De Calvarieberg bevond zich naar verluidt op het hoogste deel van de Aaltense es, bij de huidige begraafplaats Berkenhove en de watertoren. Historici vermoeden dat deze plek in de late middeleeuwen het eindpunt vormde van een kruisweg met dertien stenen staties, die de lijdensweg van Christus uitbeeldden.
Een Calvarieberg, ook wel kruisberg genoemd, is een kunstmatige heuvel waarop de kruisiging van Christus wordt uitgebeeld. De naam verwijst naar Golgotha (Calvaria = schedel), de heuvel buiten Jeruzalem waar Jezus volgens de evangeliën werd gekruisigd. Calvariebergen kwamen in grote delen van katholiek Europa voor.
Kruisweg
Hoewel de oorspronkelijke locatie van de Aaltense kruiswegstaties onbekend is, denken historici dat de kruisweg in de late middeleeuwen vanaf de Oude Helenakerk omhoog over de es liep naar de Calvarieberg. Een theorie stelt dat de eerste statie bij de Oude Helenakerk stond en dat de overige staties langs de glooiende weg over de Aaltense es waren geplaatst. Door vanaf de Helenakerk langs de staties naar de Calvarieberg te lopen, konden Aaltense gelovigen symbolisch de lijdensweg van Jezus volgen.
De laatste statie zou zich hebben bevonden bij de huidige watertoren, op een van de hoogste punten van Aalten, tevens gelegen aan de oude volkerenweg tussen Bocholt en Zutphen.
“den Berch van Calvarien”
In het Gelders Archief in Arnhem is een dossier uit 1580–1581 bewaard gebleven: een inventarisatie van de bezittingen van het klooster Nazareth (Schaer) bij Bredevoort. Prior Johan van Vueren kreeg van de Gelderse overheid de opdracht de kloosterlanderijen te inventariseren. De bezittingen van Nazareth waren tijdens de overgang van Gelre naar de Reformatie geconfisqueerd. De opbrengsten kwamen voortaan ten goede aan de opleiding van rechtzinnige predikanten en schoolmeesters. Op de Aaltense Es, ten noorden van het dorp lag een perceel en van Vueren noteerde daarover:
“Meester Sander ter Woert met sijn swager hebben (…) een stucken landes gelegen in den Aeltensche Esche bij den Berch van Calvarien groot 11j schepel geseij.”
Processiepark
In 2023 verschenen plannen om aan het begin van de Barloseweg een processiepark aan te leggen, met replica’s van de Aaltense kruiswegstaties en bijbelgerelateerde vegetatie. Voor het onderhoud van dit park legde men alvast een watertappunt aan, inmiddels ‘Calvariebron’ genoemd.
Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.