Haartsestraat 8, Aalten (verdwenen)
De School voor Nijverheidsonderwijs aan de Haartsestraat in Aalten werd in 1928 geopend als de eerste Nederlandse landbouwhuishoudschool met de toevoeging ‘christelijk’ in de naam. Het gebouw stond op de plek waar nu de Hema is gevestigd. De school begon met twee leerjaren en ontwikkelde zich snel.
Onderwijs en schoolleven
Het was destijds gebruikelijk dat meisjes naar de huishoudschool gingen. Zij werden voorbereid op hun toekomst als huisvrouw. Iedere leerling droeg een voorgeschreven uniform: een lichtgroene katoenen jurk met korte mouw, witte manchetten en kraag, aangevuld met een witte schort en kookmuts.
Het lesprogramma omvatte voortgezet lager onderwijs, huishoudelijk werk, koken, naaien en verstellen, wassen en strijken, kinderverzorging, natuur- en scheikunde. Ook werd telefoonles gegeven, waarbij leerlingen werd geleerd hoe ze iemand per telefoon konden bereiken buiten de regio. Dat ging in die tijd via een telefoniste op het postkantoor.
Praktijklessen namen een belangrijke plaats in. Er werd gekookt op elektrische fornuizen, gasfornuizen of een kolenfornuis. De tafels moesten netjes gedekt worden voordat de door de leerlingen bereide maaltijden werden opgediend en gegeten. Voor netheid en smaak werden cijfers gegeven.
De was moest keurig volgens een bepaalde methode opgehangen worden. Het strijken gebeurde met kleine ijzeren strijkbouten die verhit werden op het fornuis of de kachel. Ook waren er een paar elektrische strijkijzers. In de schooltuin werden groenten en fruit verbouwd, die later door de leerlingen werden geoogst en verwerkt.
Er was ook ruimte voor ontspanning: Toen een nieuwe schooldirectrice haar intrede deed, werd een welkomstfeest georganiseerd in het toenmalige Feestgebouw. Alle leerlingen verschenen als echtpaar in Achterhoekse kledij, compleet met knipmuts of pet. Verschillende meisjes hadden liedjes en sketches ingestudeerd.
Ook vormden de meisjes bij een bepaalde gelegenheid een orkest, waarbij de muziekinstrumenten bestonden uit huishoudelijke voorwerpen zoals stoffer en blik, bezems, pannen en pannendeksels. Op het podium van de Sociëteit brachten ze, getooid in boerendracht, hun boerendansen ten tonele die ze tijdens de gymlessen hadden ingestudeerd.
Oorlogsjaren
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest het onderwijzend personeel improviseren. Leerlingen brachten ingrediënten van huis mee voor de kooklessen — zoals aardappels, melk of een geslachte kip, vaak afkomstig van boerenbedrijven waar deze nog aanwezig waren. Oude kledingstukken werden tijdens de naailessen op trapnaaimachines vermaakt tot nieuwe. Leerlingen brachten vuil ondergoed van huis mee om te wassen in een teil, met een wasbord en borstel.
In september 1944 werd de school door de Duitsers gevorderd en kwamen de lessen stil te liggen. Het gebouw bood geen bescherming bij luchtalarm, waardoor onderwijs te gevaarlijk werd.
Na de oorlog en verhuizing
Na de bevrijding werden de leerlingen in staat gesteld alsnog hun diploma te behalen. Van het Amerikaanse Rode Kruis had iedere leerling een schooltas, een etuitje met naaibenodigdheden en een schaar gekregen.
In de jaren na de oorlog breidde het onderwijsaanbod zich verder uit. Er werden veel cursussen georganiseerd voor plattelands- en andere vrouwen, en er kwamen middelbare beroepsopleidingen bij.
Omdat het schoolgebouw aan de Haartsestraat te klein werd, verhuisde de huishoudschool in 1956 naar een nieuw pand aan de Oranjelaan. Aansluitend werd het oude gebouw tot 1960 gebruikt door de net opgerichte HBS. Daarna deed het tot 1977 dienst als dependance van de Technische School. In 1982 verrees op deze locatie een filiaal van de HEMA.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
| Jaar | Perceel | Eigenaar | Omschrijving |
|---|---|---|---|
| 1832 | I-1140 | Gerrit Vaags, bakker | 240 m² huis & erf |
| 1861 | I-2591 | Lodewijk Vaags, bakker | 240 m² huis & erf |
| 1882 | I-3729 | Anna Christina Vaags Mr. Leonard Roelvink, burgemeester | 400 m² huis, schuur & erf |
| 1888 | I-4248 | Gerrit Vaags e.c., bakker | 695 m² huis, schuren & tuin |
| 1922 | I-5843 | Gemeente Aalten | 1840 m² school, ged. huis & erf |
| 1925 | I-6101 | Gemeente Aalten | 1739 m² school & erf |
| 1946 | I-6101 | Gemeente Aalten | 1739 m² school & erf |
Archieven
Adresboek 1934
Aalten D604 > Haartschestraat 8
Nijverheidsschool
Adresboek 1967
Haartsestraat 8
Chr. Techn. School
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina. Bij voorkeur voorzien van bronvermelding.
Kenmerken
| Kadastraal nr. | I-11205 |
| Functie | Middelbare school |
| Bouwjaar | 1928 |
| Sloop | 1982 |
