architect J.M. Luthmann. Vanaf dat moment werd het pand ruim zestig jaar gebruikt als postkantoor.

Nieuwe functies

Na de ingebruikname van het nieuwe postkantoor aan de Peperstraat in 1986 verloor het pand zijn oorspronkelijke functie. Het bood daarna onderdak aan verschillende bedrijven, waaronder makelaardij Houwer en uitzendbureau Randstad. In 2007 werd de oostelijke aanbouw gesloopt en vervangen door nieuwbouw met kantoren en appartementen.

Huidige situatie

Tegenwoordig wordt het voormalige postkantoor als kantoorruimte verhuurd aan verschillende bedrijven.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1861	I-2592	Jan Hendrik Heijink e.c., koetsier	250 m² huis & erf
1868	I-2592	Garrit Prinsen, landbouwer	250 m² huis & erf
1886	I-4047	Willem Paschen, fabriekant	3553 m² huis & tuin
1888	I-4247	Gemeente Aalten	3530 m² huis & tuin
1915	I-5685	Gemeente Aalten	3155 m² huis & tuin
1917	I-5723	Gemeente Aalten	3260 m² huis, stal & tuin
1922	I-5847	Gemeente Aalten	1750 m² ged. huis, ged. schuur & tuin
1924	I-5952	Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie	1540 m² postkantoor & tuin, telefoongebouw
1965	I-9173	Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie	1493 m² postkantoor, telefoongebouw, tuin, rijwielstalling, berging

Bewoners

Bevolkingsregister 1860-1870

Aalten 265

Bernard Andries Roelvink (Bredevoort, 22-11-1818), notaris

Bevolkingsregister 1870-1880

Aalten 341

Bernard Andries Roelvink (Bredevoort, 22-11-1818), notaris

Bevolkingsregister 1880-1890

Aalten 385

Bernard Andries Roelvink (Bredevoort, 22-11-1818), notaris

Volgende bewoners (1882-1886):

John Bernard William Maitland (Vorden, 07-05-1826), notaris
Bernarda Aleida Schepers (Dinxperlo, 02-01-1832)

Volgende bewoners (1886-1888):

Maurits Jagerink (Dinxperlo, 20-07-1860), arts
Catharina Elisabeth Louisa Carolina van Dugteren (Utrecht, 28-10-1862)

Volgende (hoofd)bewoner (1888-1895):

Aalten 385

Jhr. Georg Ludwig Carl Heinrich Baud (Amersfoort, 28-03-1858), burgemeester