Markt

Aalten

De Markt vormt al eeuwenlang het hart van het dagelijks leven in Aalten. Het dorp is als het ware ontstaan rond de kerk en het oude kerkhof, waarvan de Markt een laatste tastbare overblijfsel is. Over de vroegste bewoning van dit gebied is weinig met zekerheid bekend. Op 12 mei 1966 werd de Markt — als eerste in Gelderland — aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

Aalten wordt in 1152 voor het eerst als parochie genoemd, al is het aannemelijk dat deze al eerder is gesticht. Rond het jaar 1100 werd het onderste gedeelte van de huidige kerktoren opgetrokken en dat heeft alles te maken met het ontstaan van de Markt. De aanwezigheid van een dergelijk solide bouwwerk — waarin men in tijden van gevaar een veilig heenkomen kon zoeken — leidde ertoe dat zich geleidelijk een nederzetting vormde rond de toren. Mede dankzij de aanwezigheid van een kapel groeide deze omgeving langzaam maar zeker uit tot het centrum van de gemeenschap.

Kerkhof

De grond rond de kapel en toren — de hof van de kerk, ofwel het kerkhof — was vrij uitgestrekt. Een deel daarvan werd gebruikt om de doden te begraven. Langs de begrenzing van dit gebied, ongeveer waar nu de Landstraat en de Bredevoortsestraatweg liggen, vestigden de vroegere Aaltenaren zich.

Het ontstaan van de nederzetting zal te danken zijn geweest aan de gunstige ligging op een kruispunt van hoger gelegen zandruggen. De bebouwing ontwikkelde zich op de helling van een uit het moeras oprijzende heuvel, zuidelijk begrensd door de bedding van een beek en in het noorden omgeven door de hoge esgronden. Zo ontstond Aalten: gelegen tussen es en Slinge.

Met het verstrijken der eeuwen verdichtte de bebouwing zich rond de kerk. Door het ontstaan van een pad met aan weerszijden huizen — de huidige Peperstraat — en de bebouwing van de oostzijde van de Landstraat, ontstond een plaats die later de naam ‘Markt’ kreeg.

Geleidelijk werden de houten huizen vervangen door stenen gebouwen, waardoor het risico op brand in het centrum afnam. Met het bestraten van de open ruimte in het centrum ontstond er een geschikte plek voor het houden van markten. Zo was er de Meimarkt, de Sint-Nicolaasmarkt op 6 december en de jaarlijkse kermis. Mede dankzij de markten vestigden zich herbergiers en kroegbazen op de hoeken van de Markt.

Beschermd dorpsgezicht

Rond 1960 dreigde gevaar voor het historische dorpscentrum. Er lagen plannen voor een nieuwe verkeersweg, evenwijdig aan de Landstraat, die via de Kerkstraat en de Markt naar het noorden zou lopen. Voor de aanleg daarvan zouden het huidige museumpand en de bebouwing erachter moeten worden gesloopt. Met de aanwijzing van de Markt en omgeving tot beschermd dorpsgezicht in 1966, werd dit gevaar afgewend.

Toch bleven de plannenmakers niet stilzitten. Al een jaar later werden nieuwe voorstellen gepresenteerd, waarvoor alle panden van het gemeentehuis moesten worden gesloopt. Op de vrijgekomen locatie moesten een VVV-kantoor en een wachtruimte voor het openbaar vervoer verrijzen, met stopplaatsen voor de bussen. Een nieuw raadhuis zou moeten verrijzen op de plaats van het voormalige feestgebouw bij de Pol. Ook deze plannen zijn uiteindelijk niet uitgevoerd.

Fouten voorbehouden. Heb je aanvullingen of correcties? Reageer dan onderaan deze pagina, bij voorkeur met bronvermelding.