Arent Jan te Slaa

Arent Jan te Slaa (roepnaam Jan) werd geboren op 22 maart 1870 in Aalten, huisnummer 152 (Varsseveldsestraat 3), zoon van Derk Hendrik te Slaa (nachtwaker) en Janna Willemina te Brake. Op 29 augustus 1895 trouwde hij in Aalten met Dina Geertruida Klein Hesselink (IJzerlo, 13 september 1871). Het echtpaar ging wonen op het adres Hofstraat 3. Ze kregen zes kinderen.

Het laatste nieuws

In de 19e eeuw kwam bij maar weinig Aaltenaren een krant in huis. Wie wel zo rijk was kon bijna iedere avond rekenen op burenvisite om het laatste nieuws te horen. Maar dat hoefde niet voor niets: meestal werd door het bezoek onder de stoel een turf achtergelaten.

Zoals in veel plaatsen werden op handen zijnde verkopingen op zondagmorgen na de kerkdienst buiten de kerk bekend gemaakt. Meestal deed de schoolmeester dat, staande op een bankje of grote steen. Voor officiële bekendmakingen van de gemeente stond aan de Markt in Aalten een groot aanplakbord. Vele jaren werden nieuwe bekendmakingen daarop aangekondigd door het luiden van de kerkklok, maar in 1901 werd dat afgeschaft.

Dorpsomroeper

Intussen ging ook de eerste dorpsomroeper al rond in het dorp. In 1868 was dat D.H. te Slaa, die, samen met B.H. Wieskamp, de functie van nachtwaker vervulde. Dat zij tevens omroeper waren blijkt uit een notitie van B&W van 19 februari 1876, waarbij de heren werden vermaand omdat ze niet ver genoeg gingen. Want Aalten groeide, maar de routes van de omroepers groeiden niet mee.

Toen Te Slaa in 1903 overleed, werd hij door zijn zoon Jan als nachtwaker opgevolgd. De functie van omroeper was toen nog geen officiële betrekking, al trad hij dus al wel als zodanig op. Die benoeming kreeg Jan te Slaa pas met ingang van 1 januari 1915, “zulks op eene jaarwedde van 10 gulden”.

Jan met de Panne

Door zijn wijze van optreden verwierf hij een haast legendarische faam. Om de aandacht van de bevolking te krijgen sloeg hij met een houten klepel enkele malen krachtig op de panne, het koperen bekken dat hem de bijnaam ‘Jan met de Panne’ bezorgde. Als de omwonenden dan naar buiten kwamen om te horen ‘wat er aan de panne was’, dan verkondigde hij fier rechtop staande zijn boodschap.

Op gezette tijden maakte hij zijn ronde door het dorp om lief en leed over Aalten uit te roepen. Ook werd de verkoop van vlees van noodslachtingen aangekondigd, mededelingen van de notaris bekend gemaakt en wat al niet meer. Hij verkondigde ook aanbiedingen van winkeliers, bijvoorbeeld dat een plaatselijke visboer twaalf bokkingen verkocht voor 10 cent. Een soort wandelende Aalten Vooruit dus.

Begin 1918 werd het gemeentebestuur gevraagd om de omroeper “ook in de buitenwijken te laten roepen het nieuws van den dag”. Omroeper Te Slaa verklaart daarop voor zijn schamele vergoeding van 30 cent per omroeping niet in de buitenwijken te kunnen komen, “omdat Aalten zich steeds meer uitbreidt en hij heel gaarne tegen verdubbeling van het tarief alle hoorenden tevreden wil stellen”.

Op 9 november 1924 besloten burgemeester en wethouders van Aalten de functie van dorpsomroeper op te heffen. Met het ontslag van Jan te Slaa – “wegens opheffing der betrekking werd eervol ontslag verleend als omroeper te Aalten” – verdween er een opvallend figuur uit het dorpsbeeld en ging een karakteristiek stukje dorpsleven verloren.

Na zijn ontslag bleef Te Slaa nog wel voor particulieren omroepen en dat is, maar dan door zijn opvolgers, tot na de Tweede Wereldoorlog doorgegaan.

De originele panne heeft een mooie plek gekregen in het Nationaal Onderduikmuseum aan de Markt in Aalten. ‘De Panne’ is tevens de naam van het magazine van het museum dat tweemaal per jaar verschijnt, vernoemd naar de illustere dorpsomroeper.

Overlijden

Jan te Slaa overleed op 6 augustus 1935 en ligt begraven op Oude Begraafplaats aan de Varsseveldsestraatweg in Aalten. De Aaltensche Courant schreef naar aanleiding van zijn overlijden: