Groot Deunk

Groot Deunkweg 5, Barlo

Geschiedenis

In een Acte van overdracht uit 1366 vinden we de vroegste vermelding: “Een erve in Barle genaamd Dudinc”. Deze benaming vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in de Germaanse persoonsnaam Dudo. De in Oost-Nederland veel gebruikte uitgang inc, ink of ing, heeft de betekenis ‘behorend aan’. In dit geval dus: het erve behorend aan Dudo.

Uit de administratie van ’t klooster Schaer blijkt dat het in de 15e eeuw eigendom is van dat klooster. In een belastingkohier uit 1618 staat vermeld: “Beijde Doeijnghe (beide erven Deunk) behoren aan het klooster Schaer.” Blijkbaar was het Deunkgoed toen al in tweeën gesplitst. Er is verhoudingsgewijs veel cultuurgrond bij, namelijk twintig molder oftewel ± 11,5 bunder bouwland. Ter vergelijking: Bullens en Wesselink elk 4 bunder, en Nijhof 7,5 bunder.

Voor de invoering van de Burgerlijke Stand door Napoleon was het gebruikelijk dat de bewoners van een boerderij werden aangeduid met de naam van dat goed. In feite maken wij daar in onze omgeving in de dagelijkse omgang nog steeds gebruik van. Tot in het begin van deze eeuw hebben er ‘Deunks’ gewoond. Door huwelijk en vererving is het een tijdlang in bezit geweest van meester Bos, het eerste hoofd van de Chr. Nat. School in Barlo. De laatste (boeren)bewoners waren de families Jolink en Sonderlo. De familie Jolink woonde in een later aangebouwd gedeelte en de familie Sonderlo bewoonde de oude boerderij.

Bron: ‘Buurtschap Barlo Buitengewoon’, 1999

Verpondingskohier 1647

In het Verpondingskohier van 1647 staat het volgende:

Duenck, Geestelick. Huis, hoven 2 sch. boulant 20 mdr. 3de gerve.
Hoijmate van 10 daghen maeiens slechte gront betalen daervoor de
Pontschatt. 6 dlr. 9 – 0 -.
Soude te pacht moeten doen 86 dlr. 129 – 0 -. Eijcken holt.

Liberale Gifte 1748

De Liberale Gifte was een speciale heffing ten bedrage van 2% van het vermogen ter bestrijding van de extra defensiekosten t.g.v. een Franse inval in de Zuidelijke Nederlanden in de periode 1745-1747. Wie minder bezat dan 500 gulden, betaalde niet de heffing, maar was vrij om iets te geven, vandaar de naam.

Recente geschiedenis

Recreatiecomplex

In 1974 werd recreatiecomplex Groot Deunk geopend door H.K.H. Prinses Beatrix. Het complex stond onder beheer van de Paulusstichting. Het behelsde een vakantie-, vormings- en recreatieproject op commerciële grondslag voor gehandicapten en niet-gehandicapten. Het voorzieningencomplex bestond uit onder meer een zwembad, sporthal, manege, vakantieboerderij en een golfbaan. Als vrij snel na de opening bleek het project verliesgevend. Eind jaren zeventig van de vorige eeuw werd getracht het project te verkopen. Per 1 februari 1980 werd voor het personeel van de Paulusstichting, werkzaam op Groot Deunk, ontslag aangevraagd. Groot Deunk kwam uiteindelijk rond 1981 leeg te staan.

Bombarie om Bhagwan

In 1982 kwam de buurtschap Barlo in het nieuws door de mogelijke koop van het recreatiecentrum Groot Deunk door Bhagwan Sri Rajneesh, die er een opleidingscentrum van wilde maken. Een actualiteitenrubriek van de TROS (TROS-Aktua) maakte naar aanleiding hiervan een reportage waarin een man, de heer Wevers verklaarde: “Binnenkort gaat het in de fik, let maar op”. In de nacht van 8 op 9 januari 1982 brandde het complex inderdaad af. De schade bedroeg één miljoen gulden. Als gevolg hiervan zag Rajneesh af van de koop.

VPRO documentaire over het raadsel van de brandstichting op Groot Deunk nadat bekend werd dat de Bhagwan beweging het complex wilde kopen (bron)

Asielzoekerscentrum

In 1985 werd Groot Deunk verkocht aan een Deense projectontwikkelaar. Het werd toen weer een recreatie- en conferentiecentrum. Ook dit keer werd dit geen succes. In 1987 werd het een asielzoekerscentrum (azc). In 2017 is het azc gesloten.

Herbestemming

Bij besluit van 29 januari 2019 heeft de raad van de gemeente Aalten het bestemmingsplan “Groot Deunkweg 5 Aalten” gewijzigd vastgesteld. De gebouwen waarin het azc was gehuisvest, worden gesloopt, op één gebouw na. Ter zitting is gebleken dat de meeste gebouwen al zijn gesloopt. Een deel van het gebied krijgt een (extensieve) agrarische functie, waar bemesting en beweiding mogelijk zijn. In het geldende bestemmingsplan “Buitengebied, partiële herziening 2012” heeft het gehele terrein een maatschappelijke functie.

Bewoners