Luchtwachttoren

Beschrijving

De Luchtwachttoren was een betonnen uitkijktoren aan de Koningsweg, aan de rand van het dorp. Daaromheen was de vuilnisbelt. Onder anderen de buurgemeenten Varsseveld en Winterswijk hadden ook een hoge uitkijkpost. Maar niet zo karakteristiek als die in Aalten.

Op 20 mei 1953 was er in de Sociëteit aan de Hofstraat in Aalten een wervingsbijeenkomst van de Luchtwachtdienst. Onder andere de heer E. Bannink uit Aalten kreeg daarvoor een oproep. Hij liet zich informeren door Commandant Ruseler uit Deventer en samen met een aantal anderen meldde hij zich aan als vrijwilliger. De luchtwachttoren in Aalten was toen net nieuw gebouwd. De codenaam was Izak 1 en de toren was er één in een netwerk van 276 uitkijkposten, verspreid over heel Nederland. Twee man deed telkens dienst op de luchtwachttoren van veertien meter hoog, in weer en wind, dus het moesten flinke kerels zijn (vrouwen waren uitgesloten). De kop van de toren was een open observatiecabine. Wel met een schuilhoek voor eventuele granaatsplinters.

Speuren naar de vijand

De bemanning hoorde officieel bij de Koninklijke Luchtmacht, commando Luchtverdediging, Korps Luchtwachtdienst, Eerste Luchtwachtgroep. Aalten viel onder het commandocentrum KLD Deventer. Door de ervaringen uit vijf verschrikkelijke oorlogsjaren was men op zijn hoede. De mannen van het KLD hadden als taak te speuren naar vijandelijke – Russische – vliegtuigen die lager vlogen dan de radar kon waarnemen: onder de tweehonderd meter. De getrainde bemanning moest in geval van nood de omliggende torens waarschuwen en via de hotline ook het commandocentrum. De staf zat in Deventer in een onderaardse atoomvrije bunker.

De mannen droegen een uniform. Ze werkten met een koptelefoon en een mondmicrofoon. Het speuren en waarnemen gebeurde met een statief met vizierkijker en aanwijsnaald. Een aantal Aaltenaren werd benaderd met het aanbod bij de KLD te komen als tegenprestatie voor vrijstelling van militaire dienst of Bescherming Bevolking. De toren was niet dagelijks bezet, alleen bij oefeningen. Elke twee weken was er een theorieavond vliegtuigherkenning op een locatie in Aalten of Winterswijk. De rangen in Aalten bij het KLD waren: soldaat, soldaat eerste klas, korporaal en sergeant. De heer H.J. Prinzen uit Aalten was een tijd plaatselijk commandant.

De Luchtwachtdienst werd midden jaren zestig opgeheven. In de loop der jaren waren er moderne controlesystemen en verbeterde radars gekomen, die het menselijk kijken overbodig maakten. In 1970 werd de Aaltense ‘raatbouwtoren’ gesloopt. Het was een waar spektakel. Het zware betonnen fundament ligt er nog steeds, maar wel onder de grond.