Jan ter Stroet alias te Hofste(d)e alias Oosterbos (Aalten, 25-09-1698 / Heurne, 27-05-1766), trouwt op 10-08-1732 in Aalten met Geesken Lammer(t)s (Aalten, 19-03-1710 / Heurne, 11-06-1766)
Jan en Geesken worden Oosterbos genoemd en met hun overlijdensdata vermeld in de huwelijksbijlagen bij het huwelijk van hun kleinzoon Barent ter Stroet in 1837.Zij woonden waarschijnlijk vanaf hun huwelijk eerst op de Hofstee in Dale en kwamen naar Oosterbosch kort na 1742.
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Willem Hondarp alias Oosterbos (Aalten, 13-04-1738 / Aalten, 03-07-1804), trouwt op 08-04-1763 in Aalten met Gerritje / Geertjen te Hofstee alias te Stroete (Aalten, 06-11-1735 / Dale, 09-05-1810)
Volgende bewoners:
Anton(ius) (Toni) Wensin(c)k / Wensing (Bocholt, 18-11-1744 – Heurne, 01-02-1779), trouwt op 31-05-1772 in Bocholt met Anna Elisabeth Buddinck / Büdding alias Übbing / Ubbink (Bocholt, 15-09-1744 – Heurne, 13-11-1819)
Anton(ius) en Anna Elisabeth kwamen circa 1774/1775 vanuit het Ambt Bocholt.
Volgende bewoners, weduwe en 3e echtgenoot:
Henricus Joannes Tieltkes alias Becking / Bekink (Bocholt, 02-03-1749 – Heurne, 06-03-1821), trouwt op 15-08-1779 in Aalten met Anna Elisabeth Buddinck / Büdding alias Übbing / Ubbink (Bocholt, 15-09-1744 – Heurne, 13-11-1819)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Gradus (Gerard Henrich) Hügging / Huggink alias Nienhaus (Bocholt, 13-04-1781), trouwt op 20-09-1808 in Aalten met Jo(h)anna Bekink (Heurne, 05-09-1785)
Gradus en Jo(h)anna vertrokken rond 1821 naar Meckinck in Hemden.
Een aantal bewoners van Klein Kortbeek werd tussen circa 1740 en 1780 afwisselend Si(j)belink en (Klein) Kortbeek genoemd. De kavestede Sijbelink in de Heurne was net als Kortbeek in bezit van Johan Schulte te Kortbeek en zijn vrouw Griete en ging door huwelijk van hun dochter in 1638 over in bezit van Derck Wildenbeest alias Overkamp in Silvolde. In 1751 en 1777 werd Sijbelink samen met Kortbeek doorverkocht.
In ‘Boerderij- en Veldnamen in Aalten’ staan twee, vlakbij elkaar gelegen boerderijen met de naam Klein Kortbeek vermeld. Zie ook Klein Kortbeek.
Of bovenstaande foto en onderstaande bewonersgeschiedenis bij deze boerderij en/of bij elkaar horen is nog de vraag.
Hendrick Gebbinck alias (Kleijn) Cortbeeck (Ambt Bocholt), trouwt (2) op 22-10-1682 in Aalten met Geesken van ‘t Hoge Schaer (Vragender)
Kinderen:
Geertjen te Cortbeeck (Aalten, 05-08-1683)
Hendersken Cortbeeck (Aalten, 31-05-1685)
Volgende bewoners, zwager en schoonzuster van Hendrick van zijn 1e huwelijk:
Herman Goerdinck alias Sluijskes alias Kleijn Cortbeek (Ambt Bocholt), trouwt op 18-02-1677 in Aalten met Jenneken (Jantjen) te Cortbeeck (Heurne)
Jenneken (Jantjen) kwam van boerderij Groot Kortbeek in Heurne. Herman en Jenneken (Jantjen) woonden eerder op Sluiskes in Lintelo.
Kinderen:
Berentjen Sluijskes (Aalten, 12-09-1680)
Stijne Kleijn Cortbeek (Aalten, 17-04-1687)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Arent Meckinck alias Brethouwer alias (te) (C/K)ortbeek (Aalten, 22-07-1677 – < 1748), trouwt op 24-08-1704 in Aalten met Stijne Kleijn Cortbeek / te Kortbeek (Aalten, 17-04-1687)
Stijne woonde in 1748 met haar, toen nog ongetrouwde, dochter Trijne in het dorp Aalten ‘in de kamer‘ van Gerrit Coelman en Margareta Coelman.
Kinderen:
Herman (te) Kortbeek / Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 05-08-1705)
Jan (te) (C/K)ortbeek alias Sibelink (Aalten, 27-11-1707), trouwt met Janna ter Beest
Lijsbet Kortbeek (Aalten, 11-11-1714), trouwt met Fredrik Hondorp alias Nijman alias te Kiefte
Johanna Catharina (Trijne) Kortbeek (Aalten, 12-10-1721), trouwt met Daniel Leuvering
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Herman (te) Kortbeek / Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 05-08-1705), trouwt < 1733 met Hendersken Haartman (Aalten, 10-04-1705)
Herman en Hendersken woonden in 1748 in het dorp Aalten ‘in de kamer‘ van Hendrik Duunk en Mette Stapelkamp.
Kinderen:
Harmen Jan Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 20-06-1733), trouwt met Jenneke Lieftink
Derkske Kortbeek (Aalten, 30-03-1738)
Henderske Kortbeek (Aalten, 11-10-1739), trouwt met Willem van Vulpen
Arent Kortbeek (Aalten, 09-06-1743)
Volgende bewoners:
Herbert te Slaa alias Kortbeek alias Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 06-07-1710), trouwt op 17-09-1740 in Aalten met Berendina Gelsink (Lichtenvoorde, 23-08-1716)
Kinderen:
Willemke Klein Kortbeek (Aalten, 12-08-1742)
Willemina Kortbeek alias Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 11-04-1745)
Hermina Kortbeek (Aalten, 24-02-1747)
Hermina Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 21-07-1748), trouwt Jan Hendrik Scheenk
Engelbartus Kortbeek (Aalten, 05-04-1750)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Joannes Bernardus Wensink alias Sibelink alias Kortbeek alias Klein Kortbeek (Bocholt, 15-07-1742), trouwt op 08-05-1762 in Aalten met Willemina Kortbeek alias Klein Kortbeek alias Sibelink (Aalten, 11-04-1745)
Kinderen:
Hendriena Kortbeek alias Wensink (Aalten, 19-02-1764), trouwt met Joannes Henricus Meijerink
Gerarda Wensink (Kruiskapel, 03-01-1767)
Joannes Bernardus Sibelink alias Wensink (Kruiskapel, 24-2-1770)
Berendina Sibelink alias Wensink (Heurne, 24-03-1771)
Janna Elisabeth Klein Kortbeek (Heurne, 16-06-1774), trouwt met Jan Willem te Kiefte alias te Laar
Jan Hendrik Wensink alias Kortbeek (Heurne, 21-06-1777)
Harmen Jan Wensink alias Kortbeek alias Klein Kobbeke (op Heurnink) (Heurne, 30-07-1780), trouwt met Joanna Gertrudis Verdierkink alias Heurnink
Gerhardus Antoni Klein Kortbeek alias Wensink (Heurne, 20-10-1783), trouwt met Theodora Lamers
Engelbert Wensink (Heurne, 09-12-1787), trouwt met Joanna Maria Bökers
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Jan Hendrik Wensink alias Kortbeek (Heurne, 21-06-1777), trouwt op 30-07-1818 in Bocholt met Wilhelmine Büning (Spork, 13-06-1798)
Arent Jan Sonderlo (Aalten, 12-06-1831) Janna Geertruid Oonk (Kotten, 21-12-1828)
Zij vertrekken op 14-02-1903 naar Wulfrath (D), hun kinderen naar Bocholt.
Volgende bewoners:
Herman Frederik Wolterink (Winterswijk, 23-11-1870) (1) Grada Maria Wentink (Aalten, 01-01-1872) (2) Johanna Willemina Gerritsen (Winterswijk, 16-03-1888)
Vlakbij de Duitse grens in de Aaltense Heurne, aan wat nu de Hondorpweg heet, stond eeuwenlang boerderij Ongena. De oudste vermelding die we hebben gevonden, dateert uit 1614, en spreekt van ‘Erve und goet de Hoge Ungenade’.
Vermoedelijk verloor de oude boerderij in 1966 haar woonbestemming, nadat er dichter bij de openbare weg op hetzelfde perceel een nieuw huis gereedkwam. Mogelijk is het oude pand daarna tot schuur gedegradeerd, om later te worden afgebroken. Op een kadastrale kaart uit 1971 zijn de contouren van het oude huis nog te zien. Op Topotijdreis wordt de naam Ongena tot 1965 op de kaart vermeld bij het oude huis, daarna niet meer. Tot en met 1992 is er op deze plek echter nog een gebouw zichtbaar.
Als u meer weet over de oude boerderij Ongena, dan horen wij het graag!
Archieven
Volontaire protocollen Bredevoort 1614
Veneris 20 Maij 1614 – Statholder Joannes ter Woert, Cornoten Peter Cloeck, Henrick Menekinck.
Erschenen Johan Boeinck voer sich, und mede van wegen sijner Moeder Floerken Floriss wedtwen van zaliger Johan Boeincks, und haren sembtlicker ander Kinderen /: daervoer hie wegen ratification und approbation deses cavierde :/ und haren semptlicker erven und bekande voer sich, sijner Moeder, Broederen und Susteren vorschreven und haren erven, Demnae sijn Moedervoer gekofften und entfangenen Bomsijden, Johan van Joeckeren Enneken Spormekerinck eheluiden, die Summa van Driehundert und Soeventijn daler Bocholdtscher wehrung, den daler ad dertich stuver, den stuver tot Een und twintich heller berekent, schuldich wehre , Allet vermoege eener onder hare hant in dato acht dage na S.Claes Marckt A° Sestienhondert Elff, gegevener Recognition, dat hij, voer sich, Moeder, broederen und susteren und deren erven, voer gemelte Summa und daerop à dato desesverschijnende gebuerlich Interesse Ihnen Johan van Joeckeren, Huisfrouwen und erven, bester gestaldt rechtens verhypotthesiert und veronderpandet hedde, dede solchs in krafft deses, dat Erve und goet de Hoge Ungenade mit sijn tioebehoer und gerechticheit, In den kerspel Aelten buerschap Hoerne gelegen. gestaldt sich daerab obgemelte Hoefftsum, sambt interesse à die moræ toe verhaelen. Gelavende waer und waerschap, oick der Moeder , broederen und susteren ferner approbation bijtoebrengen, voorth beter verschrijvong und vestnisss toe erschaffen nae Landtrechte. Und is thoeweten datt alle Interesse tot dato deses in obgemelte Summa inberekent. Alles sonder argelist.
Mercurij 20 Julij A° 1614 – Drost und Richter Gosswin van Lawick, Cornoten Johan ter Woert, Derick Wedlinck.
Erschenen Floerken Floriss, wedtwe Johan Boencks, mit Derick Weddelinck vorschreven, haren tot deser saecken erkorenen und toegelatenen Mombaer, und bekande vermitz desen voer sich und haren erven, voor eine walbetaelte Summa geldes bester gestaldt rechtens in Pandtschap sampt rostlicken vreedsamen besit, nutz und gebruijck avergelaten und verkofft te hebben Johan van Joeckeren borgere der Stadt Bocholdt Enneken Spormeckerinck sijner huisfrouwen und Ihren erven, haer Erve und guedt die Hoge Ungenade inden Kerspell Aelten buerschap Hoerne gelegen, sampt sijnen toebehoer und gerechticheit voer doerschlechtich Kummerfrij Pandtguet, und mit gienen thendt, thins, schuldt etc. beschweret. Deses gecediert und uthgegaen. Daerop mit hant und monde gerenuntyrt und vertegen, waerschap, beter verschrijvong und vestniss gelaefft nae Landtrechte. Die Loese ein Vierdell Jaers thoe voren toe verkunden voerbeholden, und demnae Jairlicx op Meij Philippi et Jacobi, viertien dage voer offt nae onverhaelt, mit de Summe van Driehundert und Vijjfftich daler Bocholtscher geweerden, den daler ad dertich stuver, f. 30 v – den stuver tot Einundtwintich heller toe berekenen, toe loesen. Sonder exception und argelist.
Jovis 3 Novembris Anno 1614 – Drost und Richter Gosswin van Lawick, Cornoten Johan ten Berge, Peter Cloeck.
Erschenen Floorken Floriss, wedtwe zaligen Jan Boencks, met Johan ten Berg haren tot deser zaecken erkorene und toegelatene Mombaer, die bekande vermitz Mombers vorschreven authoriteit vor sich haren Kinderen und erven, alsoe sie Fijken Scheffersvermoge gegevener Obligation in dato den 10. Julij A° 1611 die Summa van Twiehondert und Viertich daler Bocholtscher geweerdenschuldich wehre, und daervoer gien speciaell onderpandt gesteldt hedde, dat sie derwegen voer sich enden als M ombaersche harer Kinderen,voer denselven und haren erven, haer Fijken und haren erven voer obgemelte Summa, und daerop verschijnende Pension tot specialen onderpandt gestelt hebben, wolle und stelde mitz desen Drie Moldersaet Landes opten Hogen Ongenade naest Kortbeck gelegen und tot haer Fijkens gevallens affte palen, sich daeran bij misbetalongh tot gemelte Hoefftsum Pension, sambt kosten und schaden mit pendongh nae landtyrechte toe verhalen. Die obligation in anderen haren Puncten und Clausulen onverbroken. Sonder exception und argelist.
Verpondingskohier 1647
Ongenade, d’Armen te Bredevoort en half Willem Ongenade. Huis en hof 1 sch. boulant 6 mdr., half 3de en half op de 4de gerve thientbaer, 41 – 17 -. pontschatt. Eijcken holt.
Liberale Gifte 1748
In onderstaand fragment vinden we Berent Ongena, die op 25-09-1729 in Aalten getrouwd is met Henrica Rosengaarden.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1832
E-393
de Hervormde Armen van Aalten en cons.
1650 m² huis en erf
1883
E-1779
de Armen van Aalten en cons.
1900 m² huis, schuur en erf
1890
E-2038
Derk Jan Bulsink, landbouwer op het Nonhof en raadslid
1900 m² huis, schuren en erf
1939
E-2038
Johannes Gerhardus Klein Poelhuis, landbouwer
2410 m² huis, schuren en erf
1979
E-2455
Johannes Gerhardus Klein Poelhuis, landbouwer
156.180 m² boerderij
1984
R-329
Dina Ebbers, wed. J.G. Klein Poelhuis, landbouwster
140.300 m² huis, bijgebouwen, cultuurgrond
Bewoners
Eerst bekende bewoner:
Geerdt Elverdinck alias ter Ungenade
In 1628 woonde Geerdt op Ongena (Volontaire Protocollen).
Volgende bewoners:
Herman te Ongena Geesken te Bovelt
Herman en Geesken waren lidmaat in Aalten vóór 1645 en woonden in Heurne.
Volgende bewoners:
Jan te Bovelt alias te Ongena (Heurne < 1685) Lumme Roebruck
Jan en Lumme waren lidmaat in Aalten met Kerst 1646 en woonden in Heurne.
Volgende bewoners:
Willem te(r) Ongena(de) (Heurne), trouwt (1) met Lutte te Rule (Heurne < 1675) (2) op 14-03-1675 in Aalten met Enneken Hofs (Varsseveld – Heurne < 1690) (3) op 09-11-1690 in Aalten met Geesken te Bockel (Barlo)
Volgende bewoners:
Henric Stapelkamp alias Ongena (Heurne – Heurne < 1742), trouwt (1) op 25-02-1683 in Aalten met Dercksken Overbeek (IJzerlo – Heurne < 1701) (2) op 30-01-1701 in Aalten met Dercksken in ’t Heeght alias Freers (Aalten, 24-05-1674)
Volgende bewoners, zoon van Henric en Dercksken in ‘t Heegt en schoondochter:
Berent Ongena (Aalten, ged. 07-10-1704 – Heurne, 20-01-1763), trouwt op 25-09-1729 in Aalten met Henrica Rosengaarden (Zelhem – Heurne, 05-01-1778)
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Hendrik Ongena (Aalten, ged. 14-09-1731 – Heurne, 22-05-1800), trouwt op 25-04-1766 in Aalten met Hendrina Hemmink (Winterswijk, ged. 25-02-1742 – Heurne, 09-02-1795)
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Berend (Hendrik) Ongena (Aalten, ged. 22-05-1768 – Wesel, 21-12-1812), trouwt (1) op 09-02-1798 in Aalten met Gesina Roerdink Vel(t/d)boom (Winterswijk, ged. 26-01-1766 – Heurne, 26-02-1802) (2) op 09-05-1802 in Aalten met Mette An(z/s)ink (Aalten, ged. 18-12-1768 – Heurne, 15-07-1829)
Volgende bewoners, weduwe en 2e echtgenoot:
B(a/e)ren(d/t) Weggelder (IJzerlo, 10-03-1788 – Barlo, 18-10-1846), trouwt op 11-11-1813 in Aalten met Mette An(z/s)ink (Aalten, ged. 18-12-1768 – Heurne, 15-07-1829),
Bevolkingsregister 1823-1850
In het bevolkingsregister van 1823 wordt boerderij ‘Ongena’ tweemaal achter elkaar vermeld. De boerderij werd destijds dus dubbel bewoond. Hieronder worden beide bewonersreeksen tot en met 1934 naast elkaar getoond.
Nog een foto van de oude Ongena, ontvangen van J.H. NijmanHuidige woning op dit perceel (foto: G. Schreurs, 2023)Omgeving Hondorpweg, bron: ‘Boerderijen- en Veldnamen in Aalten’Projectie Google Maps op kadastrale kaart van 1939Fragment kadastrale kaart, 1971 (rechts het oude Ongena, midden het nieuwe huis, links Kortbeek)Fragment kadastraal leggerartikel, eigendom Ongena, 1939Aaltensche Courant, 18 februari 1949Hendrik Willem Ebbers (1872-1952), temidden van zijn kleinkinderen
Veneris 29 Julij A° 1614 – Drost und Richter Gosswin van Lawick, Cornoten Herman van Munster, Johan Nachtegaell, Lenardt van Elverfelt.
Erschenen Floerken Floriss, wedtwe Johan Boencks, sambt haer Sohn und DochterJohan und Jenneken Boencks mit Werner und Johan Romps haren und haren Kinderen respective erkorenen und angeborenen Vormunderen, und avergaven in schrifften zeecker Vorwarden In menongh und gemoets haer erve und guet Goirhuis in den Kerspell Aelten buerschap Hoerne gelegen bij brennende kerssen erfflick toe verkopen, versoeckende die keersse daerover antoesteken und vrijen nae Landtrechte.
Sijn die Vorwarden verlesen, die keersse ontsteken und gevrijet nae Landtrechte.
Und is gemelte guet ingeset dorch Andries Poelhuis op — 900 daler Die daerop gehoegt—————————————————— 200 daler Johan Romp gehoegt ————————————————— 25 daler Andries Poelhuis ———————————————————– 16 daler Johan Romp —————————————————————— 16 daler
Und is koeper geworden mit Dusent, Eenhondert, Soeven und Vijfftich daler. Borgen Werner Romp und Andries Poelhuis diewelcke inholts der Vorwarden gecediert hebben.
Jovis 3 Novembris Anno 1614 – Drost und Richter Gosswin van Lawick, Cornoten Johan ten Berge, Peter Cloeck.
Erschenen Fleurken Floris weduwe zaligen Jan Boeincks met Peter Cloeck vorschreven haren tot deser saecken erkorenen und toegelatenen Mombaer, voer haer selffs, und mede als Moeder und Mombaersche harer Kinder, die bekandevermitz authoritet hares Mombaers vorschreven, voer haer, haren Kinderen und erven, rechter wetlicker schuldt schuldich te sijn den Ernvesten Welvoornemen und zeer discreten Sinjeur Wessel Scheinck, Coopheer in Amsterdam, die Somme van Sesshondert enden twie und Viertich gulden, ad twintich stuver t’stuck, hollandtscher valuatie, Capitaels und tott 23 Septembris naestleden verschenen Interesse, Geloven dieselve, neffens Interesse vanden 23n Septembris vorschreven daerop verschijnende an handen van Sinjeur Scheinck vorchreven binnen Amsterdam tegens den 23n Martij A° 1615 gewislick ende onfeilbaer toebetalen, onder hypothecatie hares Erffs und guets Goorhuijs inden kerspel Aelten buerschap Hoerne gelegen, Voort aller haeren anderen gereden ende ongereeden goederen, Hoe off waer die gelegen weren, om sich daeran obgemelte Summen und Interesse sampt Kosten und schaden, wegen missbetalongh erleden und angewendt, mit reale executie, als off dieselve mit allen rechten daervoer ingewonnen und uthgesleten weren, toe verhalen, den Gerichte sijne gerechticheit voerbeholden, versoeckenden und betrouwende, Sinjeur Schenck ditselve accepteere, und haer totter vorschreven anbestembde tijt dilaij vergunstigen werde. Sonder exceptie und argelist.
Overdrachtsbelasting Heerlijkheid Bredevoort 1786
Den 13 meij van Harmen Jan Velthuijs onder Aalten woonende, 10 guldens-10 stuijvers, weegens een ¼ gedeelte van het goed of plaatsjen het Goorhuijs genaamd, en van die daar op staand huijs en ’t daar toe behoorende bouwland, weidegrond, inslag en plaggen vreede, holt en holtgewassen, geleegen in de buurschap Huurne onder Aalten. Aangekogt van Garrit van den Heuvel en Catharina Agtenhof, ehelieden, voor 525 gulden, den 25 april 1786.
Den 13 meij van Harmen Jan Velthuijs, 10 guldens, weegens een ¼ gedeelte van voornoemde goed of plaatsjen het Goorhuijs genaamd, kennelijk geleegen in de buurschap Huur onder Aalten (in voorgaande post breeder omschreeven). Aangekogt van Derk Steintjes, schoolmeester te Halle in Gelderland, als volmagtiger van Arend Grolleman, Harmanus Koppenhagen en Maria Walsbruin weduwe Barrenas, te Amsterdam woonagtig; voorts Hendrik Grolleman meede woonende aldaar, pro se en als volmagtiger van Jan Haeseveld en Magteld Grolleman, ehel., woonende te Heemstede, Gerrit Grolleman in ’s Hage woonende; dan nog Hendrik Gerrits als volmagtiger van Anthonij Poldewijn en Anna te Bos, egtelieden, Jennigje te Bos, en eijndelijk Lubbert Grolleman, de beijde laatste woonende te Olst, deze alle te zaamen erfgenaamen van derzelver te Aalten overledene moeij Hendrina te Bos, in leeven ehevrouw ofte weduwe van wijlen Gerhardus van Heuvel, voor 500 guldens, den 26 april 1786.
Bewoners
Eerst bekende bewoners:
Berent te Goorhuijs alias Klumpener (Heurne) Aeltien Tammel (Lintelo)
Volgende bewoners, zoon:
Jan te Goorhuijs (Heurne), trouwt op 22-12-1695 in Aalten met Hendersken Huijninck (Aalten, 30-08-1668)
Volgende bewoners:
Derck Kappers alias Goorhuijs (Aalten, 14-09-1673), trouwt op 21-08-1701 in Aalten met Lutte Haartman (Aalten, 24-10-1680)
Volgende bewoners:
Wolter Fockinck alias Goorhuijs (Aalten, 02-07-1693), tr. (1) Jenneken te Brinke (Varsseveld); (2) Aeltjen Reijmers (Varsseveld); (3) Rheyntien Westervelt (Dinxperlo, 30-10-1698); (4) Geeske Geurink (Silvolde).
Volgende bewoners, zoon uit Wolters 4e huwelijk en schoondochter:
Reinder Goorhuis (Aalten 19-01-1744), tr. (1) Toniske (Klein) Hondorp (Aalten, 24-07-1740); (2) Janna te Stroet alias Roks (Aalten, 23-09-1753).
Volgende bewoners, dochter uit Reinders 1e huwelijk en schoonzoon:
Omstreeks 1894 werd er op dit perceel een huis gebouwd. Tot die tijd vermeldde het kadaster op deze locatie enkel heide en dennen. In 1896 verscheen de naam ‘Nieuw Slaa’ in een advertentie.
In 1919 werd Nieuw Slaa, samen met (Klein) Slaa (in de advertentie ten onrechte ‘Oud Slaa’ genoemd) en de boerderij (Oud) Zichtvree’ verkocht. Gerrit Hoftijzer, destijds pachter op Nieuw Slaa, kocht Oud Zichtvree en verhuisde daarheen. Nieuw Slaa werd gekocht door Johan Obbink en zijn zoon Hendrik Willem Obbink, en zij gingen daar wonen. Zij lieten de nieuwe (huidige) boerderij bouwen, naast de oude boerderij. De oude boerderij bleef staan en werd gebruikt als extra woon- en bedrijfsruimte.
In 1942 was er brand op ‘Nieuw Slaa’, door onvoorzichtigheid met vuur. De oude boerderij brandde volledig af, en de nieuwe boerderij werd zwaar beschadigd, maar later in dezelfde stijl hersteld.
Het uit 1927 daterende complex is karakteristiek voor de vernieuwende boerderijbouw in het interbellum. Het voorhuis is verwant aan de burgerhuizen uit deze periode en toont de late invloed van de Amsterdamse School. Dit op een rechthoekige plattegrond opgetrokken bouwdeel is éénlaags en heeft een zolderverdieping onder een mansardedak dat is gedekt met gesmoorde Friese pannen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen in een halfsteens verband.
Het gaaf bewaard gebleven bouwwerk heeft een voorgevel met een symmetrische indeling, met in het midden de hoofdingang die wordt geflankeerd door vensters met luiken. Een in de kap doorgestoken dakhuis accentueert de middenas. De kopgevels bevatten vergelijkbare vensters. Het op de achtergevel van het huis aansluitende bedrijfsdeelte bestaat uit een dwars op het voorhuis geplaatste langgerekte schuur onder een zadeldak dat later is voorzien van golfplaten. Getoogde stalraampjes voorzien dit bouwdeel van daglicht.
In 1832 was de locatie van deze boerderij nog heide. De percelen eromheen waren heide, bouwland of hakhout. Oude kaarten tonen dat er eind 19e eeuw bebouwing is op deze plek.
Archieven
Kadaster 1832
Aalten E521 de wed. Waander Honderp landbouwster te Aalten 7340 m² heide
Tot circa 1863 stond er in de Aaltense Heurne een boerderijtje met de naam ‘Achterop’. Gezien het huisnummer van de boerderij in 1823 moet deze ergens tussen Ongena en Oosterbosch hebben gelegen, in de buurt van de grensovergang Heurne-Hemden dus. Op de website HisGIS, waar alle kadastrale percelen en gebouwen in het jaar 1832 worden weergegeven, vinden we in dit gebied één boerderij die aan deze voorwaarde voldoet.
Volgens kadastergegevens is deze woning omstreeks 1863 verkocht en vervolgens afgebroken. Uit het bevolkingsregister blijkt dat de bewoners zijn verhuisd naar het voormalige grenskantoor aan de Bodendijk (tegenwoordig Kiefteweg). Zij namen de huisnaam mee naar hun nieuwe woning, want in ‘Boerderij- en Veldnamen in Aalten’ wordt deze vermeld als ‘den Achterop’.
De boerderij dateert uit 1924-1925, en is gebouwd door bouwmeester Johan Jentink uit Haart. De naastgelegen landbouwschuur is in 1966 na een brand vernieuwd. Dit gebeurde in opdracht van E.J. Jentink door G.W. ter Haar uit Lintelo. Er kwamen een veestalling met deel en hooiberging. Het woonhuis was in 1963 aan de rechterzijde uitgebreid met een keukenuitbouw, eveneens door G.W. ter Haar.
De boerderij valt op door het als een burgermanswoning uitgevoerde voorhuis, karakteristiek voor de vernieuwende ontwikkelingen op het gebied van de boerderijbouw tijdens het interbellum. Dit bouwdeel heeft een rechthoekige plattegrond, één bouwlaag en een zadeldak. De gevels zijn in baksteen opgetrokken. Aan de voorzijde een in het midden gelegen ingangsportiek, geflankeerd door tweelichtsvensters. Een dakhuis markeert de middenas. De diverse vensters behielden een originele detaillering, met bovenlichten met roedenverdeling.
De landbouwschuur is eveneens gevat onder een zadeldak en vrij eenvoudig opgezet. Aan de voorzijde een deeldeur, met daarboven een hooizolderopening.
Boerderij in het halfopen cultuurlandschap, deel uitmakende van een historisch erf met deels jongere erfbebouwing. De volgens het hallehuistype uitgevoerde boerderij dateert uit het interbellum en heeft een rechthoekige plattegrond, één bouwlaag en een zadeldak met pannendekking.
Aan de voorzijde bevindt zich links de ingang van het voorhuis, afgewisseld door vensters met opgeklampte luiken en veelruits bovenlichten. Op de verdieping zijn er twee vensters, met daarboven een tekstpaneel en een houten voorschot met makelaar (stiepelteken). Weliswaar vond er enige vernieuwing plaats, maar het authentieke karakter is goed bewaard gebleven.
Bewoners
Adresboek 1967
“Vreeveld”
Haart 23/1 > Buninkdijk 5
H.J. van Lochem
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
De boerderij is een goed voorbeeld van een kleinere in traditionele trant gebouwde Achterhoekse hallehuisboerderij met een aangebouwde varkensschuur uit de eerste decennia uit de 20e eeuw.
Veenhuis, Jor. Coeverden tot Walfaert. Huis, hof 3 sp. boulant 8 mdr. 3de gerve 66 – 13 -. 1 Slechte maete met hiedt bewassen 6 sch. Een vercken of 2 dlr., 4 pont vlass, 4 – 4 -. End betaelt de Pontschatt.
Pachtboek ‘Den Huijse Walvaert’ 1735-1815
Liberale Gifte 1748
Kadaster 1832
Aalten D1152 Jan baron van Pallandt 2570 m² huis, schuur en erf
Bewoners
Eerst bekende bewoners:
Warner te Veenhuijs Geesken Beutinck / Boitinck
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Derck te Veenhuijs (Haart – < 1686), trouwt op 08-01-1671 in Aalten met Geesken Moddenborgh alias Naeldenberghs (Aalten)
Geesken hertrouwde in 1686 en vertrok naar Boomkamp in het dorp Aalten.
Volgende bewoners:
Warner Garverdinck alias te Veenhuijs (Meddo – < 1700), trouwt op 19-01-1679 in Winterswijk met Stijne ten Sambarch (Winterswijk, 11-06-1660)
Volgende bewoners, weduwe en 2e echtgenoot:
Jan te Hütte alias te Veenhuijs (Bocholt), trouwt op 12-05-1700 in Aalten met Stijne ten Sambargh (Winterswijk, 11-06-1660)
Volgende bewoners, dochter van Warner en Stijne en schoonzoon:
Gerhardus Hiddinck alias te Veenhuijs (Bocholt, 03-08-1664), trouwt op 12-08-1708 in Bocholt met Janna te Veenhuijs (Aalten, 14-10-1683)
Volgende bewoners, dochter en schoonzoon:
Egbert (Engelbartus) Gelsink alias te Veenhuijs (Aalten, 24-04-1718 – Haart, 21-07-1786), trouwt op 03-05-1737 in Aalten met Engele Hiddink alias te Veenhuijs (Aalten, 03-03-1709 – Haart, 26-04-1785)
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Engbert (Eimert) te Veenhuijs (Aalten, 03-06-1746 – Haart, 18-03-1797), trouwt op 16-04-1768 in Aalten met Anna Catrina Bouman (Borken – Haart, 09-08-1796)
Harmanus Kolks (Bocholt, 25-04-1762) Janna Aleida Veenhuis (Aalten, 01-03-1769), d.v. Eimert en Anna Catrina Veenhuis
De geboortedatum van Harmanus Kolks zoals vermeld in het bevolkingsregister (‘volgens opgave’) klopt niet. Hij is gedoopt op 31-03-1763 in Bocholt als Hermannus Kiekebeck, geboren in Holtwick, z.v. Joan Kiekebeck (Kolcks) en Christina Nienhus.
Volgende bewoners:
Joannes Henricus Kampshoff (Bocholt, 21-02-1798) Anna Elisabeth Kolks (Aalten, 02-08-1802)
Pijtenpoel, Herman Evers, Adolf Scheenck. Huis hof 1 sch. boulant 2 mdr., 3de gerve, 16 – 13 -. De reste light in Wenterswijck onder Bleeckinck. 4 Pont vlass. 1 – 4 -. Van de weijde gront 6 dlr. 9 – 0 -. en pontschatt.
Liberale Gifte 1748
Overdrachtsbelasting Heerlijkheid Bredevoort 1786
Den 7 februarij van Hendrik Willem Schaars en Willemina Nusselaar, egtelieden, woonachtig te Ter Borgh, 36 guldens, weegens een derde gedeelte van het goed en erve Nijenhuijs, gelegen onder Aalten in de buurschap Dale, en 2e een derde gedeelte aan de bouwplaats Pitenpol mede onder Aalten voornoemd in de buurschap Haart geleegen, en beijde parcelen met alle derzelver regten en gerechtigheden zoo en als tot het voornoemde aandeel van beijde plaatsen behoord als van getimmer, hof, bouw- en hooij- en weijdelanderijen inslag en zigtvreede houtgewassen en zitplaatsen in de kerk te Aalten. Aangekogt van juffer Johanna Maria Catharina Theodora Reinbach, met overleg van haar edeles vader den weleerwaarden heer Gijsbert Jan Reinbach, woonagtig te Flirich in de graafschap Mark, voor 1800 guldens, den 27 december 1786.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1832
D-819
Salomon ten Bokkel en cons., landbouwer
1080 m² huis en erf
1864
D-819
Hendrik Willem Lensink, landbouwer
1080 m² huis en erf
1892
D-3452
Bernardus Lensink, landbouwer
1965 m² huis, schuur en erf
1918
D-3892
Gerrit Hendrik Lensink en cons., landbouwer
4515 m² huis, schuur, gras- en bouwland
1949
D-4237
Berend Hendrik Lensink, landbouwer
75.340 m² huis, schuren, bld., grasland, zomerhuisje
1985
D-4237
Bernardus Lensink, landbouwer/veehouder
75.340 m² huis, schuren, bld., grasland, zomerhuisje
Bewoners
Eerst bekende bewoners:
Bernt ten Pittenpoell Geertjen ten Pittenpoell
Bernt en Geertjen worden lidmaat in Aalten met Pasen 1648, ze wonen dan op De Haart. Bernt wordt als bouwman op Pijtenpoel genoemd in het Verpondingscohier (origineel register) van 1650.
Kune en Willemina vertrokken naar Huiskermate op de Haart.
Volgende bewoners, zoon en schoondochter:
Hendrik Jan Pietenpol (Haart, 01-10-1803 – Haart, 14-07-1842) ⚭ Aalten, 11-07-1828 Hinners Lammers (Winterswijk, 27-01-1806 – Sheboygan/WI, 27-10-1869)
Na het overlijden van Hendrik Jan, hertrouwde Hinners met Berend Willem Kots. In 1846 emigreerde het gezin Kots-Lammers, met vier kinderen uit Hinner’s eerste en twee uit haar tweede huwelijk naar Amerika. Achterkleinzoon Bernard Pietenpol zou daar in de 20e eeuw bekendheid verwerven met het door hem ontwikkelde zelfbouwvliegtuig, de Pietenpol Air Camper.
Volgende bewoners:
Gerrit Jan Hunink (Aalten, 01-04-1811) (1) Elisabeth Hoopman (Aalten, 12-11-1807) (2) Janna Berendina Neerhof (Aalten, 13-02-1821)
Fragment kadastrale kaart, 1918Een Pietenpol Air Camper zelfbouwvliegtuig, ontwikkeld door een nazaat van de familie Pietenpol, die ooit op de gelijknamige boerderij op de Haart woonde.
