Boterstraat 5-7, Bredevoort (herbestemd)
De voormalige boterfabriek in Bredevoort is een gemeentelijk monument en huisvest tegenwoordig een boekenwinkel. Oorspronkelijk gebouwd in 1904, herinnert dit gebouw aan een lang vervlogen industrieel verleden.
Aanvankelijk wilde men deze fabriek op plein ’t Zand bouwen, maar dat werd afgekeurd omdat daar onvoldoende afwateringsmogelijkheden waren. Uiteindelijk koos men voor een terrein dat juist het laagst gelegen plekje van Bredevoort is. J.B. Swijtink had als voorzitter van de Coöperatieve Roomboterfabriek een stuk grond voordelig van de hand gedaan, grenzende aan de huidige Boterstraat. Het ontwerp is van B.H. Kolenbrander.
Op donderdag 21 juli 1904 werd de eerste steen gelegd door J.G. Stöcker, zoon van de oud-president van de voorgaande fabriek. De bouwopdracht werd gegund aan G.J. Elschot voor de som van 2.642 gulden. Halverwege november van datzelfde jaar werd de nieuwe boterfabriek al in gebruik genomen.
In de eerste maanden van gebruik verwerkte de fabriek al 280.819 liter melk en genereerde inkomsten van 9.715,65 gulden.
Architectuur en belang
Het pand is van architectuurhistorisch belang als een klein fabrieksgebouw in overgangsarchitectuur. De schoorsteen is een markant kenmerk in het straatbeeld en is van betekenis in een breder gebied. De naam van de straat (“Boterstraat”) is direct afgeleid van de fabriek.
SEL Chemie in de fabriek
In 1947 begonnen Jan Willem Schepers en Johan Lammers in hetzelfde pand een bleekwaterfabriek onder de naam ‘Chemische Industrie en Produktenhandel S.E.L.’ In 1979 verhuisde de firma SEL Chemie naar bedrijventerrein ’t Broek in Aalten.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
| Jaar | Perceel | Eigenaar | Omschrijving |
|---|---|---|---|
| 1832 | B-83 | Marten Schoemaker, schoolonderwijzer | 390 m² tuin |
| 1850 | B-83 | Abraham Ferdinand Schoemaker e.c. | 390 m² tuin |
| 1858 | B-83 | Willem Jan Schoemaker, koster | 390 m² tuin |
| 1870 | B-83 | Derk Willem Swijtink, bakker | 390 m² tuin |
| 1883 | B-550 | Jan Berend Swijtink, bakker/landbouwer | 418 m² tuin |
| 1906 | B-772 | de Cöoperatieve Bredevoortsche Roomboterfabriek e.c. | 147 m² roomboterfabriek, erf |
| 1944 | B-908 | Aaltensche Coöperatieve Zuivelfabriek | 315 m² boterfabriek, erf |
| 1969 | B-908 | vof Chemische Industrie S.E.L. | 315 m² boterfabriek, erf |
| 1975 | B-1130 | Jan Bernard Schepers, fabrikant | 473 m² kantoor, magazijn, opslagterr. |
Bewoners
Onderstaande bewonersreeks kan niet (geheel) bij dit perceel horen, aangezien dit tot 1904 onbebouwd was. Nader uit te zoeken!
Bevolkingsregister 1838-1850
Jan Willem Stemer Gijsbers (Bredevoort, 10-11-1799), wever
Aaltjen Kappers (Bredevoort, 15-01-1804)
Volgende bewoners:
Hendrikus te Boveld (Bredevoort, 07-12-1817), wever
Woldina Vaags (Aalten, 04-04-1819)
Bevolkingsregister 1850-1860
Hendrikus te Boveld (Bredevoort, 07-12-1817), wever
(1) Woldina Vaags (Aalten, 04-04-1819)
(2) Hendrika Kappers (Bredevoort, 28-10-1819)
Bevolkingsregister 1860-1870
Hendrikus te Boveld (Bredevoort, 07-12-1817), wever
Hendrika Kappers (Bredevoort, 28-10-1819)
Bevolkingsregister 1870-1880
Hendrika Kappers (Bredevoort, 28-10-1819)
Volgende bewoners:
Bevolkingsregister 1880-1890
Gerrit Smorenburg (De Bilt, 24-11-1848), onderwijzer
Ulrika Henderina Geertruida Beindorff (Ouder-Amstel, 18-11-1851)
Volgende bewoners:
Hendrik Jan Wamelink (Bredevoort, 04-06-1825), slachter
Johanna Gesiena Piek (Bredevoort, 20-06-1824)
Volgende bewoners:
Berend Hendrik Reesink (Winterswijk, 14-08-1840), landbouwer
Johanna Willemina Hietbrink (Lichtenvoorde, 20-06-1847)
Volgende bewoners:
Peter Beckers (Walhausen/D, 16-10-1853), fabriekbaas / opzichter bij H.A. Sevink
Maria Nienhaus (Bocholt/D, 09-02-1853)
Volgende bewoners:
Bevolkingsregister 1890-1900
Johannes Bernardus Augustinus Rots (Aalten, 01-04-1874), klompenmaker bij Koenders
Grada Johanna Berendina Rave (Aalten, 08-12-1872)
Bevolkingsregister 1900-1910
Johannes Bernardus Augustinus Rots (Aalten, 01-04-1874), klompenmaker
Grada Johanna Berendina Rave (Aalten, 08-12-1872)
Volgende bewoners:
Johannes Bernardus Ubbink (Aalten, 11-05-1878), klompenmaker, metselaar bij Elschot
Johanna Maria Catharina Veldkamp (Aalten, 05-11-1883)
Bevolkingsregister 1910-1920
Johannes Bernardus Ubbink (Aalten, 11-05-1878), metselaar
Johanna Maria Catharina Veldkamp (Aalten, 05-11-1883)
Bredevoort 24 > 240
Adresboek 1934
Bredevoort 239 > Boterstraat 7
J.B. Ubbink
Bredevoort 240 > Boterstraat 5
Boterfabriek
Adresboek 1967
Boterstraat 5
Bleekwaterfabriek “S.E.L.”
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Bronnen
