Aalten
Stolpersteine
Van de vele Joodse inwoners van Aalten met de achternaam Van Gelder zijn er verschillende in Sobibor omgekomen. Zij waren allemaal nakomelingen van Aron Gompert en Sara Joseph, neef en nicht uit een oud geslacht van Aaltense Joden. Aron Gompert nam in 1813 de naam Van Gelder aan. Zijn kleindochter Scheune, geboren in 1831, kreeg op 22 september 1865 een buitenechtelijk kind, Philip, die in de volksmond Abraham van ’t Seurken werd genoemd. Philip werd koopman in manufacturen.
Nadat zijn eerste vrouw Esther Schenk, geboren 20 september 1860 in Schoonhoven, op 9 oktober 1906 was overleden, trouwde hij in 1907 met Elise Cohen, geboren op 4 april 1876 in Neustadtgödens. Zij was een zuster van Moritz Cohen, die na zijn vlucht uit nazi-Duitsland in 1933 korte tijd met zijn gezin bij haar in huis heeft gewoond, op het adres Lichtenvoordsestraatweg 17. Het huis waarin zij woonden bestaat niet meer; de plaats waar het stond werd later in gebruik genomen door tuincentrum Voskuil. Rechts van het verdwenen huis werd later een nieuw huis gebouwd dat huisnummer 17 kreeg.
Philip en Elise hadden geen kinderen; wel hadden zij een pleegzoon, Joseph Backs, geboren 27 januari 1919 in Utrecht. Elise was ernstig gehandicapt. Ze werd met haar echtgenoot op 10 april 1943 per taxi naar Westerbork vervoerd. Met dezelfde taxi reisde ook Karoline Japhet-Eppstein mee, de hoogbejaarde schoonmoeder van Elise’s broer Moritz Cohen. Kort daarna werden mevrouw Japhet en het echtpaar Van Gelder afgevoerd naar Sobibor, waar zij op 23 april 1943 om het leven werden gebracht.
Enkele dagen na hun vertrek werd het huis leeggeroofd. Op de inventarislijst stond ook de invalidewagen van de zwaar gehandicapte vrouw.
Jozef Backs werd geboren 27 januari 1919 in Utrecht. Zijn moeder was Anna Backs, de vader wordt niet vermeld. Hij was de pleegzoon van Philip van Gelder en Elise van Gelder-Cohen. Wanneer hij in hun gezin gekomen is, weten wij niet.
Jozef was verloofd met Esther Alter, geboren op 14 september 1923. In april 1942 woonde zij nog bij haar ouders in de Scheldestraat 40 in Den Haag. Op 24 juli 1942 vroeg Jozef voor zijn aanstaande vrouw een verhuisvergunning aan van ’s Gravenhage naar Aalten. De reden was dat zijn stiefmoeder een been was afgezet en dat zij daarom verzorging behoefde. Hoewel de chef veldwachter vond dat dit verzoek uit sociale overwegingen ingewilligd moest worden, is er nooit uitvoering aan gegeven.
Samen met haar ouders, Eliza Alter en Grietje Alter-Davidson, is Esther korte tijd later weggevoerd naar Westerbork. Toen Jozef dit hoorde is hij vrijwillig naar Westerbork gereisd om zich bij hen te voegen. Esther en haar moeder zijn beiden in Auschwitz omgebracht op 5 november 1942, haar vader Eliza op 7 februari 1945 in Midden Europa. Jozef zelf is omgebracht op 30 september 1942, eveneens in Auschwitz. Hij was 23 jaar oud en Esther 19 jaar.
Ter nagedachtenis aan Philip, Elise en Jozef zijn er op 13 februari 2015 drie Stolpersteine gelegd in de bestrating voor dit adres.
Bewoners
Bevolkingsregister 1890-1900
Philip van Gelder (Aalten, 22-09-1865), koopman
Esther Schenk (Schoonhoven, 20-09-1860)
Bevolkingsregister 1900-1910
Philip van Gelder (Aalten, 22-09-1865 – Sobibor, 23-04-1943), koopman
(1) Esther Schenk (Schoonhoven, 20-09-1860 – Aalten, 09-10-1906)
(2) Elise Cohen (Neustadtgödens, 04-04-1876 – Sobibor, 23-04-1943)
Bevolkingsregister 1910-1920
Philip van Gelder (Aalten, 22-09-1865 – Sobibor, 23-04-1943), koopman in manufacturen
Elise Cohen (Neustadtgödens, 04-04-1876 – Sobibor, 23-04-1943)
Pleegzoon:
Jozef Backs (Utrecht, 27-01-1919 – Auschwitz, 30-09-1942)
Adresboek 1934
Aalten B310 > Lichtenvoordschestraat 17
Ph. van Gelder
Adresboek 1967
Lichtenvoordsestraatweg 17
G. Neerhof
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
Kenmerken
Kadastraal nr. | I-8601 |
Functie | Woonhuis |
Bouwjaar | onbekend |
Sloop | onbekend |
Bronnen
- Adresboek gem. Aalten, 1934 & 1967
- ECAL
- Kadastrale kaart
- map.stolpersteine.app
- Wiewaswie
Plaats een reactie