Vosheurne

Veenweg 6, Lintelo

Boerderij de Vosheurne in Lintelo is al ruim twee eeuwen verbonden met de familie Wissink. De naam duidt op een heurne oftewel hoek waar vossen zaten. Volgens oude overleveringen zou op deze plek ooit een klein kasteeltje met gracht hebben gestaan, maar bewijs daarvoor ontbreekt. Wel staat vast dat het erf al in de 16e eeuw voorkomt in de bronnen en lange tijd kerkelijk bezit was, voordat het in 1848 in handen van de familie Wissink kwam.

Al in 1618 pachtte ene “Roeloff in die Vosshoerne” een boerderij van de kerk. In hetzelfde jaar huurde “Derck in die Vosshoerne” het zogeheten Vosshoernes Kuiper. Er waren toen dus twee boerderijen die naar het goed Vosheurne verwezen; de bewoners noemden zich naar hun boerderij.

De familie Wissink op de Vosheurne

In 1997 schreef Henk Harmsen in het Gelders Dagblad in de rubriek Wortels in de Achterhoek een artikel over de Vosheurne. Daarin vermeldt hij dat de boerderij al ruim twee eeuwen wordt bewoond door de familie Wissink.

Nadat de vorige bewoner, Harmen Brunsink, ter dood was gebracht vanwege de moord op ‘moeje’ Tannemaat, kwam in 1770 Reint Wissink, telg van het gelijknamige goed in Sinderen, als pachter op de Vosheurne. De kerk, waarvan Reint de Vosheurne pachtte, stelde als voorwaarde dat hij een nieuw huis moest bouwen. Dat deed hij negen jaar later.

De huidige boerderij draagt op de vernieuwde voorgevel het jaartal 1779. Tot 1848 bleef de boerderij eigendom van de kerk; in dat jaar kocht de familie Wissink het erf voor zeshonderd gulden.

In 1997 woonden Hendrik en Dine Wissink op De Vosheurne; ze waren in de week van het krantenartikel net vijftig jaar getrouwd. Hendrik was bekend als magnetiseur en de familie verhuurde al jarenlang zomerhuisjes. Het melkveebedrijf werd inmiddels gerund door zoon Jan en zijn echtgenote.

In het oude deel van het huis bevond zich in 1997 nog een schouw van vlechtwerk (wand), met leem besmeerd, boven een haard met fraaie tegeltjes. Ook zou het huis vroeger een gewelfde kelder hebben gehad.

Kasteeltje en opgravingen

Volgens het krantenartikel zou er op de plaats van de Vosheurne ooit een kasteel(tje) hebben gestaan. De huidige boerderij zou op de plek staan waar vroeger het koetshuis was. Bewijs hiervoor ontbreekt echter.

Aan de westkant van de boerderij heeft men vroeger zware funderingen in de grond aangetroffen. De grootvader van Hendrik heeft daar veel steenbrokken omhoog gehaald en fijngeslagen tot puin voor wegverharding. Volgens hem waren deze stenen afkomstig van de balzaal van het vermeende kasteeltje.

De Vosheurne zou ook een gracht hebben gehad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd die droge gracht door onderduikers gebruikt om bij een Duitse razzia ongezien weg te komen. De bedding was niet diep maar wel zo’n twaalf meter breed. Ze is bij de ruilverkaveling in 1969 gedicht en vervangen door een gewone watergang.

Op het erf is een vaas van Keuls bakwerk opgegraven, versierd met een opgaande zon en de initialen G.R. Ook zijn er koperen kandelaars uit de grond opgedolven die nog in gave staat verkeerden.

Archieven

Rechterlijk Archief Bredevoort 1614

Mercurij 8 Junij A° 1614 – Erschenen Saelcken in de Vosshoerne Saelcken Sohn, die bekande voer sich und sijnen erven, voer eene walbetaelte Summa geldes, derwelcken hie sich goeder betalong bedanckte, rechtes steden ewigen und onwedderroeplichen erffkoips avergelaten und verkofft toe hebben, Roeleff te Megenpat Deven ter Vosshoerne, eheluiden, sijnen Verkoepers Swager und suster und haren erven, sijne gerechte quota und andeell sampt toebehoer und gerechticheit, so hem van Vader und Moeder angeerfft und nagelaten an de Cavenstede de Vosshoerne genant, in den kerspell Aelten Buerschap Lintell, mit einer sijdt an Hengefelder maet, mitter ander sijdt und sonsten allenthalven an d’Aelter Hemell gelegen, edopch der Jercken t’Aelten haer gerechticheit voerbeholden, Item die Erffschap und Helffte der Mate het Elsholt genant bij de Voshoerne in gemelten Aelter Hemell gelegen, und die Helffte einer Cavensteden Scholten Gaerdts stede genant, in den kerspell Dingsperloe, buerschap Hoerne tusschen Ormell und de Beest oick in d’Aelter Hemmell gelegen, alle ter gerechte helffscheidt.

Verpondingskohier 1647

Voshoorne, de Kerck tot Aelten.
Hof 3 sch. lijns gesaeis 6 – 0 -. Boulant 2 mdr. 16 – 13 -.
betaelt de pontschatt. 1 Hoeijmaete van 1 dagh maeijens 4 – 10 -.
t’Huis komt Henrick op 7 gl. heeft noch 1 weideken van
1 koeweidens 4 – 10 -.

Liberale Gifte 1748

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	G-1289	de Hervormde Kerk van Aalten	1.560 m² huis, schuur & erf
1850	G-1289	Evert Wissink, landbouwer	1.560 m² huis, schuur & erf
1870	G-2661	Evert Wissink, landbouwer	1.500 m² huis, schuur & erf
1904	G-3735	Jan Hendrik Wissink, landbouwer	2.215 m² huis, schuren & erf
1926	G-3735	Arend Jan Wissink, landbouwer	2.215 m² huis, schuren & erf
1973	G-4606	Jan Hendrik Wissink, landbouwer	96.740 m² boerderij, erf, grasland, toeg.weg
1984	G-4992	Jan Hendrik Wissink, landbouwer	86.850 m² boerderij, erf, grasland

Bewoners

Eerst bekende bewoners:

Saelcken in de Vosheurne (Lintelo)
Lise

Saelcken wordt genoemd in het Hofboek van Bredevoort tussen 1545 en 1580).

Volgende bewoners:

Saelcken in de Vosheurne (Lintelo, 1599-1601)
Hinderich Maes (Lintelo, 1607/1608)

Overlijdensjaren Saelcken en Hinderich volgens het Hofboek van Bredevoort.

Kinderen:

Deve in de Vosheurne
Saelcken in de Vosheurne (verkoopt zijn aandeel in de Vosheurne in 1614 aan zijn zwager en zuster Roeleff en Deve)

Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:

Roeleff te Megenpat (Lintelo)
Deve in de Vosheurne (Lintelo – Lintelo, 1657/1658)

Roeleff was volgens het Hofboek van Bredevoort een ‘frije persoon’. Overlijdensjaren Deve volgens het Hofboek van Bredevoort.

Volgende bewoners, (zoon?):

Henrick in de Vosheurne (Lintelo – Lintelo < 1684)

Henrick werd als bouwman op Vosheurne in Lintelo in het Verpondingscohier (originele register) van 1650 genoemd.

Kinderen:

Jenneken in de Vosheurne, ⚭ Aalten, 28-09-1684 Wessel te Barge (op het Barge)
Roelof in de Vosheurne

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Roelof in de Vosheurne (Lintelo, ovl. 1698/1699)
⚭ Aalten, 29-03-1696
Geesken Somsen (Aalten, 03-07-1670 – > 1748)

Kinderen:

Lijsken/Lijsbeth in de Vosheurne (Aalten, 07-02-1697), ⚭ Aalten, 07-08-1718 Jannes Keuper
Roelof in de Vosheurne (Aalten, 11-12-1698)

Volgende bewoners, weduwe en 2e echtgenoot:

Jan Greven in de Vosheurne (ovl. 1702/1703), trouwt op 26-02-1699 in Aalten met
Geesken Somsen (Aalten, 03-07-1670 – > 1748)

Kinderen:

Jacobus in de Vosheurne (Aalten, 24-3-1700)
Wolter in de Vosheurne (Aalten, 26-3-1702)

Volgende bewoners, weduwe en 3e echtgenoot:

Jan Tannemaat in de Vosheurne (Varsseveld – <1748)
⚭ Aalten, 04-02-1703
Geesken Somsen (Aalten, 03-07-1670 – >1748)

Kinderen:

Jantje in de Vosheurne (Aalten, 11-05-1704 – De Heurne, 16-04-1780), ⚭ (1) Derk Nagel/Nagelink (op Olde Prins) en (2) Garrit Willem Hengeveld
Hendersken Tannemaat (Aalten, 08-11-1705 – Lintelo, 12-01-1770)
Johanna Tannemaat alias Vosters (Aalten), ⚭ Loenen, 10-07-1735 Henrik Deemshof
Geesken Tannemaat (Aalten, 26-02-1708 – Lintelo, 12-06-1763)
Jannes in de Vosheurne alias Tannemaat (Aalten, ged. 19-01-1710 – De Heurne, 30-11-1765), ⚭ Hendrina ter Horst alias Janssen
Barent Hendrik in de Vosheurne alias Kuipers alias Welink (op Kuijpers plaatse) (Aalten, 28-05-1713), ⚭ Aalten, 17-12-1740 Aaltien Essinck

Volgende bewoners:

Jannes in de Vosheurne alias Tannemaat (Aalten, ged. 19-01-1710 – De Heurne, 30-11-1765)
Hij was in 1748 samen met zijn zuster Geesken en zijn ‘impotente’ moeder bewoner van de Vosheurne.

Hendersken Tannemaat (Aalten, ged. 08-11-1705 – Lintelo, 12-01-1770), ongehuwd.
Haar nichtje Gijsberta Deemshof, dochter van haar zuster Johanna Tannemaat, werd sinds haar 3e levensjaar bij haar opgevoed.

Gijsberta Deemshof (Doesburg, 30-09-1739 – Varsseveld, 06-02-1813)
⚭ Aalten, 21-11-1761
Herman/Harmen Bekink alias Brunsink (Aalten, 23-09-1729 – Bredevoort, 12-02-1770)

Volgende bewoners:

Reint Wissink (Varsseveld, 22-07-1742 – Aalten, 22-06-1817)
⚭ Aalten, 04-05-1770
Geertruid Lammers (Varsseveld, 24-02-1743 – Aalten, 27-01-1804)

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Bevolkingsregister 1823-1850

“Vosheurne”

Lintelo 55

Garrit Willem Wissink (Aalten, 31-10-1779), landbouwer
Harmina Tolkamp (Aalten, 11-03-1783)

Volgende bewoners, zoon en schoondochter:

Evert Wissink (Aalten, 03-10-1810), landbouwer
(1) Aleida Theodora Mellink (Varsseveld, 02-02-1815)
(2) Gerritjen te Hennepe (Aalten, 26-11-1815)