De (Grote) Luthe

Barloseweg 28, Barlo

Beschrijving

De (Grote) Luthe is een boerderij in de Aaltense buurtschap Barlo. Op een gevelsteen boven de enddeure prijkt de naam “de Lüthe”. In ‘Boerderij- en Veldnamen in Aalten’ wordt de naam gespeld als “de Lute”. Het adresboek van 1967 schrijft “Luiten” en in het kadaster wordt deze boerderij onder andere “de Groote Luutte” en “Groot Luiten” genoemd.

Eind 2017 kwam de (Grote) Luthe te koop. De Landerije Makelaars omschreef het als een “royale en goed onderhouden woonboerderij met veel authentieke elementen en ruime kamers met de mogelijkheid om diverse zithoeken te creëren. De hoge kamers geven een heerlijk ruim gevoel.”

Archieven

Hofboek Bredevoort 1506-1596

1576 – Richter Friederich Rasehorn Cornoten Johan Rotgers Johan van Loen, den XXVI. Aprilis Aº LXXVI.

Wendele echte dochter Gertz ten Gantenfordt und Deven siner huisfrouwen, heft sich mit consent und verwilligungh Herman Luten oirs echten mans und hir to insonderheit verkaren und togelaten mombar, heft frijwillich ongedwongen und ongedrongen dem huise Brefordt na den erff und gude Luten huis sich hofhorich gegeven des hofrechten gelick andere des huises Brefordt hofhorige personen to geneten und to misgelden, und heft min Edel heer dair voir Deven echte dochter seligen Johans Luten und Annen siner huisfrowen van der hofhoricheit vrijgelaten.

Die Edele und walgeboren heer Jacob van Bronckhorst und Batenborch Soen tot Anholt etc. in statt siner Edelh. her vaders etc. heft Deven echte dochter Johans Luten und Annen siner huisfrowen frij, qwiet, lois und ledich gelaten und geschulden van solcher hofhoricheit dair mede sie dem huise Brefort sonst lange verplicht und bewant gewest is, und heft dair voir und in oir stede to ener rechter wederwesselunge ontfangen tot behoif des huises Brefordt in gelicker hofhoricheit Wendelen echte dochter seligen Gertz ten Gantenfordt und Deven siner huisfrowen, die sich na den hofgude Luten huis dem huise Brefort hofhorich gegeven heft und hebben sin Edelh. demna gelaeft gedachten Deven deser vurs. vriheit und qwietscheldungh warschap to sin und ’t doen als na deses ort landes behoirlich und gebruicklich is sonder argelist.

Verpondingskohier 1647

Luijten goet, Hofgoet en t’huis Bredevoort.
Huis, hof 1 1/2 sch. boulant 10 mdr.
Hoeijgront 4 dagh maeiens, betaelt pontsch.
Den uijtganck an Sijn Hoogheit afgetogen, blijft 69 – 6 – 8.
Eijcken Boomen.

Liberale Gifte 1748

De Liberale Gifte was een speciale heffing ten bedrage van 2% van het vermogen ter bestrijding van de extra defensiekosten t.g.v. een Franse inval in de Zuidelijke Nederlanden in de periode 1745-1747. Wie minder bezat dan 500 gulden, betaalde niet de heffing, maar was vrij om iets te geven, vandaar de naam.

Onderstaand fragment vermeldt als bewoners: “Scholte Teunis Lutten getr. met Janna te Welpshoff“. Ook staat er: “Mette ter Neet huisvr. van Garrit Jan Luiten, zegt dat haar man krank is“. Garrit Jan was een zoon van Teunis en Janna) en “Aeltjen Papiermeule”. Laatstgenoemde was bij het innen van de termijn vertrokken (teruggekeerd?) naar Pampiermole.

Daaronder staat nog: “Wander Klein Lutten, des selfs huisvr. Griete te Kolste“. Waarschijnlijk bestond boerderij de Kleine Luthe dus toen ook al.

Overdrachtsbelasting Heerlijkheid Bredevoort 1786

Den 26 april van Garrit Jan Roerdink en Willemina Hijink, 130 guldens, wegens het voor eerst bij de eerste hier na te noemene verkopersche als nog ten hofboeke aangeteekende hofscholtinne bezeten en op den tweeden verkoper naar hofrechten reeds vervallen hofgoed Luiten met al deszelfs getimmer, onderhoorige caterstede, bouwlanderijen, gaardens, weidegronden, inslag, zigt- of plaggen vreede, holt en holtgewasch, voorts alle verdere ap- en dependentien in deeze heerlijkheid Bredevoort kerspel Aalten, in de boerschap Barlo, in zijne respective bepalingen kennelijk gelegen; speciaal daar onder begreepen een hooijweijde van ongeveer agt dag grasmaajens, geleegen aan het Barlosche Goor, als ook een veenplas op het Barlosche Veen gesitueerd, vier zitplaatsen schuijns tegen over de predikstoel in de kerk van Aalten; voor een tweede al ’t gezaaij en gewasch met de mest en het mestrecht op en in dit hofgoed, en voor een derde de twee paarden, twaalf beesten of hoornvhee, wagens enz. Aangekogt van Methe te Neeth, weduwe van wijlen Garrit Jan Luiten, en haar oudste zoon Berend Luiten, met consent als naar hofregten, voor 6500 guldens, den 14 april 1786.

Eigenaren

Overzicht is niet volledig.

Jaar	Perceel	Eigenaar	Omschrijving
1832	A-959	Jan Willem Arentzen en cons., gem. ontvanger	1170 m² huis, schuur en erf
1851	A-959	Jan Brethouwer, minderjarige	1170 m² huis en schuur
1871	A-1866	Jan Brethouwer, landbouwer op “Groot Luiten”	1280 m² huis, schuur en erf (Barlo 13)
1881	A-2277	Jan Brethouwer, landbouwer op “Groot Luiten”	1235 m² huis, schuur en erf
1892	A-2767	Gerrit Jan Brethouwer, landbouwer op “de Lute”	1750 m² huis, schuur, erf en tuin “de Groote Luutte”
1906	A-2950	Gerrit Jan Brethouwer, landbouwer op “de Lute”	1887 m² huis, schuren, weiland en erf “Groot Luiten”
1909	A-3007	Gerrit Jan Brethouwer, landbouwer op “de Lute”	15.180 m² 2 huizen, schuren en weiland
1915	A-3007	Abraham Brethouwer, landbouwer op “de Groote Luutte”	15.180 m² huis, schuren en weiland

Bewoners

Luiten was een hofgoed van Bredevoort waardoor de bewoners relatief ver terug kunnen worden gevolgd met behulp van het hofboek.

Eerst bekende bewoners:

Herman Luten (Barlo – Barlo, 1583/1585)
Deve

Herman en Deve worden als echtpaar vanaf 1534 in het hofboek genoemd.

Volgende bewoners weduwnaar en 2e echtgenote:

Herman Luten (Barlo – Barlo, 1583/1585)
Wendele Gertsdr. Gantenfordt (Barlo)

Herman en Wendele worden als echtpaar vanaf 1576 in het hofboek genoemd.

Volgende bewoners zoon van Herman en Deve en echtgenoot:

Johan Luten alias Gantenvort (Barlo – Barlo < 1576)
Annen Oberdinck (Barlo < 1585)

Johan en Annen worden als echtpaar vanaf 1549 in het hofboek genoemd.

Mogelijke volgende bewoners, zoon en echtgenote:

Wilhem Lutten Johanssohn (Barlo)
Baede Johansdr Welandt

Wilhem en Baede worden als echtpaar vanaf 1589 in het hofboek genoemd. Wilhem koopt zich in 1622 vrij uit de hofhorigheid.

Volgende bewoners, nicht (oomzegger) en echtgenoot:

Thonijs Rensinck alias Luijten (Lintelo – Barlo < 1669), ⚭ (1)
Enneken Wolterinck (Barlo – Barlo, 1630/1631)

Volontaire Protocollen:
Geesken Luijten, weduwe van Bernt Wolter(d)inck, droeg op 15-11-1622 ’dat erf und guet Wolterdinck‘ op en gaf het over aan zoon en schoondochter Johan Wolterdinck en Lotte Swijtinck en droeg ’dat Erff und guet Luijten guet genant‘ op en gaf het over aan schoonzoon en dochter Thonijs Rensinck en Enneken Wolterdinck.

In 1623 zijn Thonijs en Enneken vrijwillig hofhorig geworden.

Volgende bewoners weduwnaar en 2e echtgenote:

Thonijs Rensinck alias Luijten (Lintelo – Barlo < 1669), ⚭ (2)
Lutte Doorninck (Lintelo)

Thonijs is bouwman op Luiten in 1650 (Verpondingscohier origineel register), Thonijs en Lutte zijn lidmaat in Aalten, wonende in Barlo, voor 1645.

Volgende bewoners zoon Thonijs en Enneken en echtgenote:

Johan Thonisz Luijten (Barlo)
Aelken Bowhuijs (Barlo, 1678/1679)

Johan werd door zijn vader in 1636 hofhorigheid gegeven, Aelken begaf zich vrijwillig in hofhorigheid in 1659.

Volgende bewoners zoon en echtgenote:

Berent Luijten (Barlo), ⚭ Aalten, 07-04-1690
Mette Wanners / Wanders (Winterswijk)

Volgende bewoners zoon en echtgenote:

Scholte Anthoni / Tonnis / Teunis Luijten (Aalten, 08-03-1691 – Barlo, 21-12-1772), ⚭ Aalten, 19-02-1719
Janna (te) Welpshof(f) (Aalten, 13-03-1701)

Volgende bewoners zoon en echtgenote:

Gerrit Jan Luijten (Aalten, 20-12-1719 – Barlo < 1786), ⚭ Aalten, 08-12-1743
Mette ter Neet (Aalten, 27-05-1725 – Barlo, 07-10-1791)

Volgende bewoners ongetrouwde zoon:

Wander Luiten (Aalten, 26-01-1755 – Barlo, 28-04-1811)

Wander overleed op Luiten in het huis van Jan Brethouwer. Waarschijnlijk woonde hij na het overlijden van zijn ouders en voordat Jan Brethouwer op Luiten kwam te wonen er samen met zijn ongetrouwde broer en zuster Berent Luiten (Aalten, 05-09-1745 – Barlo, 13-11-1803) en Gerritje (Garritijen) Luiten (Aalten, 05-08-1753 – Barlo, 23-02-1794).