Op de hoek van Plein Zuid en de Industriestraat staat sinds 2022 het nieuwe pand van de Onderlinge Waarborgmaatschappij (OWM) Achterhoek. Daarvoor stond er een villa met aanbouw die dienst deed als kantoor voor o.a. Magis Marktonderzoek en de stichting ‘Vrij Zijn’.
Houthandel Te Paske
De villa was eind 19e eeuw gebouwd en kreeg in 1934 als adres Dijkstraat 64. Later werd het Plein Zuid 16. Hier woonde ooit Jan Berend te Paske en zijn gezin. Zijn houthandel/-zagerij zat ernaast, aan de Industriestraat. Rond 1920 liet hij een nieuw huis bouwen aan de overkant (van Plein Zuid), met de toepasselijke naam ‘De Overkant‘.
Onderlinge Waarborgmaatschappij (OWM)
Op 1 oktober 1851 sloten 13 Aaltense boeren hun eerste brandverzekering af bij de kort daarvoor opgerichte “Aaltense Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij”. Niemand gebruikte echter de lange officiële naam. Iedereen sprak over de “Onderling Brandkaste“, een naam die méér dan 100 jaar lang in de volksmond bleef bestaan. Zo gek was die naam “Brandkaste” trouwens niet. Immers de doelstelling van de oprichters was: elkaar financieel helpen wanneer één der aangesloten leden zijn bezittingen door brand was kwijtgeraakt. Iedere deelnemer betaalde een bijdrage, afhankelijk van de grootte van zijn boerderij en dat geld werd in een brandkast bewaard.
Brak er brand uit, dan had men (letterlijk) geld in kas om het slachtoffer schadeloos te stellen. Later ging men het geld beleggen bij een bank en daarnaast verstrekte men geld in de vorm van hypotheken aan leden-boeren. Op deze wijze bracht het geld, wat niet nodig was voor schadebetaling, rente op wat weer voor schadebetalingen gebruikt kon worden.
Die “Onderlinge Brandkaste” fungeerde eigenlijk als een vorm van georganiseerde burenhulp. Voor de oprichting, toen nog weinig boeren verzekerd waren, ging men in de omgeving collecteren om voldoende geld bij elkaar te krijgen om de getroffen buurman te helpen.
Maar de armoede onder de boeren sloeg in het midden van de vorige eeuw hard toe. Eén van de gevolgen was, dat een deel van de boeren ging emigreren naar Amerika. De achterblijvers gingen zich organiseren om samen het hoofd te kunnen bieden aan de moeilijke tijden. En zo ontstond dus ook de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij.
Vanaf het prille begin is er een goede samenwerking geweest met de plaatselijke vrijwillige Brandweer. Er lagen (en liggen) ook erg veel draagvlakken. De brandweer rukt uit om de brand zo spoedig mogelijk te blussen en daardoor schade te voorkomen of in elk geval te beperken. Ontstaat toch schade, dan is er de Onderlinge Waarborg Maatschappij “Aalten”, zoals de naam sinds 1972 luidt, om de schade te vergoeden.
In de loop der jaren zijn er ook een aantal zaken samen geregeld. Daarvan zijn in de oude notulenboeken mooie voorbeelden te vinden. Zo had de brandweer op de buurtschappen in droge perioden vaak gebrek aan bluswater en juist tijdens droogte was de kans op brand het grootst. De boeren in de omgeving werden opgeroepen samen diepe putten te graven.
Om de medewerking van die boeren aan te moedigen gaf de Onderlinge voor elke door de commandant van de brandweer goedgekeurde put een bijdrage van f. 50,-. En dat was véél geld in die tijd! Bij vervanging van een oude brandspuit bleek dat de gemeente onvoldoende geld in kas had om de nieuwe spuit te betalen. De Onderlinge sprong bij met een gift van f. 2.500,-
In de loop der jaren is het werkterrein van de Onderlinge sterk gewijzigd. Men is niet langer een echt agrarische verzekeringsinstelling. Het aantal boeren is sterk afgenomen, maar de overgebleven bedrijven zijn enorm veel groter dan destijds. Thans is het aantal leden uit de burgerij, de middenstand en het overige bedrijfsleven vele malen groter dan het aantal boeren. Maar, dat verandert niets aan de goede samenwerking met de plaatselijke vrijwillige brandweer. Ook bij de niet-agrariërs breekt brand uit! De brandweer is er snel bij om de schade te beperken, de Onderlinge volgt direct om de ontstane schade te vergoeden. Beide werken ze in het belang van de gemeenschap, van U allen. We spreken de wens uit, dat dit nog lang zo mag blijven!
Nadat de OWM zo’n veertig jaar was gevestigd aan de Driessenshof, verhuisde men eind 2022 naar het huidige pand aan de Industriestraat.
Voorheen Koala Tricotagefabriek, fabrikant van ondergoed.
Het Algemeen Dagblad schrijft op 15 maart 1989:
VAN JANSEN & TILANUS NAAR KOALA BODY FASHION
Koala Body Fashion is de nieuwe naam van de fabrikant van het onder- en nachtmodemerk Jansen & Tilanus. Deze werkmaatschappij van de Textielgroep Twente heeft een aandeel van 10 procent in de Nederlandse markt. Koala — voorheen Koala Tricotagefabriek — hoopt met de naamsverandering de stijgende lijn van het bedrijf voort te zetten.
In 1987 steeg de winst met 10 procent ten opzichte van het vorige jaar. Hoewel algemeen directeur H. ter Balkt niet verwacht dat dit percentage in 1988 ook is behaald, is er opnieuw sprake van een behoorlijke groei. Als belangrijkste voorwaarde daarvoor noemt hij het zo snel mogelijk reageren op de wensen van de consument.
Doordat nacht- en ondergoed de laatste jaren steeds meer een wezenlijk onderdeel van de mode wordt, is het onderhevig aan nieuwe trends, rages en ontwikkelingen. „Een toenemend deel van de omzet wordt bepaald door produkten die een half jaar tevoren nog niet bestonden. In zo’n situatie kun je niet met lange levertijden werken”, aldus Ter Balkt.
Koala Body Fashion stort, ter ere van het 70-jarig bestaan, als eerste bedrijf in Nederland ƒ1000 in een door de Hogeschool Enschede gesticht fonds. Dit fonds moet in de toekomst internationale uitwisseling van docenten en studenten in het vakgebied textiel mogelijk maken. Een zelfde bedrag stelt Koala beschikbaar voor de beste afstudeeropdracht van de Hogere Technische School voor de Konfektie Industrie in Amsterdam.
En het Parool schreef op 1 september 1995:
Textielbedrijf gaat naar Azië
Textielgroep Twenthe gaat zijn confectie-activiteiten naar Zuidoost-Azië verplaatsen. Mogelijk verdwijnen in de loop van het jaar ook andere activiteiten uit Nederland. Vanwege aanhoudende verliezen worden verdere reorganisaties niet uitgesloten. In de eerste helft van dit jaar leed de textielgroep een verlies van 4,5 miljoen gulden.
Bij Koala Body Fashion in Aalten werken zeventig mensen. Het confectie-atelier is de belangrijkste veroorzaker van de aanhoudende verliezen.
Volgens een verklaring van het bedrijf is verplaatsing onvermijdelijk vanuit het oogpunt de kostprijs te verlagen en de flexibiliteit op te voeren. Gestreefd wordt naar een nieuwe lokatie in Zuidoost-Azië.
Voor de veertig personeelsleden die zullen worden ontslagen is een sociaal plan opgesteld. In Aalten blijven ongeveer dertig mensen over. Zij houden zich bezig met de fabricage van zeer modegevoelige produkten, waarbij een korte levertijd nodig is.
Video
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
In het jaar 1902 begon de gemeente Aalten met het verhuren van ruimtes voor de slacht. Na 1903 is een begin gemaakt met industriematig slachten. In 1964 namen Bram Kropveld en André van Schipstal de slachterij van de gemeente over en sprak men van KSA (Kropveld Schipstal Aalten). Vroeger slachtte men er ook varkens. Door aangescherpte wetgeving werden er na de overname echter alleen nog kalveren geslacht. Het was namelijk vrijwel onmogelijk geworden om meer soorten dieren in één locatie te slachten. Later heette het bedrijf dan ook Kalver Slachterij Aalten.
In 1976 nam KSA een nieuwe kantoorruimte in gebruik op de plaats waar daarvoor een woning stond. De eerste steen is gelegd door het personeel van KSA. In de loop der jaren werd de productie aanzienlijk vergroot. Er kwamen koelruimtes bij voor de opslag. Rond 1990 is de expeditie geheel vernieuwd. Vanaf dat moment konden er twee vrachtwagens tegelijk geladen worden. Vanaf het perron bij het station was niets meer te zien van de werkzaamheden.
Overnames
In 1988 kwam de slachterij in handen van de Coöperatieve Centrale Veevoederfabriek. In het jaar 1992 werd het bedrijf verkocht aan de Van Drie Group en specialiseerde men zich in het slachten van Friander of rosé-kalveren. KSA groeide uit tot een bloeiend en modern bedrijf waar zo’n 65 mensen hun boterham verdienden. Op het hoogtepunt, eind jaren ’90, had de slachterij meer dan honderd werknemers.
In april 1996 kwam de slachterij in Aalten in het wereldnieuws. Er werden 64.000 Britse kalveren gedood in opdracht van de Nederlandse regering vanwege BSE, ook wel ‘gekke koeienziekte’ genoemd.
In 2001 lagen er concrete plannen op tafel om een eerste etage te realiseren bovenop de slachterij om het uitbenen en verder verwerken van kalfsvlees ook in Aalten mogelijk te maken. Het bleek echter problematisch om de benodigde vergunningen van de provincie Gelderland en de gemeente Aalten te verkrijgen. Juist in dat jaar brak de besmettelijke ziekte mond- en klauwzeer uit. Door het ingestelde vervoersverbod lag KSA vier weken stil. Om deze twee redenen besloot KSA om af te zien van een nieuwe poging voor een grote verbouwing.
Sluiting
Om kosten te besparen besloot de Van Drie Group haar activiteiten te concentreren op een kleiner aantal locaties. Dit pakte nadelig uit voor Kalverslachterij Aalten, want hier kon men alleen kalveren slachten. Voor de verwerking moesten ze naar zusterbedrijven worden vervoerd en dat was kostbaar. Het gevolg was dat KSA op 31 december 2012 haar deuren sloot.
Na een aantal jaren werden de gebouwen gesloopt en het terrein werd, samen met dat van de voormalige houthandel Te Paske, verkocht aan de gemeente. Deze verkocht het op haar beurt weer aan de firma Beele Engineering, die hier nu is gevestigd.
Eigenaren
Overzicht is niet volledig.
Jaar
Perceel
Eigenaar
Omschrijving
1925
I-6098
Gemeente Aalten
4070 m² slachtshuisplts., loods, barak en erf
1963
I-8955
Gemeente Aalten
3954 m² abattoir, huis, schuur, loods, barak, erf, werkplaats
1977
K-710
Gemeente Aalten
4300 m² huis, schuur, slachthuizen, erf
1978
K-1043
Kropveld-Schipveld Aalten B.V.
3320 m² slachthuis, schuur, erf
1987
K-1683
Kropveld-Schipveld Aalten B.V.
4441 m² slachthuis, erf
Archieven
Adresboek 1934
Aalten A36 > Industriestraat 5
Slachthuis
Adresboek 1967
Industriestraat 5
Gemeente Slachthuis
Fouten voorbehouden. Heeft u correcties en/of aanvullende informatie? Reageer dan onderaan deze pagina.
