Deze school werd gebouwd in 1956 en afgebroken in 1988. De school werd destijds gebouwd volgens de laatste richtlijnen die voortkwamen uit de nieuwe ‘Wet op het Kleuteronderwijs’ uit 1956. In de beginjaren van deze kleuterschool kwamen er delegaties uit het hele land kijken naar deze moderne school.
In 1990 werden op de leeggekomen plek huizen gebouwd.
Adresboek 1967
Oosterkerkstraat 22
Beatrix Kleuterschool
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
In 1960 werd een comité gevormd dat zich ten doel stelde het stichten van een gereformeerd jeugdcentrum. Het jeugdwerk van de Aaltense kerk floreerde als nooit te voren en had meer ruimte nodig. In oktober 1960 ging de kerkenraad er mee akkoord en besloten werd het jeugdcentrum te laten verrijzen achter de Westerkerk.
Het Gereformeerd Jeugdcentrum werd geopend in september 1967. Later kreeg het de naam ’t Ankertje.
De marechausseekazerne Aalten werd gebouwd rond 1937. Voorheen was de marechaussee gevestigd bij de grensovergang Heurne-Hemden. Het pand bevatte drie woningen, bestemd voor de marechausseegezinnen en een dienstgedeelte, dat groter was dan de andere gedeeltes. Ook waren er extra kamers voor ongehuwde ambtenaren. Deze moesten een bepaald aantal jaren bij de marechaussee zijn, voordat ze mochten trouwen en woonden daarom intern.
Het dienstgedeelte bevatte twee arrestantencellen en de drie woningen waren allen voorzien van een ‘gaskelder’, om te schuilen als er een oorlog met gasaanvallen kwam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is naast de kazerne een V-1 bom gevallen, doch gezien de degelijke bouw van militaire objecten heeft de kazerne nagenoeg geen schade opgelopen.
Tweede Wereldoorlog
Toen op 10 mei 1940 de oorlog uitbrak, waarschuwde wachtmeester Sijbring – die nachtdienst had – de marechaussees voor de Duitsers. Een aantal vluchtte per fiets door de Wolboom richting Bronkhorst, waar ze de IJssel overstaken. Daar konden ze worden ingezet bij de verdediging van Nederland.
Als er in de oorlog mensen werden opgepakt bracht men ze óf naar het gemeentehuis, waar de NSB zat, óf naar de marechausseekazerne. Daar zaten nog een aantal marechaussees. Zo werd ook op een keer ome Jan Wikkerink opgepakt en naar de kazerne overgebracht. De verzetsstrijders maakten snel een plan om hem te bevrijden. Met marechaussee Bruggeman jr. – zijn bewaker – sprak men af dat men hem een blauw oog zou slaan en bedwelmen met chloroform. Zo bevrijdde men ome Jan. Toen even later de SD kwam en de bewaker aantrof met een blauw oog en nog nauwelijks bijgekomen, geloofde men zijn verhaal en kwam hij niet in moeilijkheden.
Woningen
De marechausseekazerne werd gesloten op 1 maart 1968. Daarna is het gebouw overgegaan naar de Rijksgebouwendienst. In 1989 zijn de woningen verkocht aan de huurders en in particulier bezit gekomen.
Archieven
Adresboek 1967
Ringweg 39
Marechausseekarzerne
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De voormalige gevangenis aan de Prinsenstraat in Aalten werd in 1861 in neoclassicistische stijl gebouwd als kantonaal huis van bewaring met zes cellen en een cipierswoning. In 1886 werd het huis van bewaring opgeheven. Het pand heeft tegenwoordig een woonbestemming. Voordat deze gevangenis werd gebouwd, was het plaatselijke cachot gevestigd aan de Landstraat.
In 1937 beschreef G.H. Rots in een serie artikelen hoe het er in vroeger tijden in Aalten aan toeging. Het volgende schreef hij over de oude gevangenis:
“Voor kantongerechtzaken behoefde men niet ver te loopen. In ons goede dorp zetelde immers de kantonrechter en werd het kantongerecht in het gemeentehuis gehouden. De gevangenis te Aalten was ook ingericht voor bewaring van gevangenen, langer dan een etmaal. Een cipier was daarvoor aangesteld en lange jaren heeft Wessel te Brake dit baantje vervuld. Hij heeft voor de richtige nakoming van voeding en verzorging der gevangenen een contract moeten teekenen en daarvoor ook nog eenige borgen moeten stellen. Als bijzonderheid publiceeren wij hier het afschrift van dit contract:
Tusschen het College van Toezicht over het huis van bewaring te Aalten ter eener, en Wessel te Brake, cipier der gevangenen wonende te Aalten, ter andere zijde is op heden aangegaan het navolgende contract wegens het onderhoud der gevangenen gedurende het jaar 1862 en zulks voor den prijs van vijftig cents per gevangene daags.
Artikel Een.
De Aannemer verbindt zich tot voeding en verpleging der gevangenen in bovengenoemd huis aan ieder derzelven dagelijks te zullen verschaffen:
A. Vier oncen roggebrood van zuiver gebakken meel.
B. Drie maatjes warm drinken bestaande uit een deel zoete melk en vier deelen gekookt water.
C. Des middags een voedzame middagspijs ten minste overeenkomstig den voedingsstand vastgesteld voor de gevangenen in het algemeen.
D. Des avonds twee en een half once goed gebakken roggebrood als boven en twee en een half maatje warme drank, bestaande uit vier deelen gekookt water en een deel zoete melk met vijf wigtjes koffij en de noodige cichorij.
E. Het verder noodige drinkwater.
Artikel Twee.
De onderscheiden voedingsartikelen moeten van goede qualiteit zijn en naar den eisch gereed gemaakt worden en zullen steeds aan de goedkeuring van het College van Toezicht onderworpen zijn naar welker uitspraak de Aannemer zich zal hebben te gedragen.
Artikel Drie.
De Aannemer zal ook gehouden zijn in voorkomende gevallen aan de zieke gevangenen zoodanige spijs en drank te verschaffen als de geneeskundige zal voorschrijven met uitzondering van de geneesmiddelen.
Artikel Vier.
De Aannemer zal worden betaald binnen twee maanden na inlevering zijner driemaandelijksche of jaarlijksche declaratie.
Artikel Vijf.
In de voorschreven declaratie en Staten zal hij wel den dag van de aankomst der gevangenen doch niet dien van het vertrek kunnen in rekening brengen. Indien echter de gevangenen bij hunne aankomst reeds het middagmaal mogten hebben genoten en zij slechts tot den volgenden dag overblijven, zoodat hun alleen het avondmaal en morgeneten wordt verschaft, of wanneer zij op den dag hunner aankomst weder mogten vertrekken, zoodat hun slechts het middagmaal wordt verstrekt, zal in zoodanige gevallen slechts een halve verpleegdag kunnen worden gedeclareerd. Voor het onderhoud van kinderen tijdelijk bij hunne ouders opgesloten zal de helft van den aannemingsprijs voor iederen geheelen verpleegdag mogen worden berekent. Van een en ander zal in de kolom van Aanmerkingen en den nominatieven staat de noodige melding moeten worden gemaakt.
Artikel Zes.
Van de onderhoudskosten der policiegevangenen welke ten laste komen der gemeenten waartoe zij behooren zal de Aannemer steeds afzonderlijke declaraties en nominatieve staten behooren in te dienen. Indien in bijzondere gevallen het noodig mogt zijn de gevangenis te verlichten of te verwarmen zal de Aannemer daarin moeten voorzien op zoodanige wijze als het College van Toezicht zal voorschrijven.
Artikel Zeven.
De kosten van zegel en registratie des contracts mitsgaders de zegelgelden der mandaten wanneer die meer dan tien gulden beloopen, komen ten laste van den Aannemer.
Artikel Acht.
Indien er eenig verschil mogt ontstaan over het recht verstand en de uitoefening der vorenstaande bepaling zal hetzelve beoordeeld en beslist worden door den Heer Commissaris des Konings in de provincie, zonder beroep op eenige andere autoriteit.
Na voorlezing van bovengenoemde voorwaarden verklaart de Aannemer, Wessel te Brake, dit alles goed te hebben begrepen, dezelve te zullen opvolgen en tot richtige nakoming zijner verbindtenis te stellen als borgen Jan Wegchelaar, bode en Jan te Hoonte, veldwachter, beide wonende te Aalten welke overigen alhier tegenwoordig verklaren de door den Aannemer na te komen verplichting wel te kennen, zich solidair met hem voor de uitvoering er van aansprakelijk te stellen en aan alle exeptien te recuntieren, welke door hen als borgen zouden kunnen worden opgeworpen. En hebben de Aannemer en zijne borgen deze mede onderteekend.
Gedaan te Aalten den 10den Dec. 1861. Het College van Toezicht over het huis van bewaring te Aalten, w.g. F.W.J. IMMINK (president) w.g. L. ROELVINK, secretaris.
De Aannemer en de borgen: w.g. W. TE BRAKE w.g. J. WEGCHELAAR w.g. J. TE HOONTE.
Het stuk werd te Groenlo geregistreerd. De kosten hiervan waren 20 cent plus 38 opcenten is 28 cent samen.”
Op 18 februari 1873 werd de ‘Vereeniging tot bevordering van gezellig verkeer’ te Aalten opgericht. Het doel van de vereniging was om “binnen het dorp Aalten een gebouw met noodig terrein in te rigten ten dienste van societeiten, lees- en landbouwvergaderingen, rederijkers-, zang- en muziekgezelschappen of van andere bijeenkomsten, strekkende om maatschappelijke beschaving door gezellig verkeer te bevorderen“. Op het Blik, op de hoek van de Hofstraat met de Herenstraat, werd datzelfde jaar een sociëteitsgebouw gerealiseerd.
In de Sociëteit werden naast bruiloften en feesten allerlei activiteiten georganiseerd, zoals door Floralia, die tentoonstellingen hield. Er werden dan stekjes uitgedeeld. Deze kon men laten opgroeien tot een plant. Op de tentoonstelling bekeek een vakkundige jury wie de mooiste plant had gekweekt.
Niet alleen Floralia was te gast in de Soos, ook Symphonia, een zangvereniging. Verder werden de kerstfeestvieringen van de Broekhofschool Aalten-Zuid druk bezocht. Ook waren er diverse schietverenigingen actief in de Soos. Een vaste stamgast was Nico Berkelaar, leraar Frans aan de Chr. HBS en later werkzaam als leraar aan de HAVO en VWO.
Beheerders van ‘de Soos’ waren onder andere de heer en mevrouw Kuenen van 1906 tot 1916. Deze werden opgevolgd door G. Kempink. In later tijd werd de heer Walvoort beheerder van het gebouw. De laatste eigenaar was Frans Vultink.
Het gebouw werd rond 2002 gesloopt om plaats te maken voor een kantoorgebouw met daarboven appartementen.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Omstreeks 1965 liet Wim Bulten hier, naast zijn winkel op nummer 32, een café met cafetaria bouwen – met een softijsautomaat! Dit werd al snel een populaire ontmoetingsplek voor de eerste nozems in Aalten.
Zijn zonen namen later het bedrijf over en maakten van het café een restaurant. Vervolgens opende een nieuwe uitbater hier restaurant De Aaltenier. Later vestigde zich in het pand enige tijd de eerste, enige en laatste coffeeshop van Aalten: café-poolbiljart Roxy.
Tegenwoordig is hier huisartsenpraktijk Het Station gevestigd.
In 1931 stond op het adres Stationsstraat 96a in Aalten een vermelding van klompenmakerij Pothof en Co. In 1934 werd dit adres gewijzigd naar Stationsstraat 32a. Onzeker is of dit precies dezelfde locatie betreft als het huidige nummer 32a.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1965
I-9154
Barend Willem Bulten, winkelier (kruidenier)
780 m² huis, tuin, lunchroom, garageboxen
1977
K-725
vof “Firma B.W. Bulten en Zn.”
1210 m² winkel, restaurant, huis, schuren, tuin, parkeerplaats
1985
K-1568
Egbert Willem Bolte, ondernemer
565 m² restaurant, bovenwoning, erf
Bewoners
Adresboek 1934
Aalten A96a > Stationsstraat 32a
I. Sternfeld
Adresboek 1967
Stationsstraat 32a
Cafetaria B.W. Bulten
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De NV Gazelle Rijwielfabriek, later Apollo en Truckbouw Aalten, fabriceerde van 1960 tot 1999 bakfietsen met en zonder motor en drie- en vierwielige motortrucks.
In 1970 verscheen Gazelle op de RAI met een kleine stadsauto, aangedreven door een tweetakt benzinemotortje. De carrosserie bestond voornamelijk uit polyester. Men kon plaatsnemen in het voertuig door de gehele voorkant naar voren te klappen. De auto was 1,90 meter lang en had een draaicirkel van 5 meter. Het stadswagenproject is echter niet verder van de grond gekomen en het prototype bleef in een hoek van de fabriek staan.
Apollo bakbrommers
Gazelle Truckbouw in Aalten werd in 1976 overgenomen door Accles & Pollock, een Engelse firma die toebehoorde aan TI. TI was enkele jaren eerder eigenaar geworden van Gazelle. Het bedrijf bouwde elektrische voertuigen voor de overheid en nutsbedrijven. Accles & Pollock zette de productie van bedrijfsvoertuigen in Aalten voort onder de merknaam Apollo. Later heette het bedrijf Truckbouw Aalten.
Truckbouw Aalten bouwde de welbekende Apollo brombakfiets of bakbrommer tot 1999. Het is het model dat Gazelle in 1969 op de markt bracht, een bakbrommer met fuseebesturing. Het meest kenmerkende aan deze bak is de vierkante (hoofd) framebuis. Het was een goede bakbrommer en de verkoop liep als een trein. In de topjaren werden er meer dan honderd per jaar gebouwd. De laatste jaren dat deze bakbrommer werd geproduceerd ging de verkoop echter sterk achteruit. Het laatste bouwjaar werden er nog maar vijf bakbrommers afgeleverd.
In augustus 2004 werd het faillisement uitgesproken van Truckbouw Aalten. De productie van de Apollo trucks en bakfietsen werd overgenomen door Matysta in Hengelo (G).
In 1951 begon H. Martin, mededirecteur van de Tricot in Winterswijk, een bedrijf in Aalten, een breierij van babygoed. Tien jaar later kwamen er een ververij en blekerij bij, maar al in de jaren ’70 kon de concurrentie met het goedkopere buitenland niet worden volgehouden: in 1976 werd de firma Martin failliet verklaard.
Bovenstaande foto toont het bedrijf AGAVE (Aaltense Garenveredeling), voorheen Martin, aan de Koopmanstraat, eind jaren negentig. Voorheen was het adres Polstraat 64.
Het bedrijf is al vele jaren geleden verhuisd naar industrieterrein ’t Broek en heet tegenwoordig GVA Textielveredeling. Het na de verhuizing vrijgekomen terrein is bebouwd met woningen, waaronder aan een nieuw aangelegde straat, de Brederostraat.
Adresgeschiedenis
Adresboek 1967
Polstraat 64
Fabriek N.V. H. Martin
Krantenberichten
Zutphens Dagblad, 29 augustus 1951Dagblad Tubantia, 26 juli 1960Dagblad Tubantia, 25 oktober 1963Dagblad Tubantia, 25 juni 1971
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De St. Jozefschool is een katholieke basisschool in Aalten. Op de plek van de huidige ‘Sint Jozef’ wordt al sinds 1884 onderwijs gegeven. In 1975 werd het oorspronkelijke pand afgebroken om plaats te maken voor een nieuw schoolgebouw. In 1997 fuseerde de St. Jozefschool met de St. Ludgerschool. Samen gingen ze verder in het pand van de St. Jozef. In 2001 en 2010 onderging de school ingrijpende verbouwingen, wat heeft geleid tot het huidige gebouw.
Adresgeschiedenis
Bevolkingsregister 1910-1920
Aalten A19 > A5
Adresboek 1934
Aalten A5 > Dijkstraat 6
R.K. School
Adresboek 1967
Dijkstraat 6
R.-K. School
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Woonzorgcentrum ’t Hoge Veld in Aalten werd in 1970 geopend als opvolger van Rusthuis Avondvrede aan de Hogestraat. Het gebouw bood onderdak aan tientallen ouderen en was decennialang een herkenbaar verzorgingshuis in Aalten. In 2018 werd het complex gesloopt en vervangen door nieuwe bebouwing.
In 1967 richtten de hervormde gemeenten van Aalten, Bredevoort en Lichtenvoorde gezamenlijk de Hervormde Stichting Bejaardencentrum Aalten op. Deze stichting werd later omgedoopt tot Stichting Bejaardencentrum ’t Hoge Veld. In 1970 verhuisden de bewoners van Rusthuis Avondvrede aan de Hogestraat naar het nieuw gebouwde bejaardencentrum ’t Hoge Veld te Aalten.
Hoogbouw
De nieuwbouw was een zes verdiepingen tellend bouwwerk. Dat vond men in Aalten destijds vrij spectaculair, want er was nauwelijks hoogbouw in het dorp. De enige hoge gebouwen waren de silo van de Landbouw en de watertoren. Vanaf de bovenverdieping van ’t Hoge Veld had men een mooi uitzicht over Aalten en omgeving.
Bij de bouw zeiden sommige ouderen: “wanneer ze er een glijbaan bijbouwen, kunnen we na onze dood rechtstreeks naar het tegenover gelegen kerkhof”. Later dachten de ouderen er heel positief over. Men genoot van het uitzicht en de prima verzorging in dit verzorgingshuis.
Het hoofdgebouw telde 78 éénpersoonskamers en 11 tweepersoonskamers. Daarnaast waren er nog 12 aanleunwoningen.
Sloop en nieuwbouw
In 2018 werden de flat en de aanleunwoningen gesloopt, om plaats te maken voor (lagere) nieuwbouw van het woonzorgcentrum en luxe woningen, in een parkachtige omgeving.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Woonzorgcentrum Beth San aan de Ludgerstraat in Aalten werd in 1960 geopend als ‘Gereformeerd tehuis voor bejaarden’. Na vijftig jaar voldeed het complex niet meer aan de toen geldende eisen en werd het woonzorgcentrum, samen met de bijbehorende aanleunwoningen, vervangen door nieuwbouw. De opening van het nieuwe Beth San vond plaats in 2013.
Het initiatief voor Beth San kwam van de diaconie van de gereformeerde kerk in Aalten. De naam betekent ‘Huis van Rust’. In 1957 werd ruim 12.000 m² grond aangekocht tussen de Ludgerstraat en het nog aan te leggen gedeelte van de Eligiusstraat. De gebouwen werden ontworpen door de architecten Gjalt van der Zee (1901-1994) en ir. Cornelis Veerling (1912-1997) uit Bolsward.
Het hoofdgebouw bestond uit 63 eenpersoonskamers, 4 tweepersoonskamers en 8 kamers voor inwonend personeel. Daarnaast werden 12 aanleunwoningen gebouwd. De totale investering bedroeg ruim 1 miljoen gulden.
Bij de opening in 1960 bood Beth San onderdak aan meer dan zeventig bewoners. Het tehuis gold als een moderne voorziening voor die tijd, met onder andere centrale verwarming en voorzieningen voor zelfstandig wonende ouderen in de aanleunwoningen.
Vernieuwing en nieuwbouw
Vijf decennia na de opening voldeed het complex niet meer aan de geldende eisen. Het complex werd gesloopt en vervangen door een nieuw woonzorgcentrum, dat in 2013 werd geopend.
Het nieuwe Beth San bestaat uit twee gebouwen met dertig appartementen en vijf groepswoningen voor mensen met dementie. De groepswoningen zijn kleinschalig van opzet en bieden 24-uurs zorg en ondersteuning. Daarnaast beschikt het centrum over een restaurant, een bewegingstuin en ruimtes voor activiteiten en ontmoeting, zoals meer bewegen voor ouderen (MBVO) en een internetcafé.
Naast Beth San verrees een woongebouw voor zelfstandig wonende senioren, met dertien appartementen en een parkeergarage in de kelder. Dit complex verving de aanleunwoningen die er voorheen stonden.
De Veemarkt is het hoogste deel van de Prinsenstraat, vroeger een pleintje waar (jawel) veemarkt gehouden werd. Van oudsher werd de Veemarkt tot de Kattenberg gerekend.
Het terrein achter het pad, dat we op de foto rechts bij het zonnescherm tussen de huizen zien, staat vanouds bekend als het ‘Klokkengat‘. Daar werden voorheen de klokken voor de kerktoren gegoten. De twee huizen in het midden herbergden de winkel, opslag en koffiebranderij van D.W. Vaags, bekend om zijn koffie en zijn ijveren voor de Cooperatieve Middenstandsbank.
In 1921 werd de Veemarkt in Aalten opnieuw bestraat; het terrein was veel gezelliger geworden en bood ruimte aan wel honderd stuks vee. De varkens werden in de Achterstraat, nu Prinsenstraat, verhandeld.
Brand
Op 2 september 1891 was er een grote brand op de Veemarkt waarbij alle woningen aan het pleintje ten prooi vielen aan de vlammen. De brand was ontstaan in het huis van spekslager Ten Hietbrink, op de plek waar later slagerij Prinsen zich zou vestigen. Ten Hietbrink woonde er met zijn moeder (de wed. Egging) en zuster.
Op bovenstaande foto zien we de Peperstraat in Aalten, vanaf de Markt, met links Stegers en rechts de Postiljon. We hebben ook doorkijkje naar het Hoge Blik, met in de verte de openbare lagere school aan de Herenstraat.
De naam Peperstraat wordt in het archief te Aalten voor het eerst in 1850 genoemd. Pas veel later worden de straatnamen in Aalten officieel vastgesteld. Hoe het straatje aan de naam gekomen is weet niemand met zekerheid te vertellen. Een theorie luidt: peper was vroeger een waardevol handelsartikel. En de Peperstraat was een echt handelsstraatje. Meerdere plaatsen in Nederland kennen een Peperstraat in het hartje van de oude binnenstad. Dat er ook daadwerkelijk sprake is geweest van handel in specerijen wordt niet aannemelijk geacht.
Het gedeelte van de huidige Prinsenstraat in Aalten tussen Bredevoortsestraatweg en Veemarkt werd tot 1934 Achterstraat genoemd. Deze naam was de bewoners een doorn in het oog. De straat was mooi opgeknapt met trottoirs aan weerszijden. Een nieuwe naam was gewenst. De kwestie van benoeming van straten en wegen werd in de Raad behandeld. De Achterstraat werd omgedoopt in Prinsenstraat, naar Schiller Prins en Slagerij Prinsen.
De nieuwe naamgeving werd in 1934 door de bewoners feestelijk gevierd met muziek, waarbij tevens een serenade werd gebracht aan een gouden bruidspaar dat in deze straat woonde. Het eerste deel van de huidige Prinsenstraat, dat begint bij café Schiller, heette vroeger Kruisstraat.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
De huidige Haartsestraat werd vroeger Gasthuisstraat genoemd, naar het Gasthuis / Armenhuis van de hervormde diaconie dat hier tot 1904 stond, ongeveer tegenover café Schiller.
Op de onderstaande foto links zien we de Haartsestraat rond 1900. Linksvoor zien we nog een stukje van het Stiemenshuus. Aan de rechterkant, voorbij de burgemeesterswoning – het latere postkantoor – zien we het Gasthuis. Helemaal achteraan zien we ook nog net het Luutenshuus.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Het gebied dat van oudsher de Kattenberg genoemd wordt was lange tijd het meeste noordelijke en hoogst gelegen deel van het dorp Aalten. Tegenwoordig beslaat de Kattenberg ruwweg de buurt rond het begin van de Lichtenvoordsestraatweg en de Varsseveldsestraatweg, de Veemarkt, tot en met de splitsing met de Berkenhovestraat en het begin van de Oosterkerkstraat.
De herkomst van de naam ‘Kattenberg’ is niet geheel duidelijk. Mogelijk betreft het een verbastering van ‘Kaotenberg’ of ‘Kottenberg’, wat zou kunnen duiden op een ‘heuvel met kleine boerenhuisjes’. Een andere verklaring verwijst naar een sage die verbonden is aan de Kattenbergpomp.
De Kattenbergpomp
Op de Kattenberg staat een karakteristieke waterpomp met bovenop een beeltenis van een kat. De pomp stond oorspronkelijk op de splitsing Lichtenvoordsestraatweg-Berkenhovestraat, maar is ergens in de tweede helft van de 20e eeuw verplaatst naar de andere kant van de Lichtenvoordsestraatweg.
Vroeger was dit een buurtpomp, waar de buurtbewoners hun water kwamen halen. De pomp werd gezamenlijk onderhouden. Opmerkelijk is dat de Kattenbergpomp, ondanks de hoge ligging, zelfs tijdens de droogste zomers water bleef geven.
Volgens een oude overlevering werd op deze plek in 1612 een put gegraven, die sindsdien helder en koel water leverde. Dat er op een van de hoogste punten in de omgeving water werd gevonden, gold als een wonder. Ook de heks van Zieuwent (Triene Langhfeldes) hoorde hiervan. Ze kon zich met gemak in een kat veranderen, en in die gedaante vloog ze op haar bezem naar Aalten om het wonder met eigen ogen te aanschouwen.
Boven de put zou ze zo zijn geschrokken dat ze er vlakbij neerviel. Tientallen jaren zou de kat (de heks) daarna op de pomp hebben gezeten, tot ze op een dag plotseling was verdwenen. Jaren later stak ze haar kattenkop weer op en streek neer op haar vertrouwde plek, ditmaal in het gezelschap van drie jongen. Want bij heksen is tenslotte alles mogelijk.
Kadaster 1832
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Kattenberg / Berkenhovestraat met rechts de Chr. Ger. KerkKattenberg omstreeks 1925Kattenbergpomp
De Bodendijk heeft eeuwenlang deel uitgemaakt van de belangrijkste hessenweg (handelsweg) tussen het Münsterland en Zutphen. Vanaf het huidige Plein Zuid liep de Bodendijk 3 kilometer lang vrijwel kaarsrecht – op een knik ter hoogte van De Kiefte na – naar de Kesenbulte. Lange tijd was daar de officiële grensovergang met Pruissen. Een deel van de Bodendijk draagt tegenwoordig de naam Kiefteweg. Zo ongeveer vanaf de Griesdijk tot aan de Kesenbulte.
Voor de aanleg van de Bocholtsestraatweg was het de enige verbindingsweg naar Duitsland. De huidige grensovergang bij Hemden was vroeger een modderig pad waarover je naar Aalten kon lopen. Later werd daar de Bocholtsestraatweg aangelegd, die daar nu Hamelandroute heet.
De naam Bodendijk herinnert aan de bodediensten op Bocholt. Langs de Bodendijk kwamen namelijk de bodes van kasteel Anholt naar Aalten, en dan verder naar Bredevoort. Ze kwamen te paard. Direct over de grens bij de Kesenbulte gingen de bodes ook wel eens rechtsaf om via de Ringkampsbulten naar Bredevoort te gaan. Maar dat was een gevaarlijke weg. Men heeft in de Ringkampsbulten ooit het dode lichaam van zo’n ruiter gevonden die daar begraven lag. Het blijft een vraag wat hem daar overkomen is. Via de Bodendijk was de tocht voor zo’n ruiter veel veiliger. Er kwamen ook wel eens koetsen over de Bodendijk met daarin belangrijke personen.
De Bodendijk was van oudsher de belangrijkste weg van Aalten naar Bocholt. Het was dan ook niet voor niets dat de bisschop van Münster na de reformatie – toen de katholieken in Nederland hun geloof niet mochten uitoefenen – in 1675 aan deze weg, aan Duitse zijde, de Kruiskapel liet bouwen.
De Bodendijk liep over de Kieftsheide in de Aaltense Heurne. Een kieftsheide is een hei waar als opslag dennenbomen (In het Duits ‘Kiefer’) voorkwamen. Als je die opslag niet verwijderde, dan onstond er een dennenbos. Er is daar wel een dennenbos, maar dat is aan de kant van de Ongena. Daar stonden, en staan nog wel hoge dennebomen. In dat dennenbos is op omstreeks 1630 een Engelsche Schans aangelegd. Men heeft zich lang afgevraagd wat die paalgaten daar bij dat dennenbos toch betekenden. Maar dat waren geen paalgaten. Dat waren struikelgaten die gegraven werden om de paarden van aanvallende ruiters te laten struikelen. Maar er zijn daar nooit aanvallende ruiters geweest. Wel werden er oefeningen voor ruiters gehouden. Er zijn bijvoorbeeld knopen van een ruiteruniform gevonden.
Van de huizen Bodendijk 37 t/m 43, ter hoogte van de huidige kruising met de Koopmanstraat en Nijverheidsweg, gaat het verhaal dat deze gebouwd zijn van de zwartgeblakerde stenen, die nog te gebruiken waren na de brand van de katholieke kerk in de Dijkstraat. Daarom werden de huizen witgepleisterd. De huizen staan er nog steeds.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Voormalig zondagsschooltje daterend uit het begin van de 20e eeuw, gerestaureerd en verbouwd tot vakantiehuisje.
In de negentiende eeuw had dominee Breukelaar er voor gezorgd dat er zondagsscholen kwamen in Aalten. Voor kinderen in de omliggende buurtschappen werd de zondagsschool bij iemand thuis op een boerderij gehouden, zodat de kinderen niet helemaal naar het dorp hoefden te gaan. Allengs ontstond in de buurtschappen de behoefte om hiervoor een lokaal of zondagsschoolhuuske te bouwen. Er verschenen in totaal negen zondagsschooltjes, waarvan er slechts enkele bewaard zijn gebleven.
In de buurtschap Lintelo waren vroeger twee zondagscholen. In de kern van Lintelo was een zondagsschooltje aan de Schooldijk, maar deze is al rond 1950 gesloopt. De zondagsschool ‘Lintelo Veur’ is in 1924 gebouwd. Het schooltje had oorspronkelijk twee lokalen en is behoorlijk ruimer van opzet dan de meeste zondagsscholen in de gemeente Aalten.
Oprichting
Dat de plannen in Lintelo serieus waren bleek uit de officiële publicatie in de Staatscourant van oprichting van de ‘Zondagschoolvereniging te Vóór Lintelo’. Op een vergadering in mei 1924 besloten de 17 aanwezige leden dat er een ‘lokaal’ gebouwd moest worden, te gebruiken als zondagsschool voor kinderen uit Lintelo.
Om het lokaal te bouwen was er geld en land nodig. Om aan geld te komen hield men een collecte in Lintelo, maar ook in de omliggende buurtschappen. Er werden prijzen opgevraagd bij verschillende aannemers. In eerste instantie dacht men aan een gebouw met één groot lokaal van acht bij vijf meter. Uiteindelijk besloot men dat het gebouw groter moest worden, weliswaar duurder, maar – zo was de redenatie – wel goedkoper per vierkante meter.
Het gebouw zou twee lokalen krijgen en een aparte berging. Men hield een tweede collecte om extra geld op te halen. Ook vond men de benodigde grond. Voor een symbolisch bedrag werd een stukje land overgenomen van de voormalige boerderij Schenk, op de hoek van de Veldweg en Sondernweg.
Vanaf 1925 kwamen de de kinderen iedere zondag naar ‘Lintelo Veur’. Jaarlijks was er met Pasen een groter kinderfeest. Dit ging zo door tot aan de oorlog. In de oorlog confisqueerde de bezetter de zondagsschool als opslag. De zondagsschool werd noodgedwongen weer op een boerderij gehouden. Direct na de oorlog wees men de zondagsschool aan als noodwoning.
Het duurde nog tot eind 1950 voor de vereniging na een rechtszaak het gebouw weer terugkreeg. Het gebouw werd weer opgeknapt en was net voor kerst klaar. Met een feestelijke kerstviering nam men de zondagsschool weer in gebruik. Met dit kerstfeest is een nieuwe traditie geboren dat tot midden jaren 90 doorging. Ieder kind kreeg jaarlijks een boek tijdens het kerstfeest. In een schriftje hield men keurig bij welk kind welk boekje wanneer heeft gekregen.
Gaandeweg liep het aantal kinderen dat de zondagsschool bezocht terug. Ruim zeventig jaar na de oprichting van ‘Zondagschoolvereniging te Vóór Lintelo’ besloot men eind 1995 tot opheffing. Het pand werd verkocht.
Monument
Vijf jaar later, in 2000, werd de zondagsschool op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst, omdat “het een goed voorbeeld is van een traditionele school uit de vroege 20ste eeuw. Met de sterk beeldbepalende ligging is het van bijzonder belang voor de oorspronkelijke karakter van het gebied. Het is van belang voor het zichtbaar houden van de ontwikkeling van het onderwijs in de gemeente Aalten in de twintigste eeuw“.
Het gebouwtje werd hierna regelmatig gebruikt voor feestjes en als oefenruimte voor een bandje. Maar de staat van het pand liep langzamerhand achteruit.
Vakantiewoning
In 2008 zijn de huidige eigenaars begonnen met plannen maken. Na overleg met de gemeente bleek dat een vakantiewoning het best haalbare scenario was. Echter het pand was niet geïsoleerd en er was geen bovenverdieping. Een grondige en duurzame aanpak was nodig. Begin 2012 begon men met de werkzaamheden. Langzamerhand kwamen onverwachte, oude elementen weer tevoorschijn, zoals oude deuren met het karakteristieke groen, de lijsten om de deuren en ramen en het donker eiken plafond.
Tegenwoordig staat het schooltje er weer prachtig bij en kan er overnacht worden.
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Het uit één klaslokaal bestaande minischooltje in het buitengebied tussen Aalten en de Duitse grens werd in 1924 gebouwd op initiatief van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk.
Dit type één- of tweeklassige zondagsschoolgebouwtjes stond in de Achterhoek in diverse buurtschappen. De wegen naar de dorpen vanuit deze gebieden waren soms maar een enkel karrenspoor. Vooral in de winter werden het bijna onbegaanbare zandwegen. Veel gronden waren net ontgonnen, ook hier.
Het perceel grond waar het gebouw op staat maakte deel uit van een stuk bos (woeste grond) waar de omwonende agrariërs aan het ontginnen waren. Een vereniging van ouders met schoolgaande kinderen, kocht dit stuk grond en bouwde het schooltje uit eigen bijdragen.
In deze zondagsschool werd door een aantal ouders bij toerbeurt uit de Bijbel verteld en werden christelijke liederen geleerd en gezongen. Het aantal kinderen varieerde van 12 tot 30. Ds. D. Breukelaar uit Aalten en ds. J. van Dijk uit Doetinchem, hebben op dit werk veel invloed gehad.
Rond 1925-1930 werd mede door de emancipatiebeweging een meisjes- en een vrouwenvereniging opgericht. De meisjesvereniging kwam hier elke week bij elkaar. De vrouwenvereniging één keer per maand. Op deze bijeenkomsten werd de Bijbel bestudeerd, maar daarnaast ook maatschappelijke onderwerpen besproken, zoals de positie van de vrouw in de kerk en in de politiek.
Vanaf 1945 tot 1997 kwamen hier de jongens en meisjesclubs bij elkaar, die ook over de Bijbel praatten en/of over thema’s die jongeren bezig hielden. Zowel de zondagsschool als de club ressorteerden onder een Oudervereniging die het gebouw onderhield. Door allerlei maatschappelijke veranderingen zijn al deze verenigingen opgehouden te bestaan.
In 2005 kreeg stichting Geldersch Landschap & Kasteelen het zondagsschooltje geschonken van de Oudervereniging Haart-Heurne. Om het gebouwtje te behouden is gezocht naar een passende bestemming. Sinds 2009 is het te huur als vakantiewoning.
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
